Những ngày gần đây, Bệnh viện đa khoa Quảng Nam tiếp nhận nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng, trong đó chủ yếu là nhồi máu cơ tim, đột quỵ xuất huyết não, tăng huyết áp cấp cứu, suy tim cấp…

Cẩn trọng với thời tiết giao mùa

Sáng ngày 26-10, một bệnh nhân nam, 63 tuổi vào viện trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, ngưng tim, ngưng thở. Bệnh nhân có tiền sử điều trị bệnh tăng huyết áp hơn 10 năm nay.

Bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp, bệnh nhanh chóng được tái thông lại động mạch vành đã tắc sau đó được sử dụng Kỹ thuật ECMO (ExtraCorporeal Membrane Oxygenation – phương pháp oxy hoá qua màng ngoài cơ thể) mới có thể qua cơn nguy kịch.

Cùng ngày, một bệnh nhân nữ trẻ tuổi, đang điều trị tăng huyết áp hơn 3 năm nay. Bệnh nhân thức dậy với triệu chứng đau đầu dữ dội, yếu nửa người bên trái, nôn mửa, vào cấp cứu đo huyết áp 220/110mmHg, chụp cắt lớp vi tính có hình ảnh xuất huyết não.

Đây là hiện tượng rất thường gặp vào thời điểm giao mùa, đặc biệt là thời tiết chuyển từ mùa nắng nóng sang mùa lạnh. Thời tiết lạnh, nhiệt độ thấp xuống làm cho các bệnh lý về tim mạch và chuyển hóa gia tăng, đặc biệt với người lớn tuổi, người có sẵn bệnh nền, người làm việc ngoài trời, khi thời tiết chuyển lạnh càng dễ có nguy cơ trở nặng bệnh nền sẵn có.

Có nhiều yếu tố góp phần làm gia tăng bệnh tim trong điều kiện thời tiết lạnh, trong đó phải kể đến việc tim phải làm việc nhiều hơn tạo năng lượng giữ ấm cơ thể, điều này tương tự như bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim sau một gắng sức do tăng nhu cầu oxy cơ tim.

Thống kê cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng thêm 7% khi nhiệt độ giảm đi 10^oC. Nếu bệnh nhân có bệnh mạch vành mạn, tăng huyết áp, đái tháo đường, lớn tuổi sẽ tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hơn trong điều kiện thời tiết lạnh.

Với những bệnh nhân tăng huyết áp, trời chuyển lạnh làm tăng trị số huyết áp hơn. Người ta ước tính, mùa lạnh huyết áp thường tăng cao hơn so với mùa hè khoảng 5mmHg.

Khi thay đổi nhiệt độ đột ngột, các mạch máu co thắt lại, máu dồn về trung tâm, co mạch làm huyết áp tăng lên. Trong khi đó, nhiệt độ lạnh làm kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, tăng tiết các Catecholamin trong máu dẫn đến co mạch ngoại biên, làm tăng lượng máu trở về tim và tăng huyết áp.

Sự gia tăng trị số huyết áp đột ngột làm tăng nguy cơ đột quỵ não (xuất huyết não, nhồi máu não), đột quỵ tim (nhồi máu cơ tim). Đặc biệt, thời tiết lạnh còn làm tăng số lượng tiểu cầu, tăng hồng cầu và độ nhớt của máu, làm tăng nguy cơ bệnh động mạch vành, tai biến mạch máu não và bệnh mạch máu ngoại vi.

Bên cạnh các yếu tố khách quan trên, nhiều yếu tố mang tính chủ quan như việc gián đoạn hoặc ngừng hẳn việc tập luyện thể dục thể thao vào mùa lạnh. Luyện tập thể dục đều đặn đã chứng minh giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch, nếu tập thể dục đều đặn thì nguy cơ xuất hiện các biến chứng bệnh tim mạch nặng trong lúc tập đã giảm đến 50 lần so với những người lười vận động, tuy nhiên nếu dừng đột ngột việc rèn luyện lại làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến cố tim mạch.

Thời tiết lạnh làm cho chúng ta có thói quen ăn mặn hơn, ít ăn rau, hoa quả, có nhiều người còn có quan niệm uống nước mắm hoặc ăn mặn để giữ ấm cơ thể.

5 biện pháp phòng tránh bệnh tim mạch mùa lạnh

Để an toàn cho sức khỏe, dự phòng các biến cố tim mạch vào mùa lạnh, chúng ta cần thực hiện các biện pháp sau:

Một là giữ ấm cơ thể. Đây là điều rất quan trọng. Nên chú ý vùng đầu mặt cổ, cần đeo khẩu trang khi ra ngoài lạnh. Với người lớn tuổi, người có mắc các bệnh kèm như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, suy tim, đái tháo đường…cần tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt là buổi sáng.

Lúc mới ngủ dậy, nên cởi bỏ bớt chăn mền, tập vận động nhẹ nhàng tại chỗ 3-5 phút để cơ thể dần thích nghi, rồi mới ra khỏi giường. Khi tắm rửa, cần nơi kín gió, làm ấm phòng bằng đèn sưởi và dùng nước ấm. Thời điểm sáng sớm là lúc thường xảy ra đột quỵ.

Hai là cần tránh ăn mặn. Quan niệm ăn mặn để giữ ấm cơ thể là không đúng vì làm tăng nguy cơ dẫn tới tăng huyết áp và các bệnh lý tim mạch khác. Chúng ta nên hạn chế ăn thức ăn giàu cholesterol như: thịt mỡ, da, nội tạng động vật, lòng đỏ trứng...; nên ăn đồ luộc, tránh đồ chiên rán và nên ăn nhiều rau, quả, uống đủ nước, nên uống nước ấm.

Ba là cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là đo huyết áp thường xuyên. Người mắc các bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, suy tim, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, tiền sử đột quỵ, hen phế quản… cần nhớ uống thuốc đều đặn, đầy đủ theo chỉ định của bác sỹ.

Người bệnh không được tự ý dừng thuốc, nên tới gặp bác sỹ chuyên khoa để được khám và theo dõi định kỳ, nhất là khi chuyển mùa, khi thời tiết thay đổi, để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời khi có biểu hiện bất thường.

Bốn là duy trì việc rèn luyện thể dục thường xuyên, cần tránh tập thể dục ngoài trời vào lúc sáng sớm, tránh bị lạnh đột ngột; nên tập luyện trong nhà với nhiệt độ phù hợp.

Rèn luyện thể dục không chỉ giúp tăng cường sức khỏe nói chung mà còn cải thiện sức khỏe tim mạch. Chúng ta cần luyện tập thể dục hàng ngày, nên đi bộ trong nhà ít nhất 30 phút, có thể giúp giảm huyết áp, cải thiện lưu lượng máu và giảm căng thẳng.

Năm là cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và xử trí kịp thời các biến cố tim mạch nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào như khó thở, đau ngực, đau đầu, chóng mặt, yếu tay chân, nói khó, méo miệng…