Theo ThS.BS Nguyễn Hữu Hiếu, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em là tình trạng chảy máu ở đường tiêu hóa - từ thực quản, dạ dày đến ruột và hậu môn. Trẻ có thể nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc có lẫn máu trong phân. Đây là nhóm bệnh khá phổ biến, chiếm khoảng 10-20% số ca khám tại chuyên khoa tiêu hóa nhi.
Mức độ xuất huyết rất khác nhau, có trường hợp nhẹ, tự cầm máu, nhưng cũng có trẻ rơi vào tình trạng nguy kịch, cần cấp cứu ngay để tránh mất máu cấp và sốc tuần hoàn.
Nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây xuất huyết
Bác sĩ Hiếu cho biết cần phân biệt xuất huyết tiêu hóa trên và dưới dựa vào vị trí giải phẫu của góc Treitz - ranh giới giữa tá tràng và hỗng tràng.
Với đường tiêu hóa trên (thực quản, dạ dày, tá tràng), nguyên nhân thường gặp gồm viêm loét thực quản, vỡ giãn tĩnh mạch thực quản ở bệnh nhân tăng áp lực tĩnh mạch cửa, hội chứng Mallory - Weiss do nôn ói mạnh, hoặc loét dạ dày - tá tràng.
Ngoài ra, trẻ bị dị ứng thức ăn, ngộ độc, stress, dùng thuốc chống viêm, hoặc mắc các bệnh lý như Schönlein - Henoch, hội chứng huyết tán urê cao cũng có thể xuất huyết.
Ở đường tiêu hóa dưới (ruột non, đại tràng, hậu môn), nguyên nhân thường đến từ viêm ruột hoại tử, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, lồng ruột, túi thừa Meckel, bệnh Crohn, polyp đại trực tràng hoặc nứt hậu môn.
Dấu hiệu nhận biết sớm
ThS.BS Nguyễn Hữu Hiếu, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, cho hay nếu trẻ nôn trớ, tiêu chảy, sốt hoặc từng tiếp xúc với người có triệu chứng tương tự, khả năng cao là nhiễm trùng tiêu hóa. Trẻ đi ngoài phân máu, nôn nhiều, chướng bụng hoặc có biểu hiện tắc ruột có thể do lồng ruột, xoắn ruột hoặc viêm ruột hoại tử, đặc biệt ở trẻ sơ sinh. Trường hợp nôn tái diễn, nôn mạnh thường gợi ý hội chứng Mallory - Weiss.
Bác sĩ Hiếu cũng lưu ý nếu trong gia đình có người bị loét dạ dày tá tràng, trẻ có thể mang yếu tố di truyền. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc NSAID, steroid, tetracycline hoặc thuốc ăn mòn cũng dễ gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến nôn ra máu.
Trẻ vàng da kéo dài, dễ bầm tím, phân bạc màu có thể liên quan đến bệnh lý gan mật. Trong khi đó, đi ngoài phân máu nhiều lần, có vệt máu dọc khuôn phân thường là dấu hiệu của polyp.
Nếu trẻ dùng kháng sinh kéo dài, cần cảnh giác với viêm đại tràng do Clostridium difficile. Ngoài ra, phân đen cũng có thể là do uống sắt hoặc bismuth, không phải lúc nào cũng là chảy máu tiêu hóa.
Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen là những dấu hiệu không thể chủ quan. Máu tươi trong chất nôn, phân đỏ sẫm hoặc đen toàn bãi đều cho thấy tình trạng chảy máu đang diễn ra. Nếu đi ngoài phân đen kèm nôn máu, nhiều khả năng là xuất huyết tiêu hóa trên.
Khi trẻ có biểu hiện thiếu máu, mệt lả, khát nước, chóng mặt, rối loạn tri giác hoặc da nhợt, cần đưa đến cơ sở y tế ngay vì đó có thể là dấu hiệu mất máu cấp, sốc giảm thể tích.
Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ thăm khám vùng tai - mũi - họng, kiểm tra bụng, đánh giá gan lách và tìm dấu hiệu ngoại khoa hoặc bệnh lý gan mật để xác định nguyên nhân chính xác.
