Bệnh viêm màng não mủ là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, thường gặp ở lứa tuổi trẻ và có khả năn lây qua đường hô hấp, gây thành dịch. Bệnh rất nguy hiểm vì tỷ lệ tử vong cao (5-10%) nếu không phát hiện, điều trị sớm.
Bài viết bao gồm:
1. Viêm màng não mủ là bệnh gì?
2. Dấu hiệu bệnh là gì?
3. Cách điều trị bệnh viêm màng não mủ
4. Phòng bệnh viêm màng não mủ
VIÊM MÀNG NÃO MỦ LÀ BỆNH GÌ?
Vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitidis) hoàn toàn có khả năng sống kí sinh ở niêm mạc đường hô hấp của con người (trên 20%) mà không gây ra hiện tượng hay bệnh lí gì (được gọi là người lành mang bệnh). Nhưng một khi gặp điều kiện thuận lợi, ví dụ như khi sức đề kháng giảm, vi khuẩn sẽ bắt đầu sinh sôi và gây bệnh (được gọi là vi khuẩn gây bệnh cơ hội).
Viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu là một bệnh lây nhiễm và có khả năng thành dịch. Bệnh rất nguy hiểm vì tỷ lệ tử vong cao (lên tới 5-10%) nếu không phát hiện, điều trị sớm và nếu khỏi bệnh, có thể để lại di chứng nặng nề về thần kinh (liệt, ngớ ngẩn).
Vi khuẩn não mô cầu có hình hạt cà phê, không bắt màu gram (gram âm), gây bệnh bằng nội độc tố (vi khuẩn chết sinh ra nội độc tố). Não mô cầu có nhiều týp huyết thanh khác nhau, týp huyết thanh gây bệnh thường gặp là A, B, C, Y, W135. Nguồn bệnh duy nhất là bệnh nhân hoặc người lành mang vi khuẩn không triệu chứng.
Đường lây bệnh chủ yếu theo đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với người bệnh qua các giọt nước bọt nhỏ li ti bắn ra khi người bệnh nói chuyện, ho, hắt xì hơi, hôn và cũng có thể lây qua dụng cụ, quần áo, đồ dùng sinh hoạt bị nhiễm vi khuẩn não mô cầu.
DẤU HIỆU BỆNH LÀ GÌ?
Bệnh viêm màng não do não mô cầu có biểu hiện rất đa dạng. Thời kỳ ủ bệnh từ 1-10 ngày.
Đối với thể bệnh viêm mũi họng
- Thường có sốt cao từ 38-39 độ C;
- Rát họng nhiều, đau đầu, chảy mũi nước trong hoặc có kèm theo mủ;
- Sốt chỉ kéo dài từ 1-5 ngày;
- Các tổ chức ở họng, mũi sẽ bị sung huyết, viêm (amiđan, màn hầu, tổ chức họng, cuốn mũi...).
Bệnh lành tính sẽ qua khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Tuy vậy, cũng có khoảng từ 30-50% trường hợp viêm họng, mũi kết hợp với nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu) hoặc viêm màng não mủ.
Đối với nhiễm khuẩn huyết
- Bệnh thường xảy ra đột ngột, khoảng nhiệt độ cao khoảng 40-41 độ C;
- Sốt cao liên tục hoặc dao động, kèm theo rét run;
- Đau mỏi các cơ, khớp khắp toàn thân.
Đối với viêm màng não mủ
- Sốt cao đột ngột và đau đầu nhiều;
- Nhức đầu dữ dội, nôn vọt, táo bón;
- Người bệnh nằm tư thế “cò súng” (thường gặp ở trẻ em do tăng trương lực cơ gấp để làm cho giảm đau).
Dấu hiệu đặc trưng nhất là ban xuất huyết “hình sao” do hoại tử nội mạch dưới da. Ban xuất hiện sớm khoảng từ 5-15 giờ hoặc muộn hơn. Ban có thể xuất hiện trên toàn thân và thường ở các đầu ngón chân, tay, vành tai, cánh mũi.
Ngoài ra, gan, lách to ra nhanh. Huyết áp giảm dần và có thể tụt trong trường hợp sốc nhiễm khuẩn. Nếu bị phù nề não, thường có vật vã, mạch chậm, huyết áp tăng vọt, rối loạn hô hấp và hôn mê. Bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp vào những giờ đầu (trong vòng 48 giờ), hiếm hơn là vào 2-3 ngày sau.
ĐIỀU TRỊ BỆNH VIÊM MÀNG NÃO MỦ
Khi thấy trẻ viêm họng, sốt cao, nôn hoặc có nổi ban ở da dạng hình sao hoặc màu đen, cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị sớm.
Điều trị là dùng kháng sinh theo phác đồ của Bộ Y tế, khi có kết quả của kháng sinh đồ, có thể điều chỉnh để bệnh nhanh khỏi. Ngoài ra, cần điều trị triệu chứng và nâng cao thể trạng.
Người nhà không nên tự chẩn đoán bệnh và tự ý mua thuốc điều trị khi không có chuyên môn về y học, bởi vì, làm như vậy, bệnh không những không khỏi mà có thể làm nặng thêm và nguy hiểm cho người bệnh.
PHÒNG BỆNH VIÊM MÀNG NÃO MỦ
Cần cách ly người bệnh, mọi người cần đeo khẩu trang (kể cả người bệnh và người lành). Môi trường sống ở nơi có người bệnh viêm màng não mủ cần được phun thuốc diệt vi khuẩn. Các dụng cụ, đồ dùng sinh hoạt của người bệnh cần vệ sinh, tẩy uế thật sạch như ngâm vào nước đang đun sôi hoặc ngâm vào dung dịch cloramin B...
Để không mắc bệnh viêm màng não mủ, tốt nhất là tiêm vắc-xin phòng bệnh. Những ai chưa có kháng thể chống lại vi khuẩn não mô cầu đều có thể tiêm vắc-xin. Cần đến trung tâm y học dự phòng để liên hệ, nghe tư vấn và tiến hành tiêm. Hàng ngày cần vệ sinh họng, miệng sạch sẽ bằng cách đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy.
