Hiếp dâm do 2 người thực hiện là 'trường hợp đặc biệt' ở Tây Ban Nha

Trao đổi với Zing, bà Patricia Faraldo Cabana - giáo sư luật hình sự tại Đại học A Coruña - cho biết việc một công dân nước ngoài có tiền án được tới Tây Ban Nha hay không phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội danh và thời gian, địa điểm gây án.

Bên cạnh đó, Tây Ban Nha có các điều khoản luật quy định về tình tiết tăng nặng và giảm nhẹ trong vụ án hình sự. Những điều khoản này áp dụng cho mọi loại tội phạm, kể cả tội phạm tình dục.

- Những yếu tố nào được coi là tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trong vụ án hình sự liên quan đến tội phạm tình dục ở Tây Ban Nha?

- Ở Tây Ban Nha, người bị kết tội hiếp dâm sẽ đối mặt với mức án 6-12 năm, thậm chí kéo dài 12-15 năm trong trường hợp đặc biệt.

Các trường hợp đặc biệt là:

Khi có hành vi bạo lực hoặc đe dọa mang tính hạ thấp hoặc sỉ nhục rõ ràng;

Khi hành vi được thực hiện bởi hai người trở lên;

Khi nạn nhân đặc biệt dễ bị tổn thương do tuổi tác, bệnh tật, hoặc hoàn cảnh..., ngoại trừ những quy định tại Điều 183;

Khi để thực hiện hành vi phạm tội, người phạm tội lợi dụng mối quan hệ cấp trên, họ hàng, do là con, cháu hoặc anh chị em ruột, con nuôi hoặc vợ chồng của nạn nhân;

Khi thủ phạm sử dụng vũ khí hoặc các phương tiện nguy hiểm tương đương khác, dễ dẫn đến tử vong hoặc bất kỳ thương tích nào được nêu trong các Điều 149 và 150 của bộ luật này, mà không ảnh hưởng đến hình phạt tương ứng với cái chết hoặc thương tích gây ra.

Bộ luật Hình sự Tây Ban Nha cũng có các tình tiết tăng nặng và giảm nhẹ khác có thể được áp dụng cho mọi tội, kể cả tội phạm tình dục.

Một số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong Điều 21.

1/ Người bị kết án hành động do nghiện các chất nêu tại Mục 2 của Điều trước.

2/ Hành động của người bị kết án xuất phát từ những nguyên nhân hay kích thích quá mạnh, khiến họ rơi vào tình trạng phẫn nộ, quẫn trí hoặc ở trạng thái tinh thần khác.

3/ Người bị kết án đã khai nhận hành vi phạm tội với cơ quan chức năng trước khi biết về các thủ tục tư pháp chống lại mình.

4/ Người bị kết án đã bồi thường thiệt hại cho nạn nhân, hoặc làm giảm bớt ảnh hưởng của những thiệt hại đó, trong một số giai đoạn của quá trình tố tụng nhưng trước khi phiên tòa diễn ra.

Về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo Điều 22.

1/ Cố ý hành động bạo lực với suy tính trước.

2/ Thực hiện hành vi phạm tội bằng cách ngụy tạo, lạm dụng ưu thế vượt trội về sức mạnh, hoặc lợi dụng hoàn cảnh địa điểm, thời gian, sự trợ giúp của người khác để làm suy yếu khả năng phòng vệ của nạn nhân, hoặc tạo điều kiện cho người bị kết án thoát tội.

3/ Thực hiện hành vi phạm tội để nhận tiền công, phần thưởng hoặc đổi lại lời hứa hẹn nào đó.

4/ Phạm tội hình sự với lý do phân biệt chủng tộc hoặc bài Do Thái, hoặc hình thức phân biệt đối xử khác liên quan đến hệ tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng của nạn nhân; hoặc dân tộc, chủng tộc, quốc gia mà người đó thuộc về; hoặc giới tính, khuynh hướng tình dục hoặc bản dạng giới, các lý do liên quan đến giới tính, nghèo đói hoặc bài trừ xã ​​hội, bệnh tật hoặc khuyết tật.

5/ Cố ý làm tăng sự đau đớn của nạn nhân một cách vô nhân đạo, gây ra những đau đớn không cần thiết trong khi thực hiện hành vi phạm tội.

6/ Hành động với sự lạm dụng tín nhiệm.

7/ Khi người bị kết án lợi dụng địa vị xã hội để phạm tội.

8/ Tái phạm. Khi phạm tội, người gây án đã bị kết án về một tội danh cùng loại trong bộ luật này, với điều kiện là cùng bản chất.

Ngoài ra, Điều 23 cũng nói về hoàn cảnh, bối cảnh quan hệ họ hàng.

Một tình tiết có thể giảm nhẹ, hoặc tăng nặng trách nhiệm hình sự (tùy thuộc vào bản chất, động cơ và hậu quả của hành vi phạm tội), là khi người bị kết án đã phạm tội với người đang hoặc từng là vợ chồng hay người có quan hệ tình cảm ổn định với mình; phạm tội với ông bà, bố mẹ, con cháu, anh chị em họ ruột, anh chị em nuôi, với vợ chồng hoặc với người sống chung như vợ chồng của các đối tượng vừa nêu trên.

- Tây Ban Nha những biện pháp và hình phạt nào để bảo vệ người bị xâm hại tình dục?

- Theo Luật về Nạn nhân của Tội phạm (Estatuto de la víctima del delito), nạn nhân có quyền được tòa án thông báo về tiến trình vụ án của họ. Tuy nhiên, đôi khi họ khó có được thông tin. Trong một số trường hợp, nạn nhân thường cho biết họ không được cập nhật về tiến trình vụ án.

Hầu hết tòa án có văn phòng hỗ trợ nạn nhân. Nạn nhân có thể nộp đơn xin hỗ trợ pháp lý miễn phí từ nhà nước, điều này sẽ được kiểm tra và phụ thuộc vào thu nhập của họ. Một ngoại lệ là trẻ vị thành niên (người dưới 18 tuổi tại Tây Ban Nha) sẽ tự động được hỗ trợ pháp lý.

Trong mọi trường hợp, nạn nhân phải đưa ra yêu cầu hỗ trợ pháp lý cho cảnh sát và tòa án càng sớm càng tốt.

Tại thời điểm phê chuẩn lời khai của họ, nạn nhân một lần nữa được cung cấp thông tin về quyền và đặc biệt là quyền chỉ định luật sư đại diện hoặc nhờ luật sư do nhà nước chỉ định.

Họ cũng sẽ được thông báo về quyền nộp đơn xin hỗ trợ tài chính để giúp trang trải các chi phí như điều trị tổn thương về tâm lý và thể chất. Các nạn nhân cũng có quyền được tòa án thông báo về tiến trình vụ án.

Bên cạnh đó, nhiều biện pháp đặc biệt sẽ được thực hiện để tránh tình trạng "nạn nhân hóa kép" trong quá trình thẩm vấn ("nạn nhân hóa kép" là việc sau khi bị thiệt hại tinh thần trực tiếp từ hành vi xâm hại, nạn nhân phải một lần nữa sống lại ký ức ấy trong lúc thẩm vấn - PV).

Người phạm tội có thể bị buộc phải trả tiền bồi thường cho nạn nhân sau khi họ đã bị tuyên án và bản án ấy không thể bị hủy bỏ, tức là khi không còn quyền kháng cáo.

Việc bồi thường hoặc bù đắp thiệt hại theo lệnh của tòa án tách biệt với quyền của nạn nhân trong việc xin hỗ trợ tài chính từ nhà nước để trang trải các chi phí như đã đề cập ở trên.

- Một số ý kiến tập trung vào chi tiết cô gái được cho là "đồng ý" vào khách sạn với hai nghệ sĩ, sau đó khởi kiện họ.

Có dư luận cho rằng hai nghệ sĩ bị cô gái này “gài bẫy” hoặc hai bên không đạt được “thỏa thuận”, nên cô gái quay sang kiện hai nghệ sĩ. Bà nghĩ gì về những bình luận này?

- Đây là những bình luận thường thấy trong các vụ hiếp dâm. Người bị cáo buộc có thể tố cáo ngược lại đối với những cáo buộc sai sự thật.

Suy nghĩ như trên là lối suy nghĩ phổ biến trong nhiều vụ tấn công tình dục, đặc biệt là khi không có yếu tố bạo lực hoặc đe dọa. Đây là một cách đặt ra nghi vấn đối với sự đồng thuận của nạn nhân.

Từ một góc độ nào đó, đây là một dạng đổ lỗi cho nạn nhân. Tuy nhiên, việc đặt sự đồng thuận vào trung tâm của cuộc tranh luận, bất cứ khi nào không có bằng chứng về bạo lực, là điều bình thường.

- Trong trường hợp bị cáo những vụ án tấn công tình dục đã hoàn thành bản án và về nước, vụ việc sẽ ảnh hưởng thế nào đến việc nhập cảnh vào Tây Ban Nha sau này?

- Dù chính sách có thể khác biệt giữa các quốc gia, nhìn chung, châu Âu không kiểm tra hồ sơ tiền án của những người nước ngoài tới du lịch ngắn ngày.

Công dân từ các quốc gia được miễn visa tới châu Âu du lịch thường không bị hỏi về lý lịch tư pháp. Tuy nhiên, kể từ tháng 5/2023 trở đi, công dân từ các quốc gia vốn được miễn visa vẫn sẽ phải đăng ký qua Hệ thống Thông tin và Cấp phép Du lịch châu Âu (ETIAS). Quá trình đăng ký sẽ bao gồm bước kiểm tra an ninh để xác định các mối đe dọa với châu Âu.

Việc một công dân nước ngoài có tiền án được tới Tây Ban Nha hay không phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tội danh và thời gian, địa điểm gây án. Những người phạm tội nhẹ ít có khả năng bị cấm nhập cảnh.

Dù vậy, những người phạm tội nặng hơn hoặc gần đây hơn có thể phải đối mặt với lệnh hạn chế hoặc cấm nhập cảnh. Trong mọi trường hợp, du khách nước ngoài có tiền án sẽ cần nộp đơn qua hệ thống ETIAS hoặc visa Tây Ban Nha. Kết quả xét duyệt sẽ quyết định liệu họ có được đến Tây Ban Nha hay không.

Thông tin liên quan đến nhạc sĩ Hồ Hoài Anh và diễn viên Hồng Đăng gây xôn xao những ngày qua. Sáng 5/7, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết hai nghệ sĩ đã có luật sư và đang tại ngoại, chờ gặp thẩm phán tại Tây Ban Nha.

Theo nguồn tin của Zing, luật sư của Hồng Đăng và Hồ Hoài Anh không phải là người Việt, mà là người nước ngoài có chứng chỉ hành nghề tại Tây Ban Nha.

Trước đó, các tờ báo Anh và Tây Ban Nha đưa tin cô gái 17 tuổi người Anh tố cáo 2 người đàn ông được giới thiệu là "diễn viên và nhạc sĩ nổi tiếng của Việt Nam" cưỡng hiếp nạn nhân tại khách sạn trên đảo Mallorca.

Bộ Ngoại giao cho biết hai công dân Việt Nam bị nhà chức trách Tây Ban Nha bắt với cáo buộc “xâm hại tình dục đối với trẻ vị thành niên 17 tuổi” và “xâm phạm quyền riêng tư”. Vụ bắt giữ xảy ra vào ngày 25/6, theo thông tin Bộ Ngoại giao cung cấp ngày 1/7 dựa trên báo cáo từ Đại sứ quán Việt Nam tại Tây Ban Nha.

Hiện 2 công dân đã được tại ngoại và trong quá trình chờ cơ quan chức năng Tây Ban Nha xử lý.

Ngay sau khi nhận tin, Đại sứ quán Việt Nam tại Tây Ban Nha đã triển khai bước đầu các biện pháp bảo hộ công dân, làm việc với cơ quan chức năng sở tại để xác minh thông tin, đề nghị phía Tây Ban Nha đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của công dân Việt Nam cũng như kịp thời cung cấp thông tin về diễn biến tình hình xử lý cho Đại sứ quán.