Bệnh nhi mắc sốt xuất huyết được điều trị tại khoa Sốt xuất huyết, Bệnh viện Nhi đồng 1. Ảnh: Nguyễn Thuận. |
Đó là thông tin được PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, đưa ra tại buổi tọa đàm do báo Sức khỏe & Đời sống (Bộ Y tế) tổ chức với chủ đề "Hướng tới không còn ca tử vong do sốt xuất huyết: Hiệp lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp", ngày 14/6.
Bệnh khởi phát đột ngột, biến chứng nhanh
Theo PGS Cường, nhiều người vẫn lầm tưởng rằng sốt xuất huyết chỉ nguy hiểm khi có biểu hiện sốt cao hoặc chảy máu. Thực tế, bệnh có thể diễn tiến nghiêm trọng mà không có triệu chứng rõ ràng. Các biến chứng như giảm tiểu cầu sâu, cô đặc máu, sốc và suy đa tạng có thể âm thầm xuất hiện, đẩy bệnh nhân vào tình trạng nguy kịch.
Ông ví dụ một trường hợp điển hình tại Bệnh viện Bạch Mai là nam sinh viên ở Hà Nội nhập viện sau 5 ngày sốt. Bệnh nhân tự điều trị tại nhà bằng thuốc hạ sốt, không đi khám. Khi vào viện, thanh niên này đã trong tình trạng cô đặc máu nặng, phải thở máy, lọc máu và dùng kháng sinh liều cao. Tuy nhiên, dù nỗ lực cứu chữa, bệnh nhân vẫn không qua khỏi.
PGS Đỗ Duy Cường chia sẻ bản thân cũng từng mắc sốt xuất huyết và hiểu rất rõ sự nguy hiểm của bệnh. Theo vị chuyên gia, nếu được phát hiện và điều trị đúng thời điểm, đa số bệnh nhân có thể được cứu chữa. Nhưng sự chủ quan, nhất là trong giới trẻ, bệnh dễ dẫn đến nhiều biến chứng nặng khó lường.
"Trung bình, cứ 20 bệnh nhân thì có một người chuyển nặng, có thể sốc hoặc không qua khỏi nếu không được theo dõi sát sao từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh", ông nói.
Bệnh không còn theo mùa
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp sốt xuất huyết Dengue vào top 10 mối đe dọa y tế toàn cầu. Hiện nay, gần 4 tỷ người sống trong vùng có nguy cơ mắc bệnh. Mỗi năm, thế giới ghi nhận khoảng 500.000 ca nhập viện và 25.000 ca không qua khỏi do sốt xuất huyết.
Tại Việt Nam, sốt xuất huyết không còn theo chu kỳ 5 năm/lần như trước mà xuất hiện quanh năm, với đỉnh dịch vào các tháng 10-11. Bệnh có xu hướng lan rộng, kéo dài và gây biến chứng phức tạp.
Phát biểu tại tọa đàm, thạc sĩ, bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho hay từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận gần 23.000 ca mắc và 5 trường hợp không qua khỏi. Đặc biệt, nguy cơ "dịch chồng dịch" khi sốt xuất huyết, tay chân miệng và Covid-19 cùng gia tăng tại một số địa phương khiến ngành y tế càng thêm áp lực.
Một số nhóm đối tượng có nguy cơ biến chứng nặng cao gấp nhiều lần so với người khỏe mạnh, gồm:
- Trẻ nhỏ: Mạch máu dễ thấm, nguy cơ sốc cao gấp 5 lần.
- Người cao tuổi: Dễ suy tạng do bệnh nền.
- Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường (nguy cơ nặng cao gấp 4 lần), tăng huyết áp, tim mạch, thận, hen suyễn hoặc béo phì (tình trạng viêm và miễn dịch rối loạn).
Giải pháp
Ông Sơn nhấn mạnh không một lực lượng nào có thể chống dịch sốt xuất huyết một mình. Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, cộng đồng, doanh nghiệp và truyền thông là điều kiện tiên quyết để đạt mục tiêu không còn ca không qua khỏi.
Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước giữ vai trò điều phối và hoạch định chính sách; cộng đồng là tuyến đầu trong việc chủ động phát hiện, điều trị bệnh sớm và xử lý ổ dịch nhỏ bằng các phương pháp kiểm soát véc-tơ ngay tại hộ gia đình, đặc biệt trong những vùng có nguy cơ cao; doanh nghiệp góp phần cung ứng giải pháp y tế, truyền thông và đào tạo; còn báo chí là cầu nối đưa thông tin chính xác, kịp thời đến từng người dân.
"Chỉ khi các lực lượng này cùng hành động một cách chủ động, thống nhất và bền bỉ thì chiến lược kiểm soát dịch mới thực sự phát huy hiệu quả lâu dài. Đây là một loạt các giải pháp, để cùng hướng đến mục tiêu không còn ca không qua khỏi do sốt xuất huyết Dengue vào năm 2030 của WHO", ông Sơn cho hay.
Đồng quan điểm, PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, cho rằng Việt Nam cần chuyển hướng tiếp cận từ "phát hiện - phản ứng" sang "dự báo - phòng ngừa" để thích ứng với dịch không còn theo mùa.
Việc đầu tư vào hệ thống giám sát chủ động, phân tích dữ liệu và cảnh báo sớm sẽ là nền tảng để kiểm soát dịch hiệu quả và bền vững. Song song, tiêm chủng - dù chưa phổ biến tại Việt Nam - cũng là giải pháp chủ động giúp phòng ngừa và giảm nguy cơ chuyển nặng.
WHO cũng đang khuyến nghị sử dụng vaccine sốt xuất huyết trên một số đối tượng tại các quốc gia có tốc độ lây nhiễm cao, chịu nhiều gánh nặng sốt xuất huyết. Vaccine này đã được phê duyệt tại 40 quốc gia, với hơn 15 triệu liều được phân phối toàn cầu.
