Chia sẻ tại hội thảo cung cấp thông tin báo chí về các giải pháp phòng ngừa bệnh không lây nhiễm diễn ra tại Hải Phòng (ngày 20-22/9), ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết, theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, cứ 100 trường hợp tử vong thì có tới 77 người tử vong do các bệnh không lây nhiễm.
Các bệnh không lây nhiễm thường không xác định được nguyên nhân cụ thể mà chỉ có một nhóm yếu tố nguy cơ góp phần làm bệnh phát triển. Trong đó gồm môi trường sống không lành mạnh, thuốc lá, rượu bia, ăn nhiều muối, và đường, ít vận động...
TS Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết, ở Việt Nam, bệnh không lây nhiễm là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong.
Các bệnh không lây nhiễm không chỉ tạo gánh nặng lớn về sức khỏe mà còn gây thiệt hại khổng lồ về kinh tế.
Ước tính hàng năm thuốc lá gây thiệt hại về kinh tế lên đến 4,5 tỷ đô la Mỹ. Nó không chỉ gây ra thiệt hại với sức khỏe người dân mà còn giảm năng suất lao động, cuối cùng gây ra tử vong do nhiều bệnh liên quan thuốc lá.
Một trong những biện pháp quan trọng để phòng chống bệnh không lây nhiễm là đánh thuế các sản phẩm không lành mạnh, không tốt cho sức khỏe như thuốc lá, đồ uống có đường..., qua đó giảm bớt tiêu thụ.
"Giá thuốc lá tại Việt Nam hiện vẫn rất rẻ so với nền kinh tế tương đồng khác, nguyên nhân là do tỷ lệ thuế áp trên thuốc lá quá thấp. Nhiều người nói với tôi hút thuốc thật là dễ dàng vì sẵn có trên thị trường, giá rẻ, ai cũng có thể mua để hút, trong khi nó gây tử vong cho một nửa số người sử dụng", TS Angela nhấn mạnh.
Tăng thuế như tiêm một liều "vaccine" phòng chống việc hút thuốc
Theo bà, thuế là công cụ mạnh nhất để giảm tiêu thụ các sản phẩm này. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong những năm vừa qua của Việt Nam có giảm nhưng chưa nhiều.
Tăng thuế thuốc lá tác động hiệu quả tới nhóm người thu nhập thấp và đặc biệt giới trẻ. Đây là những nhóm nhạy cảm hơn với việc tăng giá, nhóm bỏ thuốc nhiều nhất và ít bắt đầu hút thuốc nhiều nhất.
"Nếu có thể tăng thuế chúng ta có thể ngăn ngừa nhiều bạn trẻ không bắt đầu hút thuốc lá và sẽ rất ít khả năng hút về sau này. Việc tăng thuế như tiêm một liều "vaccine" để phòng chống việc hút thuốc", đại diện WHO Việt Nam nói.
Cùng với việc tăng thuế thuốc lá, WHO khuyến cáo Chính phủ nên cân nhắc đồng thời tăng thuế các sản phẩm không có lợi khác như rượu bia, đồ uống có đường. Tăng thuế, tăng giá giúp làm giảm sử dụng. Điều này rất có lợi cho sức khỏe người dân.
ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia WHO Việt Nam cho biết, có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh không lây nhiễm. Trong đó phải kể đến các yếu tố hành vi gồm sử dụng thuốc lá, dinh dưỡng không hợp lý (đồ uống có đường, tiêu thụ nhiều muối…), ít hoạt động thể lực, lạm dụng rượu bia, ô nhiễm không khí. Đây là 5 yếu tố nguy cơ hành vi chính.
"Đây là những yếu tố hành vi rất quan trọng, sau thời gian dài dẫn đến rối loạn chuyển hóa (tăng huyết áp, mỡ máu, đường máu, béo phì). Cụ thể, một người có tăng đường máu nhưng chưa đến mức gây bệnh tiểu đường mà ở ngưỡng báo động, nếu không điều chỉnh kịp thời thì sau một thời gian thành bệnh không lây nhiễm", BS Lâm nói.
Trên toàn thế giới ước tính có hơn 14 triệu ca tử vong sớm (trước 70 tuổi) vì các bệnh không lây nhiễm. Như vậy, chúng ta mất đi những năm sống quan trọng quý giá của con người.
Con số này chiếm đến 43%, gần một nửa tổng số tử vong do bệnh không lây nhiễm. Các nước đang phát triển chiếm gánh nặng chính của các ca tử vong sớm do bệnh không lây nhiễm, trong đó có Việt Nam.
TS Nguyễn Thị Kim Liên, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm truyền thông, giáo dục sức khỏe, (Bộ Y tế), cũng nhấn mạnh: "Các bệnh truyền nhiễm dễ làm chúng ta giật mình, vì dịch diễn ra rất khẩn cấp nhưng các bệnh không lây nhiễm giết người âm thầm thì chúng ta không để ý, nhưng số chết do các bệnh không lây nhiễm gấp rất nhiều lần dịch bệnh".
