Tuy nhiên diễn biến thầm lặng, gan nhiễm mỡ có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến ung thư gan ngay từ giai đoạn đầu. Ảnh: Freepik. |
Gan nhiễm mỡ đang ngày càng phổ biến, nhất là trong cuộc sống hiện đại khi nhiều người ít vận động và ăn uống thiếu khoa học. Tuy diễn biến thầm lặng, gan nhiễm mỡ có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến ung thư gan ngay từ giai đoạn đầu mà không cần trải qua xơ gan.
Không chỉ ảnh hưởng đến gan, bệnh này còn làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng gấp 20 lần và liên quan nhiều bệnh khác như tim mạch, thận mạn tính hay ngưng thở khi ngủ.
Bệnh khó nhận biết
Thạc sĩ, bác sĩ Lưu Thị Minh Diệp, Trung tâm Tiêu hóa Gan mật, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ trong gan tích tụ quá mức (trên 5% trọng lượng gan) gây ảnh hưởng chức năng của gan.
Theo đó, 5 nhóm nguyên nhân dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ bao gồm:
- Thói quen ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, sử dụng rượu bia từ lượng ít đến nhiều.
- Béo phì và thừa cân: Mỡ thừa trong cơ thể có thể khiến mỡ tích tụ ở gan.
- Lối sống thiếu vận động: Ít vận động sẽ làm giảm khả năng đốt cháy mỡ trong cơ thể.
- Bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp: Các bệnh lý này có thể là yếu tố tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ (bệnh cảnh rối loạn chuyển hoá).
- Di truyền: Một số người có xu hướng di truyền dễ mắc bệnh này.
Ban đầu, gan nhiễm mỡ hầu như không có biểu hiện rõ ràng, khiến người bệnh khó nhận biết. Khi tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, chúng có thể xuất hiện một số triệu chứng như:
- Mệt mỏi, khó chịu.
- Ngứa da, nổi mày đay, dị ứng: Da nổi mề đay hoặc ngứa cũng là dấu hiệu nhận biết gan bị nhiễm mỡ.
- Đau hoặc cảm giác tức nặng ở vùng bụng phải.
- Chán ăn, buồn nôn, sụt cân không rõ lý do, đặc biệt là đồ ăn nhiều dầu mỡ.
Trong trường hợp nặng, bệnh có thể dẫn đến xơ gan hoặc viêm gan, gây suy giảm chức năng gan nghiêm trọng với biểu hiện như vàng da, chảy máu cam, chảy máu chân răng...
Làm gì để phát hiện gan nhiễm mỡ?
Theo ThS.BS Lưu Thị Minh Diệp, hiện nay y học có đầy đủ phương tiện để đánh giá tình trạng, mức độ gan nhiễm mỡ. Để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra như:
- Xét nghiệm máu: Đây là phương pháp đầu tiên giúp phát hiện sự bất thường trong chức năng gan. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ có thể phát hiện gan nhiễm mỡ khi đã có dấu hiệu viêm gan.
- Siêu âm gan: Đây là phương pháp hình ảnh được sử dụng phổ biến nhất để phát hiện gan nhiễm mỡ. Siêu âm có thể giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh gan nhiễm mỡ một cách tổng quát và đánh giá sơ bộ mức độ nhiễm mỡ.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Các phương pháp hình ảnh tiên tiến hơn giúp đánh giá chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ, đặc biệt là trong các trường hợp bệnh tiến triển.
- Sinh thiết gan: Nếu tình trạng gan nhiễm mỡ nghiêm trọng và bác sĩ nghi ngờ có biến chứng như viêm gan, xơ gan, sinh thiết gan có thể được thực hiện để xác định chính xác mức độ tổn thương của gan.
- FibroScan (siêu âm đàn hồi gan): Phương pháp không xâm lấn giúp đánh giá độ cứng của gan và độ nhiễm mỡ gan. Đây là một xét nghiệm quan trọng trong việc theo dõi tình trạng gan nhiễm mỡ.
- Phân độ nhiễm mỡ tương ứng với tỷ lệ tế bào gan nhiễm mỡ: Trong đó, S0 tương ứng với tỷ lệ tế bào gan nhiễm mỡ 0-10% (bình thường), S1 (gan nhiễm mỡ nhẹ) có tỷ lệ 11-33%, S2 (gan nhiễm mỡ vừa) có tỷ lệ 334-66% và S3 (gan nhiễm mỡ nặng) có tỷ lệ 67-100%.
Theo bác sĩ Diệp, bệnh gan nhiễm mỡ có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, thay đổi lối sống và chế độ ăn là yếu tố then chốt trong điều trị gan nhiễm mỡ.
Chuyên gia khuyến cáo người bệnh nên ăn uống lành mạnh, tăng rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm giàu chất xơ; hạn chế đường, dầu mỡ và đồ chế biến sẵn.
Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày như đi bộ, bơi lội, yoga… sẽ giúp kiểm soát cân nặng và giảm mỡ hiệu quả. Việc giảm từ 3% cân nặng giúp cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ, 5-7% giảm viêm gan và trên 10% có thể cải thiện xơ hóa gan. Ngay cả người gầy cũng cần giảm mỡ nội tạng và tăng cơ nếu bị gan nhiễm mỡ.
Ngoài ra, người có bệnh lý nền như tiểu đường, cao huyết áp cần kiểm soát tốt để tránh biến chứng lên gan. Cuối cùng, nếu có yếu tố nguy cơ, đừng bỏ qua việc khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời.
