Thanh Kim Huệ đã tạ từ nhân thế 2 năm, người bạn đời của bà rưng rưng chia sẻ: “Tôi sẽ mang bằng lên mộ của vợ. Tôi sẽ nói với cô ấy, đây là danh dự trong cuộc đời đi hát của em”. Trên sân khấu cải lương, Thanh Kim Huệ tạo khuôn vàng thước ngọc với vai Lan trong vở “Lan và Điệp”. Nhưng chuyện tình cay đắng ấy không vận vào đời bà. Gần nửa thế kỷ, Thanh Điền - Thanh Kim Huệ vẫn bên nhau, xoá tan nghi ngờ tình nghệ sĩ mong manh mây khói.

Những ngày này, Thanh Điền sống trong xúc cảm vui sướng. Ông chia sẻ: “Người nghệ sĩ làm nghề được Nhà nước tặng danh hiệu cao quí thì rất vinh dự, hãnh diễn. Tôi hạnh phúc vô cùng vì những đóng góp của hai vợ chồng trong nghề đã được ghi nhận”.

Dù đến bây giờ, Thanh Kim Huệ mới được truy tặng danh hiệu NSND song trên bia mộ của bà đã ghi danh hiệu cao quí này. Thanh Điền giải thích: “Thanh Kim Huệ từ lâu đã là nghệ sỹ trong lòng nhân dân”.

“Tiếng sét” gây mê suốt nửa thế kỷ

Tôi hỏi Thanh Điền: “Ông có nghĩ ông và bà xã có duyên phận từ đời thường đến sân khấu?”. Huyện Trìa của vở Ngao Sò Ốc Hến cười: “Chúng tôi muốn không tin thì rồi cũng phải tin”. Họ nên duyên với cải lương từ rất trẻ, khi còn là thiếu niên. Không phải đến sau này khi đã gắn bó với nhau họ mới chọn nghệ danh có chung chữ “Thanh”.

Thanh Điền kể: “Thanh Kim Huệ, Thanh Điền đều là nghệ danh được gọi trước khi chúng tôi đến với nhau. Thanh Điền là nghệ danh do một bà bầu thời ấy đặt cho tôi. Thanh Kim Huệ là nghệ danh do cô ấy tự nghĩ. Thanh Kim Huệ tên thật là Bùi Thị Huệ”.

Khi mới quen nhau, Thanh Kim Huệ đã là “ngôi sao”, trong khi Thanh Điền chưa có dấu ấn. Ông lại lớn hơn Thanh Kim Huệ gần chục tuổi. Ấn tượng ban đầu của Thanh Kim Huệ về Thanh Điền từng được bà kể lúc còn sống: “Ông ấy xấu, đầu trọc, ca không hay, đàn cũng dở”.

Hỏi Thanh Điền, ông thấy Thanh Kim Huệ có quá khắt khe khi cho điểm ông không?

Thanh Điền lại cười: “Cô ấy nhận định đúng khoảng 50%”. Ngược lại, lần đầu gặp Thanh Kim Huệ, Thanh Điền đã biết đời mình sẽ trôi về đâu. Ông hỏi tôi: “Cô thấy tiếng sét chưa?”. Ông thú nhận mình bị tiếng sét ái tình của Thanh Kim Huệ giáng xuống, đến gần nửa thế kỷ vẫn chưa tỉnh lại.

Làm sao giữ được nhau suốt 50 năm, trong khi cả hai đều là những nghệ sĩ tài danh, có lượng khán giả mến mộ trung thành? (Thanh Điền - Thanh Kim Huệ kết hôn năm 1975. Thanh Kim Huệ ra đi cuối năm 2021, sau một thời gian chống chọi với bệnh ung thư). “Hổng có gì gọi là bí quyết. Chỉ có yêu chân thật, thương chân thật thì mới đi được với nhau dài lâu. Cũng phải biết hi sinh cho nhau, tìm hiểu nhau suốt hành trình sống”, Thanh Điền nói về cách giữ lửa hôn nhân của vợ chồng ông.

Ông thừa nhận trong cuộc sống đời thường đôi khi cũng xảy ra giận dỗi, ghen tuông: “Càng yêu thì càng ghen nhưng phải ghen đúng. Người bị ghen cũng phải biết mình sai ở đâu. Từ đó, cả hai trân quý nhau hơn, trân quí hạnh phúc hơn”.

Chính tình yêu với nghệ thuật cải lương đã giúp tình cảm hai vợ chồng thêm bền chặt: “Vì chung đường nên chúng tôi thấu hiểu gian nan, sẻ chia cùng nhau cay đắng, ngọt bùi. Sự đồng cảm mỗi ngày mỗi lớn”, ông nói.

Khi phóng viên băn khoăn về gánh nặng áo cơm đối với nghệ sĩ cải lương, Thanh Điền làm phép so sánh nhẹ: “Thời trước nghệ sĩ không giàu. Tất nhiên cũng có những nghệ sĩ giàu, nhưng ít. Số đông thì bình thường, nếu không muốn nói là nghèo. Nhưng vì đam mê nên người ta vẫn theo nghề. Thời ấy, nghệ sĩ giàu chỉ là giàu tình yêu với nghề. Còn bây giờ tuy kinh tế bị đánh giá là khó khăn sau đại dịch nhưng đa phần nghệ sĩ tên tuổi khá hết trơn”.

Nhưng những khó khăn của cuộc sống đời thường chưa bao giờ khiến Thanh Điền - Thanh Kim Huệ chùn bước: “Chúng tôi chưa từng có ý định bỏ nghề. Nhưng có nghề tay trái để nuôi đam mê cải lương. Tôi có nghề chụp ảnh, cô ấy cũng là một nhiếp ảnh gia”, ông tiết lộ. Dù cả hai có nghề tay trái song nhắc đến Thanh Điền - Thanh Kim Huệ, khán giả chỉ nhớ đến Huyện Trìa và Thị Hến trên sân khấu cải lương.

Năm nào cũng rực rỡ, vai nào cũng tâm đắc

“Chúng tôi đóng Ngao Sò Ốc Hến khi còn trẻ. Lúc ấy, Thanh Kim Huệ còn trẻ lắm”, Thanh Điền nhớ lại.

Bao nhiêu năm đã trôi qua, Huyện Trìa vẫn không quên khoảnh khắc nắm được bàn tay Thị Hến: “Cứ lên sân khấu là tôi cháy. Tôi sống trong nhân vật. Cứ coi lại Ngao Sò Ốc Hến bạn sẽ thấy quan huyện si mê Thị Hến cỡ nào? Vì sao tôi làm được vậy? Bởi lúc ấy tôi không phải Thanh Điền mà là Huyện Trìa và cô ấy không phải Thanh Kim Huệ mà là Thị Hến”.

Đến đây, Thanh Điền chia sẻ cách làm nghệ thuật của ông: “Các diễn viên nữ khi diễn với tôi, tôi đều coi ngang nhau, chứ không ưu tiên Thanh Kim Huệ hay những người nổi danh, nổi tiếng khác”.

Đến nay Thanh Điền vẫn lưu giữ những cuốn băng quay những vở diễn quan trọng của hai vợ chồng. Ông vẫn thường xem lại, để nhớ một thời đã qua. Phóng viên đề nghị Thanh Điền họa chân dung Thanh Kim Huệ bằng chữ, thật ngắn gọn. Ông đáp: “Cô ấy luôn đẹp, luôn tuyệt vời”. Thanh Điền nói thêm: “Thanh Kim Huệ không giỏi việc bếp núc nhưng về viết lách cô ấy giỏi lắm. Cô là tác giả luôn”.

Ông cho biết hiện nay vẫn còn nhiều vở của Thanh Kim Huệ đã viết xong nhưng chưa dựng được: “Hy vọng một ngày đẹp trời, nếu có duyên thì tôi sẽ dựng vở của cô ấy”.

Giai đoạn nào rực rỡ nhất trên con đường hoạt động nghệ thuật của hai vợ chồng? Tôi hỏi.

Thanh Điền trải lòng: “Nói thì hơi kì, chủ quan nhưng tôi thấy tôi với vợ tôi năm nào cũng rực rỡ. Với cá nhân tôi, vai diễn nào tôi cũng yêu thích, tâm đắc còn đánh giá là quyền của khán giả”. Thanh Kim Huệ đã ra đi hai năm nhưng trống vắng, buồn thương trong lòng Thanh Điền vẫn chưa nguôi ngoai. Ông đã sống thế nào trong tuổi già hiu quạnh?

Huyện Trìa của Ngao Sò Ốc Hến tâm sự: “Con đường nghệ thuật đã ăn vô tim vô máu. Đó là động lực để tôi tồn tại lúc này”.

Thanh Điền không chỉ nổi tiếng trên sân khấu cải lương. Ông còn hoạt động tích cực ở lĩnh vực phim ảnh. Khán giả thường nhớ tới ông trong vai thầy giáo Bảy, phim “Đất phương Nam”. Nhiều người thắc mắc, phim ảnh và cải lương có nhiều điểm khác biệt. Thí dụ, cải lương có tính ước lệ, phim ảnh lại cần gần gũi, chân thực.

Tại sao Thanh Điền “đá” cả hai sân đều hay? Ông giải đáp: “Cải lương, phim ảnh, kịch nói đều có những đặc thù. Cho nên, khi khai phá một lĩnh vực phải biết quên để tiếp nhận cái mới. Mỗi lĩnh vực đều cần phải rèn luyện. Tôi tự học là chính”.

Ông xem rất nhiều, từ phim, kịch trong nước đến nước ngoài. Giàu đam mê, chuyên môn vững vàng, nên ở tuổi này ông vẫn chưa “ế sô”. Huyện Trìa của Ngao Sò Ốc Hến vẫn nhận được lời mời tham gia phim ảnh, sân khấu. Ông nguyện cống hiến hết mình, còn sức thì còn theo đuổi đam mê nghệ thuật.

Thời đại 4.0, cải lương bị cạnh tranh khốc liệt bởi nhiều loại hình giải trí nhưng Thanh Điền vẫn tin sức sống bất diệt của nó: “Cải lương đã trải qua bao nhiêu thăng trầm, cũng tồn tại bao đời nay. Khó khăn của cải lương hiện nay cũng chỉ là nốt trầm trong chu kỳ phát triển. Tất nhiên cải lương cần đổi mới. Cứ giữ như xưa thì khán giả sẽ bỏ rơi, vì cải lương không theo kịp tiến bộ của xã hội”.

Dâng trọn đam mê cho cải lương, Thanh Điền - Thanh Kim Huệ được gì? Theo ông, những vai diễn của cải lương giúp người ta sống đẹp hơn: “Ngay cả những vai phản diện cũng có ý nghĩa. Đừng nghĩ phản diện là độc ác. Nếu bạn đã hiểu được cái ác thì mới tìm được, nâng niu cái thiện”. Thuở mới quen nhau, trong một lần lưu diễn, đoàn gặp tai nạn lật ghe trên sông nước. Lúc ấy, chàng xấu trai, ca không hay, đàn không giỏi trong mắt Thanh Kim Huệ đã nhiệt tình lao ra cứu hộ, khiến cô đào trẻ rung cảm.

Phóng viên nhắc kỷ niệm xưa của hai người, Thanh Điền cười: “Đó là nghĩa cử của đấng nam nhi”. Chuyện tình của Thanh Điền - Thanh Kim Huệ giống như tình huống thường thấy trong nhiều vở cải lương: Anh hùng cứu mĩ nhân, sau đó họ nên duyên, tay trong tay vượt qua bão đời.

Chưa có ý định viết tự truyện

Bạn trẻ muốn theo cải lương cần những phẩm chất gì? Theo Thanh Điền: “Cần năng khiếu và khổ luyện. Kết hợp cả hai phẩm chất mới mong thành công trong nghề”.

Thanh Điền- Thanh Kim Huệ có 2 người con: “Con gái của chúng tôi đã mất khi 20 tuổi. Chúng tôi còn có một cậu con trai. Các con đều không theo nghiệp cải lương, cậu con trai theo nghề nhiếp ảnh”.

Nghệ sĩ cải lương không có ý định viết tự truyện về sự nghiệp và đời riêng của hai vợ chồng. Ông chia sẻ: “Khán giả cũng có bày tỏ mong muốn đó nhưng tôi chưa có chủ trương vì tôi không biết viết thế nào cho đủ”.