Trái quách là quả của cây quách (hay còn gọi là cây cần thăng). Loại cây này có đặc điểm: là cây gỗ nhỏ, chiều cao tới 12m, thường có gai chắc, dài 1cm; lá kép lông chim lẻ, có 2-3 đôi lá chét mọc đối. Lá gần như không có cuống, nhẵn, dạng màng hay hơi dai. Lá có điểm tuyến thơm...; hoa trắng kem, xanh lục hay hơi hồng tía, thành chùm đơn ở kẻ lá, ngắn hơn quả; quả có dạng quả mọng, gần đầu hình cầu, đường kính 7-8cm. Quả có vỏ dày hóa ngỗ, màu trắng hay hơi xám, loang lổ kiểu hạt li ti nhìn giống quả dây cám. Phần thịt bên trong nhiều sợi cứng, các hạt bám lên đó. Khi quả chưa chín có phần thịt màu trắng, khi chín phần thịt chuyển sang màu nâu sậm cho đến màu đen; hạt nhiều, thuông dẹt, dài 5-6mm, có lông.

Cây quách có nguồn gốc từ vùng sinh thái Indomalaya, phân bố ở Ấn Độ, Đông Dương... Tại Việt Nam, loại cây này có nhiều ở các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long, nhiều nhất là tỉnh Trà Vinh.

Trái quách là loại quả quen thuộc của người dân miền Tây.

Xưa cây quách mọc tự nhiên khắp các tỉnh miền Tây. Song dần dần chỉ còn vài ba nhà trồng chơi để lấy bóng mát, vì thế trái quách bỗng dưng trở nên khan hiếm, trở thành đặc sản nổi tiếng.

Người dân miền Tây cho biết, trái quách có thể ăn non bằng cách đập vỏ, lấy phần thịt màu trắng đục, chấm muối ớt, mắm đường. Họ còn dùng trái xanh ăn kèm với rau sống như chuối chát. “Khi muốn ăn, người ta thường dùng dao để bổ hoặc đập trái quách lên bề mặt cứng để quả nứt ra. Dùng phần thịt quả màu nâu sậm, thêm đá, đường và dùng như món giải khát.

Phần thịt của trái chín còn được dùng để ngâm rượu bổ, kích thích ngon miệng, hỗ trợ tiêu hóa, chống táo bón, mạnh gân cốt”, chị Ngọc Vũ (35 tuổi, quê Trà Vinh) cho biết. 

Người dân miền Tây cho biết, trái quách có thể ăn non bằng cách đập vỏ, lấy phần thịt màu trắng đục, chấm muối ớt, mắm đường.

Cũng theo chị Ngọc Vũ, trái quách chín có mùi chua rất nồng, nếu ai ngửi không quen sẽ cảm thấy hôi. Khi chín hoàn toàn sẽ cho hương vị chua ngọt dịu và hơi có vị của trái cây lên men. “Để phân biệt, người ta thường cào nhẹ lớp vỏ xám bên ngoài quả, nếu thấy bên dưới vỏ có màu nâu thì quả đã chín hoàn toàn, nếu quả chín vừa thì sẽ có màu nâu nhạt, hơi xanh”, người phụ nữ 35 tuổi nói.

Trái quách còn có công dụng tốt cho sức khỏe:

Chữa táo bón

Trong loại trái này có nhiều chất xơ, giúp tăng co bóp đường ruột, làm sạch ruột chống táo bón, trĩ.

Thanh nhiệt

Trái quách chín có thể ăn ngay hoặc dầm đá đường để làm thức uống thanh nhiệt. Loại quả này chứa nhiều vitamin C và chất khoáng. Sử dụng nó lâu ngày còn giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị tốt hội chứng thiếu vitamin C mãn tính – bệnh scurvy.

Chữa các bệnh lý tiêu chảy, viêm đường tiêu hóa

Chất tanin trong trái quách được ứng dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng tiêu hóa, lỵ, tiêu chảy.

Tăng cường hệ miễn dịch

Flavonoid là một hoạt chất chống oxy hóa mạnh. Nó còn yếu tố không thể thiếu để cơ thể hấp thu vitamin C – chất có vai trò trong sự tăng trưởng và tái tạo mô. Do đó, dùng loại quả này thường xuyên sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, làm bền mạch máu, nhanh lành vết thương.

Chữa hội chứng rồi loạn chuyển hóa

Trái quách còn giúp hỗ trợ kiểm soát đường huyết, mỡ máu. Do đó góp phần điều trị các bệnh lý chuyển hóa như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu.