Bác sĩ Nguyễn Viết Hậu, Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết cơ thể người thích nghi nhất với nhiệt độ khoảng 25oC. Đến ngưỡng nhiệt quá lạnh hay quá nóng, cơ thể không thể điều chỉnh kịp.

Trẻ nhỏ (dưới 4 tuổi), người già (trên 70 tuổi) hoặc người có nhiều bệnh lý, khả năng điều chỉnh nhiệt kém. Tùy thời gian, mức độ tiếp xúc, nhiệt độ môi trường, các bệnh lý do ảnh hưởng nhiệt độ sẽ xuất hiện với mức độ từ nhẹ đến nặng.

Phù do nhiệt

Triệu chứng xuất hiện khi cơ thể thay đổi đột ngột tới môi trường nắng nóng. Biểu hiện phù ở phần thấp cơ thể như ở mắt cá, bàn chân, do mạch máu giãn ra để thải nhiệt. Khi cơ thể thích nghi trong vài giờ hay vài ngày, triệu chứng sẽ biến mất. 

Xử trí: Có thể kê cao chân khi ngủ để mạch máu lưu thông bình thường. Không nên uống thuốc lợi tiểu để giảm phù, vì có thể làm tăng tình trạng mất nước của cơ thể. 

Phát ban

Vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hay nhiệt độ cao bên ngoài dễ bị kích thích nổi mẩn ngứa, mề đay.  

Xử trí: Sau một thời gian, da sẽ phục hồi và không cần điều trị. Nếu bị ngứa nhiều có thể dùng các loại thuốc kháng dị ứng, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng. Sau đó, cơ thể sẽ tự điều chỉnh và các triệu chứng biến mất. 

TP HCM đang trải qua những ngày nắng nóng dài ngày với bức xạ tia cực tím ở mức rất cao, khoảng 8-10 (mức cao nhất là 12). Ảnh: Giang Huy

Chuột rút 

Bệnh thường xuất hiện ở người lao động nặng hay vận động viên tập luyện cường độ cao. Khi đó, các cơ phải làm việc liên tục gây mất nước và muối, dẫn đến tình trạng co thắt cơ. Người bệnh đau ở bắp thịt, đặc biệt ở bắp đùi, cẳng chân.

Xử trí: Bạn có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau, nghỉ ngơi, di chuyển đến nơi thoáng mát, bù nước có muối khoáng, dung dịch nước điện giải trị tiêu chảy, nước chanh có pha muối, đường... Lưu ý, không dùng nước lọc vì không thể đáp ứng nhu cầu mất muối và nước của cơ thể. 

Ngất xỉu

Tình trạng này thường gặp ở những người đi du lịch trong mùa hè, phải đi ngoài nắng, leo núi, di chuyển nhiều, tập quân sự... gây mất muối và nước. Nếu không bổ sung nước kịp, nước trong mạch máu giảm, tụt huyết áp. Người ở tư thế đứng dễ giảm lưu lượng máu lên não gây ngất xỉu.

Xử trí: Đặt người bị ngất xỉu nằm đầu thấp, di chuyển đến vùng có không khí thoáng mát, nới rộng áo quần, bù nước có muối khoáng, theo dõi khoảng 30 phút, nếu ổn định không cần đến bệnh viện.

Kiệt sức

Nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng mất muối và nước kéo dài hơn so với các bệnh lý trên. Biểu hiện gồm ngất xỉu, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói.

Xử trí: Bệnh nhân cần được sơ cứu kịp thời, nhanh chóng đến môi trường thoáng mát. Nếu chậm trễ sẽ gây ra hiện tượng sốc nhiệt. 

Sốc nhiệt

Sốc nhiệt có tỷ lệ tử vong tương đương với đột quỵ tim hay não. Nhiệt độ cơ thể nạn nhân có thể lên đến trên 40 độ C, đau đầu, chóng mặt, buồn ói, lơ mơ, rối loạn tri giác, co giật, hôn mê.

Nguyên nhân do cơ thể bị mất muối và nước kéo dài, khả năng hoạt động điều nhiệt cơ thể bị quá tải. Bệnh gây tổn thương hệ tim mạch, hô hấp, gan, thận, hệ thần kinh.

Xử trí: Sơ cứu tạm thời bằng cách cho người bệnh nằm đầu thấp, di chuyển ra khỏi vùng có nhiệt độ cao, giảm nhiệt bằng cách dùng quạt, ngâm người bị nạn trong nước mát vài phút.

Dùng gạc có thấm nước lạnh hay nước đá đặt ở các vùng trên cơ thể có nhiều mạch máu như trán, lưng, nách, bẹn... sau đó lập tức chuyển người bệnh đến bệnh viện.