Kaytee Gillis, một nhà trị liệu tâm lý và tác giả người Mỹ đã viết trên trang web Psychology Today rằng một số người dễ tức giận hoặc thất vọng, bà đã trích dẫn ví dụ về bệnh nhân Edie của mình.
Edie nổi tiếng là người hay cáu kỉnh và thiếu kiên nhẫn. Những bất tiện nhỏ trong công việc như trả lời email chậm trễ hoặc ai đó sử dụng máy photocopy khi cô ấy cần có thể khiến cô ấy bực bội. Ở nhà, cô ấy mất bình tĩnh với chồng vì tranh cãi xem ai sẽ rửa bát.
“Tôi đoán là tôi vẫn luôn như thế này,” Sedgwick nói trong lần đầu gặp Gillis. “Khi tôi còn nhỏ, mẹ tôi thường nói rằng tôi lúc nào cũng cáu kỉnh.”
Gillis cho biết hầu hết mọi người đều có lúc tức giận hơn bình thường, có thể là vì một chuyện nhỏ nhặt như cãi vã với vợ/chồng, nhưng những người như Edie lại dễ nổi giận hơn những người khác. Nhiều người hẳn đã từng gặp những người như vậy.
Trong khi mọi người có thể trở nên tức giận do các yếu tố tâm lý, sinh lý hoặc môi trường, Gillis thường thấy rằng những người dễ nổi giận cũng đang phải đấu tranh với các vấn đề sức khỏe tâm thần hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
Lý do chính khiến một số người dễ tức giận hơn những người khác
Căng thẳng không kiểm soát hoặc những trải nghiệm đau thương
Căng thẳng kéo dài có thể làm giảm khả năng chịu đựng sự thất vọng của mọi người và khiến họ dễ nổi giận hơn. Trong điều kiện lý tưởng, căng thẳng chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, chẳng hạn như khi thay đổi công việc hoặc căng thẳng trong mối quan hệ, nhưng nếu ai đó đang trải qua căng thẳng kéo dài, nó có thể gây ra cảm giác cáu kỉnh.
Ví dụ, Gillis cho biết nhiều bệnh nhân đến gặp cô với tâm trạng cáu kỉnh sau khi trải qua căng thẳng hoặc chấn thương nằm ngoài tầm kiểm soát của họ, chẳng hạn như môi trường làm việc tiêu cực hoặc bạo lực gia đình.
Khi một người mệt mỏi về tinh thần hoặc thể chất, khả năng kiểm soát cảm xúc của họ sẽ giảm sút. Mọi người thường cảm thấy khó chịu khi họ đang khó chịu và làm cho những chuyện nhỏ nhặt trở nên to tát hơn so với thực tế. Đây giống như hiệu ứng lăn cầu tuyết, mọi thứ cứ ngày càng lớn hơn và lớn hơn nữa.
Tình trạng sức khỏe tâm thần
Tính cáu kỉnh có thể là dấu hiệu của một số tình trạng sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như lo âu, trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc rối loạn tâm trạng như rối loạn lưỡng cực, đặc biệt ở những người trẻ tuổi hoặc những người lần đầu gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự lo lắng và gắn bó tránh né đều có liên quan đến việc gia tăng cảm giác cáu kỉnh và trầm cảm.
Đó là lý do tại sao khi điều trị chứng cáu kỉnh, điều quan trọng là phải xác định các triệu chứng hoặc mối quan tâm về sức khỏe tâm thần có thể gây ra những thay đổi về tâm trạng.
Tình trạng sức khỏe thể chất
Một số tình trạng sức khỏe thể chất hoặc y tế nhất định, chẳng hạn như đau mãn tính, các vấn đề về tiêu hóa hoặc rối loạn giấc ngủ chưa được chẩn đoán, cũng có thể khiến một người trở nên cáu kỉnh hơn. Thật khó để giữ bình tĩnh khi bạn cảm thấy không khỏe hoặc mệt mỏi.
Tương tự như vậy, các tình trạng ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể hoặc não bộ, hoặc mất cân bằng nội tiết tố, có thể gây ra những thay đổi về tâm trạng. Ví dụ, các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine có vai trò điều chỉnh tâm trạng và sự lo lắng, và sự mất cân bằng trong các chất hóa học này có thể khiến mọi người dễ nổi cơn thịnh nộ hơn.
Làm gì khi gặp phải tình trạng dễ nổi cáu?
Gillis gợi ý rằng việc lùi lại một bước và cố gắng tách biệt sự kiện cụ thể khiến bạn buồn bã khỏi mức độ trầm cảm chung của bạn có thể sẽ hữu ích. Điều này có nghĩa là cần dành chút thời gian để tự suy ngẫm. Hiểu được cách cảm xúc ảnh hưởng đến phán đoán có thể giúp bạn sáng suốt hơn hoặc có lòng trắc ẩn hơn trong phản ứng của chính mình.
Ngoài ra, điều quan trọng là phải biết khi nào cần nhờ giúp đỡ. Nếu dạo này bạn cảm thấy tức giận hơn nhưng không biết tại sao, hãy dành thời gian tìm hiểu nguyên nhân cơ bản.
Mặt khác, nếu đã biết nguyên nhân gây ra căng thẳng cho mình (chẳng hạn như mối quan hệ không tốt), việc có người khác giúp đỡ có thể xác thực những nguyên nhân đó và giúp bạn hiểu rõ hơn cũng như được hỗ trợ nhiều hơn.
Nếu đang phải vật lộn với chứng cáu kỉnh hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần liên quan đến chứng này, hãy tìm sự hỗ trợ từ một nhà trị liệu.
