Ước tính 50% dân số thế giới có chứa hạt nhựa trong cơ thể. Hạt vi nhựa (microplastic) là những hạt nhựa có đường kính nhỏ hơn 5mm. Chúng thường nằm trong những sản phẩm từ nhựa sử dụng một lần (ly, chén, chai, ống hút, túi nylon...), đồ điện tử, dầu gội, mỹ phẩm... Trong quá trình sử dụng và thải rác nhựa ra ngoài môi trường, chúng ta vô tình hấp thu hạt vi nhựa vào cơ thể gây nên nhiều căn bệnh nan y, thậm chí là tử vong.

1. Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa là những mảnh nhựa nhỏ được tìm thấy trong môi trường. Chúng được định nghĩa là các hạt nhựa có đường kính nhỏ hơn 5mm. Hạt vi nhựa có thể được sản xuất chủ động ở kích thước nhỏ (microbeads) có trong các sản phẩm kem đánh răng, tẩy tế bào chết hoặc hình thành từ quá trình phá hủy các mảnh nhựa lớn hơn trong môi trường.

Những hạt vi nhựa này được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới như trong đại dương, sông, đất và nhiều môi trường khác. Sau đó, chúng được tiêu thụ bởi các loài động vật.

Ngày nay, với việc sử dụng nhựa ngày càng tăng, môi trường đang phải gánh chịu nhiều nhựa thải hơn bao giờ hết. Ước tính, có khoảng 8,8 triệu tấn chất thải nhựa đưa vào đại dương mỗi năm. Hơn thế, 276.000 tấn nhựa hiện đang trôi nổi trên bờ biển, trong khi còn những phần khác đã chìm hoặc dạt vào bờ. Điều này cho thấy hạt vi nhựa đang ngày càng dày đặc hơn xung quanh môi trường sống của chúng ta, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và tính mạng của con người.

2. Khi nào hạt vi nhựa gây hại?

Hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp hoặc ăn phải và gây ra nhiều phản ứng có hại bao gồm:

- Phá vỡ hormone: Nhiều hóa chất trong vi nhựa hoạt động như các hợp chất gây rối loạn nội tiết (ví dụ như BPA) như estrogen, testosterone và insulin.

Chúng hoạt động như những hormone khi xâm nhập vào cơ thể, bắt chước và phá vỡ những chức năng tự nhiên của những hormone này và gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như sự phát triển của hội chứng buồng trứng đa nang, làm giảm lượng hormone thực hiện chức năng sức khỏe sinh sản.

- Tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính: Tiếp xúc lâu dài với vi nhựa gây rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ mắc các bệnh tiểu đường type 2 và bệnh tim mạch.

- Suy giảm sức khỏe miễn dịch: Vi nhựa cũng gây ra phản ứng viêm liên tục do các tế bào bạch cầu không thể phá vỡ chúng, do đó phản ứng viêm được kích hoạt liên tục dẫn đến các tác dụng phụ khác nhau như stress oxy hóa và giải phóng các cytokine gây ra phản ứng viêm.

3. Các con đường hạt vi nhựa 'xâm nhập' vào cơ thể người

Theo các nghiên cứu về hạt vi nhựa, thành phần này có thể đi vào cơ thể con người theo nhiều cách. Khi các loài sinh vật ăn phải vi nhựa, chúng sẽ là vật trung gian tích tụ các loại hóa chất nguy hiểm. Điều này có thể dẫn đến việc lan truyền và tích lũy vi nhựa cũng như các chất ô nhiễm khác từ các sinh vật bậc thấp đến các sinh vật bậc cao và thậm chí là trong cơ thể con người thông qua chuỗi thức ăn.

Như vậy, khi chúng ta tiêu thụ các loài sinh vật này trong bữa ăn hàng ngày thì cũng có nghĩa là sẽ ăn trực tiếp vi nhựa vào cơ thể, dẫn đến những nguy cơ về sức khỏe do vi nhựa và các chất ô nhiễm khác bám trên bề mặt nhựa gây ra.

Không chỉ môi trường nước tự nhiên, hạt vi nhựa còn được tìm thấy trong không khí, thực phẩm, nước uống.