Tết Nguyên Đán là một ngày lễ lớn của dân tộc Việt Nam ta, là dịp để mọi người ở phương xa cùng đoàn viên, sum họp sau một năm dài. Không những vậy, đây còn là dịp để những phong Phong tục cổ truyền Tết Nguyên Đán đã được lưu giữ qua nhiều đời nay và chúng vẫn luôn mang ý nghĩa đẹp đẽ, tuy không đủ nguyên sơ như thuở ban đầu nhưng vẫn là điều mà con cháu luôn giữ gìn và trân trọng.

Nguồn gốc của Tết cổ truyền

Ở Việt Nam, Tết cổ truyền có nhiều tên gọi khác nhau như “Tết Nguyên Đán”, “Tết m lịch”, “Tết Ta” vì ngày Tết được tính theo lịch âm. Tết đánh dấu sự chuyển giao của năm cũ và năm mới. Tết cổ truyền Việt Nam chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ nền văn hóa Trung Quốc, nên nhiều người cho rằng Tết Việt có nguồn gốc từ đó. Dù chưa được làm rõ về nguồn gốc ra đời, nhưng Tết vẫn được tính là ngày lễ lớn nhất của đất nước và có nhiều phong tục văn hóa đặc sắc trong các quốc gia Châu Á có đón Tết.

Dưới đây là 9 phong tục ngày Tết không thể thiếu của người Việt

Phong tục tảo mộ tổ tiên

Tảo mộ hay chạp mã, là hành động dọn dẹp cỏ dại xung quanh các khu mộ, lau chùi quét dọn lại phần mộ của người thân trong những ngày giáp Tết. Sau khi đã dọn dẹp, sửa sang lại, mọi người trong gia đình sẽ tập trung lại để thắp hương, dâng hoa và ngồi xuống để tâm sự cùng nhau ngay tại đó. Tảo mộ là một cách thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn đến những người đã khuất và hy vọng được sự bảo vệ từ họ trong năm mới.

Phong tục đưa ông Công, ông Táo

Cúng ông Công, ông Táo là phong tục đã có từ rất lâu đời. Ông Công là thần giữ đất, còn ông Táo sẽ cai quản việc bếp núc trong gia đình. Theo truyền thuyết, cứ vào ngày 23 tháng Chạp, ông sẽ cưỡi cá chép về thiên đình báo cáo tình hình của nhân gian cho Ngọc Hoàng. Chính vì thế, cứ vào ngày này, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị một mâm cỗ nhỏ (hoặc lớn) để tiễn ông Táo về trời. Ngoài mâm cỗ, có gia đình sẽ chuẩn bị thêm một chú cá chép nữa để phóng sinh, tiễn ông Công, ông Táo đi.

Phong tục dựng cây nêu

Nêu thực chất là một cây tre dài khoảng 6 mét, được dựng vào khoảng 23 tháng Chạp và hạ vào ngày mùng 7 Tết âm lịch hàng năm. Với người Việt, dựng nêu ngày Tết có ý nghĩa xua đuổi tà ma, quỷ dữ, không để quậy phá gia đình trong những ngày đầu năm mới. Dựng nêu ngày Tết còn là thể hiện niềm hy vọng của nhân dân về một năm mới mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu.

Phong tục cúng tất niên

Trong ngày 30 Tết, các gia đình thường làm những mâm cỗ tươm tất để thắp hương mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình. Bữa cơm tất niên cũng là để kết thúc một năm cũ và chuẩn bị đón chào năm mới.

Phong tục cúng giao thừa

Đêm Giao thừa hay còn gọi là đêm Trừ tịch là một đêm quan trọng đánh dấu cho một năm cũ kết thúc và một năm mới đã đến. Cúng giao thừa hay lễ trừ tịch là lễ quan trọng nhất trong Tết Nguyên đán được thực hiện vào nửa đêm 30, rạng sáng mùng một Tết. Lễ thường được tiến hành vào giờ Chính Tý, tức đúng 12h đêm hôm 30 tháng Chạp.

Ý nghĩa của lễ này là dẹp bỏ đi quá khứ, những phiền nhiễu để đón những cái mới mẻ tốt đẹp của năm mới sắp tới. Lễ cúng giao thừa còn là lễ để "khu trừ ma quỷ", do đó có từ "trừ tịch".

Đi lễ chùa đầu năm

Phong tục đi chùa đầu năm mới vừa là khởi đầu mùa Xuân, khởi đầu của sự sống và nó trở thành yếu tố tâm linh gắn với văn hóa, tín ngưỡng của người Việt. Cửa chùa đất Phật là chốn bình yên, thanh tịnh, ngày đầu năm mới, người người nhà nhà cùng đi chùa là để hướng con người nghĩ đến cái tâm tốt lành, hướng thiện, đức từ bi, trí tuệ của nhà Phật.

Phong tục xông đất

Theo quan niệm của người Việt thì xông đất đầu năm là vô cùng quan trọng. Vì vậy, nhiều gia đình đi xem tuổi, nhờ người hợp tuổi xông đất cầu mong gia đình hạnh phúc, làm ăn phát đạt. Thời điểm xông đất là thời điểm sau phút giao thừa và người xông đất thường là người vui tính, hay gặp may mắn.

Phong tục chúc Tết và mừng tuổi

Dịp Tết người Việt có phong tục đi chúc Tết họ hàng, bạn bè: "Mùng một Tết cha, mùng hai Tết mẹ, mùng ba Tết thầy". Vào dịp này mọi người đều dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất đồng thời không quên tặng những phong bao lì xì may mắn.

Phong tục đi xin chữ

Nếu ngày xưa phải mang trầu cau, quà cáp đến nhà ông đồ để xin được chữ thì ngày nay, mọi người đã có thể xin chữ dễ dàng hơn và cũng như có nhiều chữ viết hiện đại để các bạn thoải mái lựa chọn. Vào những ngày Tết, khu phố ông đồ lại tràn ngập sắc đỏ và nhộn nhịp hơn bởi mọi người đến rủ nhau đến đây xin chữ đầu năm mới nhiều hơn. Những nét chữ thư pháp Hán Việt được viết cẩn thận mang nhiều ý nghĩa về sự may mắn, sung túc, bình an và hạnh phúc trong năm mới.

Ngoài những phong tục trên thì trong những ngày gần Tết, nhà nhà tất bật dọn dẹp nhà cửa, trang trí hoa lá, chuẩn bị bánh trái. Trưng bày hoa ngày Tết với người Việt không chỉ trang trí cho nhà cửa thêm đẹp và màu sắc mà còn mang ý nghĩa cầu mong một năm mới vạn sự như ý, thành công, bình an và thịnh vượng. Hay gói bánh chưng, bánh tét được dâng lên tổ tiên thể hiện lòng thành kính và biết ơn những giá trị văn hóa tốt đẹp mà ông bà đã để lại.

Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo