Ngoài việc sử dụng trong ẩm thực, hạt vừng còn có các đặc tính dinh dưỡng, phòng ngừa và chữa bệnh. Dầu vừng giàu chất dinh dưỡng thực vật như axit béo omega-6, chất chống ôxy hóa phenolic flavonoid, vitamin và chất xơ. Hạt vừng chứa nhiều dinh dưỡng khiến nó trở thành món ăn cần có trong chế độ ăn uống mùa đông.

1. Thành phần dinh dưỡng
Hạt vừng chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Chúng cũng chứa nhiều đồng, giúp tạo hồng cầu và cũng hỗ trợ chức năng hệ thống miễn dịch của cơ thể. Trên thực tế, chỉ một chén hạt vừng khô cung cấp cho cơ thể 163% giá trị đồng hàng ngày.

Hạt vừng là một nguồn tuyệt vời của mangan và canxi, cả hai đều giúp xương phát triển khỏe mạnh. Canxi cũng đóng một vai trò trong việc truyền tín hiệu thần kinh, vận động cơ, chức năng mạch máu và giải phóng hormone.

Các vitamin và khoáng chất khác có trong hạt vừng bao gồm phốt pho, magiê, sắt, kẽm, selen, vitamin B1…

Một phần tư cốc hạt vừng khô chứa:

206 calo
6g chất đạm
18g chất béo
8g carbohydrate
4mg natri
4g chất xơ
0g đường
Có hai loại vừng là vừng đen và vừng trắng. Hạt vừng trắng có hàm lượng sắt cao hơn hạt vừng đen và chủ yếu được dùng làm nguyên liệu chế biến món ăn hoặc ở dạng dầu.

Hạt vừng đen có vị đậm và thơm hơn hạt vừng trắng hoặc nâu và được dùng nhiều trong y học. Chúng chứa nhiều canxi hơn 60% so với loại màu trắng.

Vừng không chỉ là loại thực phẩm lành mạnh mà còn có tác dụng điều trị các bệnh lý thường gặp.

2. Vì sao nên ăn hạt vừng khi thời tiết lạnh?
2.1 Ăn vừng giúp xương chắc khỏe hơn
Vừng là thực phẩm có lượng canxi đáng kể, đây là một chất thiết yếu giúp giữ cho xương và răng chắc khỏe. Thường xuyên ăn hạt vừng giàu canxi có thể giúp ngăn ngừa chứng loãng xương sau này.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, việc duy trì đầy đủ hàm lượng magiê sẽ giúp làm giảm nguy cơ loãng xương ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh. Trong khi đó, 85% phốt pho trong cơ thể được tìm thấy trong xương. Nếu để thiếu hụt phốt pho có thể dẫn đến việc suy giảm canxi, gây ra các vấn đề về xương. Đồng, sắt, kẽm có trong hạt vừng cũng tham gia vào quá trình tổng hợp collagen, tạo nền tảng vững chắc kết nối xương với nhau.

Mùa đông cơ thể ít được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời để tổng hợp vitamin D. Thời tiết lạnh nhiệt độ thấp cũng rất dễ gây nên những cơn chuột rút ở chân. Việc tăng cường ăn các thực phẩm giàu canxi như vừng là việc làm rất cần thiết.

2.2 Cung cấp protein cho cơ thể
Protein rất cần thiết cho sức khỏe của con người vì giúp xây dựng mọi thứ từ cơ bắp đến hormone. Trời lạnh, năng lượng tiêu hao nhanh nên cơ thể cần được cung cấp các thực phẩm chứa nhiều protein như các loại thịt, cá, trứng, đậu, đỗ… Vừng là thực phẩm chứa nguồn protein thực vật phong phú, nếu ăn 30g hạt vừng, cơ thể sẽ được cung cấp 5g protein.

Để tối đa hóa lượng protein sẵn có, hãy ngâm và rang vừng trước khi dùng. Quá trình rang giúp làm giảm oxalat và phytates có trong loại hạt này. Đây là hai hợp chất gây cản trở quá trình tiêu hóa và hấp thu protein của cơ thể.

2.3 Ăn vừng mùa đông giúp cải thiện tiêu hóa
BS. Kiều Thúy Ngân, khoa Nội Nhi (Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn) cho biết, mùa đông trời lạnh, nhiều người ngại uống nước, vì vậy táo bón cũng có thể là một vấn đề tiêu hóa phổ biến mà nhiều người phải đối mặt. Hạt vừng có hàm lượng chất xơ cao và axit béo không bão hòa giúp hỗ trợ điều trị chứng táo bón.

Chất béo có trong hạt vừng giúp hệ tiêu hóa có thể hoạt động như một chất bôi trơn cho ruột, chất xơ giúp co bóp tăng cường nhu động ruột. Nó cũng bảo vệ ruột kết và giảm nguy cơ mắc các bệnh đường tiêu hóa.
Tiêu thụ khoảng 30g hạt vừng chưa bóc vỏ cung cấp cho cơ thể 3,5g chất xơ, chiếm 12% lượng chất xơ mà chúng ta cần hằng ngày.

2.4 Vừng chứa chất chống ôxy hóa và có đặc tính chống viêm

Vừng chứa nhiều chất chống ôxy hóa.

Dầu vừng có sesamol và sesaminol là hai chất chống ôxy hóa có tác động tích cực đến sức khỏe. Chúng làm giảm tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra. Hơn nữa, dầu vừng cũng có đặc tính chống viêm, điều trị viêm khớp, đau răng và trầy xước.

Một số nghiên cứu cho thấy các thành phần và khả năng chống ôxy hóa của các chiết xuất khác nhau của hạt vừng trong các dung môi khác nhau. Vì vậy, chiết xuất hạt vừng có thể được coi là một nguồn chất chống ôxy hóa tự nhiên mạnh mẽ.

Trời lạnh khiến cho đường hô hấp dễ bị viêm, tăng cường ăn vừng giúp tăng khả năng kháng viêm, hạn chế các bệnh đường hô hấp trong mùa đông.

2.5 Ăn vừng giúp kiểm soát huyết áp trong mùa lạnh
Theo một số nghiên cứu, ăn dầu vừng giúp làm giảm huyết áp và các vấn đề sức khỏe liên quan ở bệnh nhân tăng huyết áp.

Thời tiết lạnh là yếu tố rất bất lợi đối với người mắc bệnh tăng huyết áp, vì nhiệt độ thấp khiến các mao mạch co lại, huyết áp đột ngột tăng cao, dễ gây các biến chứng, đặc biệt là tai biến mạch máu não, đột quỵ... Sự hiện diện của các chất chống ôxy hóa như sesamol, sesamin và các vitamin như vitamin E có trong hạt vừng giúp ngăn chặn sự tích tụ mảng bám trong động mạch, có khả năng duy trì một trái tim khỏe mạnh.

BS.CII. Huỳnh Tấn Vũ - giảng viên khoa Y học cổ truyền, ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Hạt mè rất giàu magiê (với 36g hạt mè đã cung cấp tới 31,6% nhu cầu magie hằng ngày cho cơ thể) làm giảm và ổn định huyết áp, ngăn chặn những cơn đau tim, đột quỵ, magnesium được biết đến như một loại thuốc giãn mạch hiệu quả.

2.6 Ăn vừng hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu
Dầu mè là một loại dầu không bão hòa cao, do đó bản chất của nó có thể điều chỉnh lượng đường trong máu.

Do hàm lượng carbohydrate thấp, protein cao và chất béo lành mạnh, nó hoạt động như một chất điều chỉnh lượng đường hữu cơ trong máu. Ngoài ra, pinoresinol, một lignan có nguồn gốc thực vật có trong hạt vừng, đóng một vai trò thiết yếu trong việc duy trì và điều chỉnh lượng đường trong máu. Vì vậy, hạt vừng là thực phẩm hoàn hảo cho những người mắc bệnh đái tháo đường.

2.7 Hạt vừng giúp cơ thể tràn đầy năng lượng
Cùng với vô số vitamin và khoáng chất, hạt vừng còn có hàm lượng chất béo cao, chủ yếu là chất béo omega-3, là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào. Chúng cũng chứa nhiều chất xơ, sắt, canxi, magiê và phốt pho thúc đẩy nhu cầu năng lượng của cơ thể.

Mùa đông cơ thể cần rất nhiều năng lượng để làm ấm, giữ cho cơ thể không bị nhiễm lạnh, với hàm lượng chất béo dồi dào giúp cung cấp năng lượng, giữ ấm cho cơ thể.

2.8 Cải thiện làn da
Dầu vừng rất giàu chất chống ôxy hóa như vitamin A, vitamin E và các hoạt chất có đặc tính chống viêm. Những chất dinh dưỡng này có khả năng hỗ trợ quá trình chữa lành vết thương trên da. Bên cạnh đó, những chất dinh dưỡng này còn chống lại lão hóa và ngăn ngừa tình trạng khô da trong mùa đông.