Theo thống kê của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) công bố trong năm 2020, khoảng 905.700 người được chẩn đoán mắc ung thư gan trên toàn thế giới và 830.200 mọi người đã chết vì căn bệnh này.

Nếu tỷ lệ mắc và tử vong không cải thiện, các nhà khoa học ước tính rằng đến năm 2040, sẽ có đến 1,4 triệu người có thể được chẩn đoán ung thư gan và 1,3 triệu người có thể chết vì căn bệnh này.

Ung thư gan có thể từ nhiều nguyên nhân, trong đó, một số tác nhân trực tiếp là virus gây viêm gan, độc tố aflatoxin và người uống nhiều rượu, bia trong thời gian dài khiến gan bị tàn phá.

Viêm gan do virus HBV, HCV

Theo giáo sư Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam, virus viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV) tấn công lá gan, gây ra viêm gan mạn tính, lâu ngày dẫn đến xơ gan và ung thư gan.

Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ viêm gan, trong khi đó, "đại dịch" này là thủ phạm rõ ràng đưa đến hiểm họa ung thư gan.

Điều đáng lo là các virus này có thể lây lan từ người này sang người khác qua đường máu (truyền máu, bơm kim tiêm) hoặc do quan hệ tình dục. Trẻ sơ sinh cũng có thể bị lây từ mẹ.

Trên thực tế, nhiều người không hề biết mình đã bị viêm gan sau nhiều năm nhiễm virus nên khi bị phát hiện ung thư gan lại cho rằng căn bệnh "từ trên trời rơi xuống".

Xơ gan và ung thư gan phát triển âm thầm. Người bệnh viêm gan thường không có biểu hiện rõ ràng, thường chỉ được phát hiện qua khám sức khỏe định kỳ.

Rượu, bia

Theo thông tin từ Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), thống kê từ Điều tra yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2021 cho thấy tỷ lệ nam giới Việt Nam uống rượu bia rất cao.

Năm 2021, có tới 64% nam giới và 10% nữ giới hiện có uống rượu bia 30 ngày qua. Đáng lưu ý, tỷ lệ uống ở mức nguy hại đều tăng cao qua các năm, nhất là ở nam giới, trong đó cứ 3 nam giới thì có một người uống ở mức nguy hại.

Rượu bia cũng là nguyên nhân phổ biến gây ung thư gan tại Việt Nam. Trong khi đó, việc tiêu thụ rượu, bia nhiều là nguyên nhân gây xơ gan và ung thư gan.

Theo GS Hùng, với người mắc bệnh viêm gan do virus, nhất là viêm gan C, khi uống rượu nhiều thì nguy cơ mắc ung thư gan sẽ tăng thêm vài chục lần.

Độc tố aflatoxin

Theo GS Hùng, Việt Nam nằm ở trong vùng khí hậu nhiệt đới, ẩm ướt nên sau vụ mùa thu hoạch, các nấm mốc bắt đầu phát triển. Loại nấm mốc (gọi là Aspergillus flavus) này sản sinh ra aflatoxin ở các loại hạt như đậu phộng, ngô, hạt điều, gạo...

Đây là chất độc vô hình, không màu và cũng không bị hủy hoại dù đun ở nhiệt độ 100 độ C. Aflatoxin gây hại khắp cơ thể, nhiều nhất ở gan. Gan bị phá hoại dẫn đến gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan.

Aflatoxin và virus HBV liên thủ vùi dập lá gan, gây ung thư gan cao gấp 60 lần so với mắc virus HBV riêng lẻ.

Ung thư gan có thể được ngăn ngừa nguy cơ nếu mọi người biết cách phòng bệnh viêm gan virus.

Cách ngừa viêm gan hiệu quả nhất là vaccine ngừa HBV, loại vaccine này phù hợp với mọi độ tuổi. Viêm gan C chưa có vaccine. Bên cạnh đó, trong ăn uống, chúng ta cần tránh các loại thức ăn bị mốc và duy trì lối sống lành mạnh.