Ngay khi Bắc Kinh đứng trước thềm chiến thắng Covid-19, một người đàn ông 52 tuổi với biểu hiện sốt và ớn lạnh được phát hiện, xét nghiệm dương tính nCoV. Bệnh nhân từng mua thịt và cá tại chợ đầu mối Tân Phát Địa 8 ngày trước khi có triệu chứng. Ông trở thành ca lây nhiễm trong cộng đồng Bắc Kinh đầu tiên, phá vỡ chuỗi 55 ngày "yên bình" sau hàng tháng thực hiện xét nghiệm đại trà và giãn cách xã hội của thành phố hơn 20 triệu dân. 

Tháng 6, khoảng 200 người Bắc Kinh dương tính nCoV. Một lần nữa, các trường học bị đóng cửa, hàng nghìn chuyến bay nội địa phải hủy bỏ. Sự "hồi sinh" của dịch bệnh gióng lên hồi chuông cảnh báo đối với các nước tưởng như đã cắt đứt được chuỗi lây truyền. Theo đó, một lượng lớn bệnh nhân nhiễm nCoV không triệu chứng đã cho phép virus ngấm ngầm lây lan nhiều tuần, thậm chí vài tháng, tạo ra các ổ dịch "ẩn giấu", cho đến khi một người có đủ biểu hiện được đưa đi xét nghiệm.

Một khu chợ tại Bắc Kinh, ngày 22/6, đã phải đóng bớt các quầy hàng để tránh lây nhiễm virus. Ảnh: AFP

"Sự lây nhiễm có thể bắt đầu từ một tháng trước. Những người bệnh không triệu chứng, hoặc biểu hiện nhẹ, đã phát tán rất nhiều virus vào môi trường", ông Gao Fu, giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Trung Quốc, phát biểu trong cuộc họp tại Thượng Hải tuần trước. Rất có khả năng nCoV trú ngụ trong điều kiện ẩm ướt, tăm tối và lan rộng hơn.

Đợt bùng phát tại thủ đô của Trung Quốc cũng cho thấy những thách thức trong việc loại bỏ các chuỗi lây nhiễm tiềm ẩn khi không có một loại vaccine an toàn, hiệu quả. 

Virus vẫn còn đó

Sau khi tạm thời khống chế mầm bệnh, một số quốc gia bước đầu nối lại các hoạt động cơ bản. Tuy nhiên, các trường hợp dương tính nhanh chóng tăng trở lại. Hôm 22/6, Victoria, tiểu bang đông dân thứ hai của Australia một lần nữa siết chặt các biện pháp hạn chế sau khi số ca nhiễm mới đột ngột leo thang. 

New Zealand thậm chí phải điều động các nhà chỉ huy quân sự để giám sát hoạt động kiểm tra công dân trở về từ nước ngoài, ngăn ngừa đợt bùng phát mới. Hồi đầu tháng, nước này đã gỡ bỏ lệnh giãn cách xã hội sau khoảng thời gian không ghi nhận ca mắc nào. 

Các khu vực khác, từ Hàn Quốc cho đến Đức, đang chiến đấu với những cụm dịch mới, cố gắng dập tắt tia lửa trước khi chúng trở thành đám cháy dữ dội.

"Chúng ta không thể giả định là dịch bệnh đã kết thúc ở bất cứ đâu", Peter Collignon, giáo sư lâm sàng, Đại học Y khoa Quốc gia Australia, Canberra, nhận định. 

Theo ông Collignon, số ca nhiễm thấp cho thấy dịch bệnh có phần suy yếu, tuy nhiên virus vẫn tiếp tục lây lan trong cộng đồng. Dù dấu hiệu rất mờ nhạt, dịch vẫn sẽ bùng phát mạnh mẽ nếu có điều kiện thuận lợi.

Giáo sư Raina MacIntyre, khoa an toàn sinh học tại Đại học New South Wales, Sydney, cho rằng giới chức y tế Bắc Kinh mới chỉ đối mặt với "phần nổi của tảng băng" sau khi phát hiện bệnh nhân 52 tuổi vào đầu tháng này.

Chợ đầu mối Tân Phát Địa bị đóng cửa, ngày 19/6. Ảnh: AFP

"Có thể bản thân đợt bùng phát đã manh nha từ nhiều tuần trước đó", bà nói. 

Ngay sau trường hợp của người đàn ông, hàng loạt ca nhiễm nCoV khác được ghi nhận, hầu hết là tiểu thương và người từng mua sắm trong chợ đầu mối Tân Phát Địa. Các chuyên gia cũng tìm thấy virus trong môi trường, bao gồm thớt thái cá hồi. 

Kết quả phân tích trình tự gen cho thấy chủng nCoV tại Bắc Kinh tương tự mầm bệnh đã lây lan ở châu Âu, tạo ra luồng ý kiến khẳng định dịch bệnh được đưa trở lại khu vực này thông qua cá hồi nhập khẩu. 

Song chuyên gia dịch tễ CDC, ông Wu Zunyou, cho rằng các vật dụng chế biến thực phẩm có thể bị nhiễm bẩn bởi giọt hô hấp từ tiểu thương hoặc người mua hàng. 

"Trong các cơ sở đóng gói, nếu một công nhân bị bệnh, họ sẽ phát tán virus ra môi trường. Nhưng không có nghĩa điều này dẫn đến một cụm dịch", Benjamin Cowling, trưởng bộ phận dịch tễ và thống kê sinh học, Đại học Hong Kong, phân tích. 

Nguy cơ từ các cụm dịch nhỏ lẻ

Trước khi phát hiện ổ lây nhiễm chợ Tân Phát Địa, thành phố Bắc Kinh tần cuối ghi nhận ca mắc mới vào giữa tháng 4. Bệnh nhân là một sinh viên hồi hương từ Mỹ, phát triệu chứng sau 14 ngày cách ly. Anh lây bệnh cho mẹ, anh trai và bà ngoại của mình. Nhưng cụm dịch chỉ dừng lại trong gia đình. 

Sau khi phát hiện ổ dịch ngày 11/6, thêm hàng chục trường hợp khác được ghi nhận những tuần tiếp theo. Phó thủ tướng Tôn Xuân Lan cảnh báo về các rủi ro lớn hơn, liên quan đến chợ đầu mối lớn nhất khu vực châu Á. 

Bắc Kinh nhanh chóng tăng cường kiểm tra, sàng lọc, điều trị và cách ly những người nhiễm virus, đồng thời truy dấu tiếp xúc của họ, với mục đích dập tắt các cụm dịch đang phát triển.

Chuyên gia dịch tễ CDC, ông Wu Zunyou, cho biết tình hình tại Bắc Kinh trong tầm kiểm soát. Các ca mắc mới được báo cáo vẫn thuộc chuỗi lây lan cũ. 

"‘Trong tầm kiểm soát’ không có nghĩa là không phát hiện trường hợp dương tính mới vào ngày mai hoặc ngày kia. Đường cong dịch tễ sẽ duy trì trong một thời gian, với số ca nhiễm giảm dần", ông nói. 

Cách xử lý khác biệt

Số ca Covid-19 mới ở Bắc Kinh đang đi ngang, tuy nhiên dịch bệnh cũng chưa có dấu hiệu bị diệt trừ. Thành phố đã sử dụng nhiều biện pháp chủ động, nhằm tránh khỏi viễn cảnh phải phong tỏa hoàn toàn như Vũ Hán hồi đầu năm nay.

Người dân Bắc Kinh được xét nghiệm Covid-19, ngày 23/6. Ảnh: AFP

Thay vào đó, giới chức y tế ban hành lệnh hạn chế di chuyển ở các điểm nóng - giải pháp tình thế để ngăn ngừa virus lây lan rộng hơn, tránh gây gián đoạn hoạt động kinh tế của thủ đô. 

"Chiến lược của Trung Quốc nhằm đưa số trường hợp nhiễm nCoV trở về mức không là khá rõ ràng. Tuy nhiên các biện pháp đôi khi quá mạnh mẽ, có thể tạo ra hậu quả về kinh tế, về lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe người dân", giáo sư Benjamin Cowling, Đại học Hong Kong, nói. 

Trong khi đó, phần còn lại của thế giới đang dõi theo Trung Quốc, xem liệu các phương pháp mới có thể đẩy lùi đợt dịch mà không gây thêm thiệt hại về kinh tế hay không.