Đây là một ca bệnh đặc biệt được TS Lê Quỳnh Chi, Bệnh viện Nhi Trung ương chia sẻ tại hội thảo Miễn dịch - Dị ứng – Khớp ngày 4-12.
Bệnh nhi là bé trai 10 tuổi, sống tại Hà Nội, được chuyển vào khoa Hồi sức cấp cứu trong tình trạng rất nguy kịch do sốc phản vệ sau khi ăn một chiếc hamburger, (bánh kẹp thịt).
Gia đình biết, con trai bị dị ứng bột mì từ bé nhưng chưa từng đưa con đi khám. Thay vào đó, gia đình tự cho con tập ăn từng chút bột mì với hy vọng để cơ thể con quen dần. Có lúc, bé từng ăn được nửa ổ bánh mì và không sao, cha mẹ yên tâm nghĩ con đã hết dị ứng.
Khi chuyển tới bệnh viện, tình trạng bệnh nhi rất nguy kịch, lập tức được các bác sĩ cấp cứu bằng phác đồ sốc phản vệ. May mắn đến viện kịp thời nên cháu bé đã qua khỏi sau một tuần nằm viện, không phải lọc máu.
TS Chi cho biết, số lượng bệnh nhi mắc các bệnh dị ứng – miễn dịch – khớp ngày càng tăng, trung bình 10-15% mỗi năm. Trong đó chỉ tính riêng dị ứng kháng sinh, trung bình mỗi tuần khoa tiếp nhận 10 ca.
Sốc phản vệ là gì?
Sốc phản vệ là tai biến dị ứng nghiêm trọng, có thể gây tử vong. Sốc phản vệ có thể xảy ra sau vài giây hoặc vài phút sau khi tiếp xúc với chất khiến người bệnh bị dị ứng, không những chỉ gặp ở trẻ nhỏ mà còn gặp ở người lớn nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Sốc phản vệ xảy ra khi cơ thể có cơ địa dị ứng, tức là có thể xảy ra với người này nhưng có thể lại không xảy ra đối với người khác.
Nguyên nhân gây ra sốc phản vệ
Để chống lại những chất lạ khi đi vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ sản xuất ra nhiều kháng thể đặc hiệu. Đối với những chất có hại thì đây là phản ứng hữu hiệu. Tuy nhiên, một số trường hợp khác, hệ miễn dịch lại phản ứng một cách quá mẫn cảm với những chất vô hại như thức ăn...khi đó hệ miễn dịch sẽ khởi động chuỗi các phản ứng hóa học dẫn đến hiện tượng dị ứng.
Thuốc uống, thuốc tiêm, truyền dịch, thức ăn hoặc nọc côn trùng là những nguyên nhân dễ gây ra tình trạng sốc phản vệ. Một số nguyên nhân khác gây ra sốc như bị mất máu nhiều, cơ thể bị giập nát khi bị chấn thương,....
Các loại thuốc như kháng sinh, thuốc giảm đau chống viêm, thuốc giãn cơ, thuốc gây tê, gây mê là những nguyên nhân phổ biến nhất của sốc phản vệ do thuốc. Nọc ong cũng là loại nọc côn trùng hay gặp nhất gây nên tình trạng sốc phản vệ. Thức ăn hàng ngày như trứng, lạc, các loại hải sản là những nguyên nhân thường gặp gây ra sốc phản vệ do thức ăn.
Trường hợp bé trai trên là do dị ứng thức ăn thường xảy ra trên cơ địa mẫn cảm, có tính di truyền. Trên toàn cầu hiện có khoảng 220-250 triệu người bị dị ứng thức ăn. Có khoảng 5-8% trẻ em bị dị ứng thức ăn, trong khi tỷ lệ này ở người lớn chỉ 1-2%.
Nguyên nhân được xác định do hệ thống men tiêu hoá của trẻ còn non yếu, khả năng thấm của tế bào ruột cao hơn người lớn, nồng độ kháng thể IgA tiết giảm…
Khi trẻ bị dị ứng thức ăn thường đi kèm các bệnh lý dị ứng khác như chàm (chiếm 90%), 10% bị hen phế quản kèm theo. Trẻ bị dị ứng thức ăn dưới hai tuổi có nguy cơ cao bị hen lúc bảy tuổi.
Ngay khi phát hiện con có dấu hiệu dị ứng, cha mẹ đưa đến khám tại các chuyên khoa dị ứng để được tư vấn, điều trị giúp trẻ giảm dị ứng bền vững, không cần kiêng khem quá mức.
Đồng thời, cha mẹ không tự ý cho trẻ tập ăn đồ ăn trẻ bị dị ứng. Để giải mẫn cảm cần phải có phác đồ cụ thể. Việc ăn bao nhiêu, ăn khi nào cần được bác sĩ thăm khám, đánh giá chi tiết, sau đó xét nghiệm lại kháng thể IgE đặc hiệu trong máu, từ đó mới điều chỉnh tăng liều hay giảm liều.
