Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân suy thận

Thận là cơ quan nhỏ trong cơ thể nhưng thực hiện những chức năng quan trọng như lọc chất thải, điều hoà huyết áp, cân bằng nước và điện giải…

Bệnh suy thận khiến thận không thể loại bỏ các chất thải và nước ra khỏi cơ thể khiến chất thải và nước dư tồn trong cơ thể gây tác động tiêu cực cho người bệnh.

Những người mắc bệnh thận luôn được khuyến cáo chú ý đến chế độ dinh dưỡng bởi đây là yếu tố then chốt để bảo tồn chức năng thận, kéo dài thời gian chạy thận cũng như hạn chế những biến chứng của bệnh, giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống.

Khi xây dựng chế độ ăn cho người suy thận mạn tính cần chú ý phải phù hợp với từng giai đoạn bệnh. Cần tuân thủ các nguyên tắc sau khi xây dựng thực đơn hằng ngày cho bệnh nhân suy thận.

Kiểm soát protein

Bệnh nhân chưa lọc máu thì chế độ ăn cần giảm protein để hạn chế tình trạng ure tăng (0,6 – 0,8 kg/ngày tuỳ vào từng giai đoạn bệnh).

Ngược lại, với bệnh nhân suy thận mạn đang tiến hành lọc máu chu kỳ hoặc lọc màng bùng thì chế độ ăn cần tăng protein để bù đắp lượng protein mất đi sau mỗi lần lọc máu(1,2 – 1,4 kg/ngày)

Giàu năng lượng, đủ vitamin và yếu tố vi lượng

Để cung cấp năng lượng cho cơ thể “chống chọi” lại với bệnh tật, bệnh nhân suy thận cần được cung cấp đủ năng lượng với các nhóm chất dinh dưỡng: đạm, béo, bột đường…Bên cạnh đó, bổ sung đầy đủ vitamin và các yếu tố vi lượng như sắt, vitamin B12, axit folic…

Giảm kali và phospho

Ở người suy thận, nếu không kiểm soát lượng kali ăn vào thì dễ xảy ra hiện tượng kali máu tăng cao, bệnh nhân có thể tử vong do loạn nhịp tim. Khi kali máu >5mmol/Lít, bệnh nhân cần chế độ ăn giảm kali để làm chậm sự tích tụ của chất thải trong máu.

Thức ăn chứa nhiều phospho làm tăng lượng phospho trong máu ở người suy thận giai đoạn cuối do thận đã mất khả năng đào thải phospho. Khi lượng phospho tăng cao sẽ làm xương mất canxi và gây loãng xương. Thường những người bị bệnh thận được khuyến cáo nên hạn chế lượng phospho dưới 2.000mg/ngày

Kiểm soát nước

Do thận không có khả năng loại bỏ nước ra khỏi cơ thể vì vậy nếu bệnh nhân uống quá nhiều nước sẽ dẫn đến tăng huyết áp, phù phổi cấp, gây chứng khó thở…

Lượng nước uống mỗi ngày bằng với lượng nước tiểu trong vòng 24 giờ hôm trước cộng với 200 – 500 ml (bao gồm cả thức ăn và đồ uống).

Ăn nhạt

Chế độ ăn cho người suy thận mạn tính cần ít muối (2-3g/ngày - tương đương ¼ muỗng cafe) để cải thiện và kiểm soát huyết áp, giảm thiểu hoặc ngăn chặn việc tích lũy nước dẫn đến phù. Loại bỏ hẳn mì chính và các thực phẩm chế biến sẵn như thịt đóng hộp, thịt hun khói vì chúng có lượng natri cao.

Các thực phẩm tốt cho người bệnh thận

Có rất nhiều loại thực phẩm ngon và lành mạnh, đáp ứng được các nguyên tắc dinh dưỡng của bệnh nhân suy thận. Hãy tham khảo các loại thực phẩm sau để trả lời cho câu hỏi “người bệnh thận nên ăn gì?”

Cá

Tất cả các loại cá, đặc biệt là cá béo như cá ngừ, cá thu, cá hồi đều rất giàu omega3. Chúng có tác dụng chống viêm, ngăn ngừa sự lây lan của các tổn thương tại thận. Ngoài ra, cá cũng chứa hàm lượng protein dồi dào, rất tốt cho thận.

Ức gà

Ức gà không da có chứa ít phốt pho, kali và natri hơn so với các phần thịt gà khác và cung cấp cho cơ thể một lượng protein thích hợp rất quan trọng đối với sức khoẻ.

Lòng trắng trứng

Lòng trắng trứng là thực phẩm có chứa hàm lượng protein dồi dào, đồng thời ít phospho so với rất nhiều những loại thực phẩm khác. Tuy nhiên cần phải chú ý rằng, đối với người bệnh thận chỉ nên ăn lòng trắng trứng không nên ăn lòng đỏ trứng.

Súp lơ

Một trong những thực phẩm nên bổ sung trong chế độ ăn cho người suy thận là súp lơ. Loại rau này chứa nhiều vitamin C, cùng với axit folic và chất xơ có tác dụng khử tất cả chất độc hại trong cơ thể, giúp giảm tải công việc của thận. Món nước ép súp lơ là một biện pháp lọc máu bằng thực phẩm cực kỳ tốt bạn nên dùng mỗi ngày

Tỏi

Người mắc bệnh thận mạn tính cần hạn chế muối và natri trong chế độ ăn. Trong trường hợp này tỏi là lựa chọn tốt thay thế cho muối đối với những ai thắc mắc suy thận giai đoạn cuối nên ăn gì. Loại gia vị này giúp món ăn thêm ngon và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng.

Ngoài ra nó còn có tác dụng chống viêm và giảm cholesterol cho cơ thể, rất cần thiết cho bệnh nhân suy thận.

Bí ngô

Trong bí ngô có hàm lượng tinh bột cao nhưng chỉ số đường huyết thấp nên là lựa chọn hàng đầu của những người thận yếu vì ăn vào không làm tăng lượng đường trong máu, từ đó quá trình lọc của thận cũng diễn ra dễ dàng hơn.

Quả việt quất

Việt quất là món ăn lý tưởng nên bổ sung trong thực đơn hằng ngày của người bệnh thận vì loại quả này ít phospho, natri và kali.

Đặc biệt, loại quả mọng này có chứa chất chống oxy hóa được gọi là anthocyanins, có thể bảo vệ chống lại bệnh tim, một số bệnh ung thư, tiểu đường.

Ớt chuông

Ớt chuông chứa một lượng chất dinh dưỡng dồi dào nhưng lại ít kali hơn các loại thực phẩm khác. Ngoài việc làm gia vị, tăng thêm màu sắc cho món ăn thì ớt chuông còn cung cấp một lượng lớn vitamin A, C, B6, chất chống oxy hoá rất cần thiết cho chức năng miễn dịch, thường bị tổn thương ở những người bệnh thận.

Bệnh nhân suy thận không nên ăn gì

Ngoài những thực phẩm có lợi cần bổ sung trong chế độ dinh dưỡng thì bệnh nhân cần phải lưu ý kiêng ăn một số loại thực phẩm để giảm tải công suất làm việc của thận. Bao gồm:

• Những thực phẩm giàu protein như thịt bò, tôm, nội tạng động vật…do dễ chuyển hoá thành ure và creatininegây áp lực làm việc cho thận.
• Những loại thực phẩm chứa nhiều phốt pho mà người bệnh thận yếu nên tránh như: Sôcôla nóng, bia, nước ngọt, pho mát, chuối, sữa chua, bơ đậu phộng...

• Thực phẩm có hàm lượng kali cao cần tránh đó là cam, mơ, kiwi, chuối, dưa hấu, cà chua, khoai tây và rau bina nấu chín.
• Không nên ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ đóng hộp, thực phẩm lên men.  Đồng thời hạn chế uống rượu bia, thức uống có ga, hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích.

Trong các phương pháp điều trị được áp dụng đối với bệnh nhân suy thận thì chế độ ăn uống đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc làm giảm đáng kể quá trình chuyển biến nặng của bệnh suy thận. Vì vậy để nâng cao sức khoẻ, cần xây dựng chế độ ăn cho người suy thận hợp lý, cân bằng, đảm bảo đủ dưỡng chất.