Nếu cơ thể con người chúng ta được ví như một nhà máy lớn, khi đó gan là cỗ máy khổng lồ có nhiệm vụ giải độc. Nói chung, gan nắm giữ chức năng chống độc/giải độc, dự trữ, chuyển hóa, tạo mật. Khi gan có vấn đề, độc tố và rác thải sẽ tích tụ trong cơ thể, gây gánh nặng nặng nề trên cơ thể và các cơ quan khác trong cơ thể không thể hoạt động bình thường.
Khi nhắc tới những dấu hiệu cảnh báo sức khỏe của gan, chúng ta thường nghĩ ngay tới: đau vùng gan, vàng da và/hoặc vàng mắt, hay nôn mửa, sụt cân, chán ăn, thay đổi ở nước tiểu. Tuy nhiên, bàn tay cũng là một bộ phận phản ánh sớm tình trạng của gan thì lại ít được quan tâm.
Chỉ mất một phút để kiểm tra, nếu không có bất kỳ đặc điểm nào trong số 3 dấu hiệu được liệt kê dưới đây tức là gan bạn mạnh khỏe, ngược lại hãy đi khám sớm:
1. Ban đỏ lòng bàn tay
Lòng bàn tay người mạnh khỏe sẽ có màu trắng và hồng hào, còn người có gan yếu hay mắc bệnh thì dễ mẩn đỏ. Bởi khi gan bị tổn thương làm suy giảm chức năng gan, những mạch ở bàn tay người bệnh có xu hướng giãn nở nhiều hơn và dẫn đến ửng đỏ lòng bàn tay.
Người có gan khỏe sẽ không bị ban đỏ ở lòng bàn tay (Ảnh minh họa)
Nguyên nhân là do sự giãn nở của những mạch máu nhỏ nhất trong cơ thể, được gọi là mao mạch. Màu sắc tăng hoặc giảm tùy theo mức độ nghiêm trọng của căn bệnh tiềm ẩn. Đây cũng chính là một trong những triệu chứng phổ biến của bệnh gan mạn tính, chẳng hạn như xơ gan, gan nhiễm mỡ hay ung thư gan. Trong đó, bệnh xơ gan là phổ biến nhất.
Điểm khác biệt của bàn tay mẩn đỏ do bệnh gan khác với các bệnh lý khác là thường kèm da tay ấm hơn, ra nhiều mồ hôi. Nếu dùng lực để ấn xuống vùng đỏ sẽ không đau và da chuyển trắng nhưng sau đó thả tay, không tác động lực thì da người bệnh sẽ trở về màu đỏ như cũ.
2. Móng tay thay đổi về màu sắc, hình dáng, có sọc lạ
Những bất thường cảnh báo vấn đề ở gan phổ biến nhất là màu sắc, hình dạng móng thay đổi, có sọc lạ ở móng. Ở người khỏe mạnh, móng tay sẽ có màu hồng nhạt. Còn nếu móng ngày càng nhạt, thậm chí trắng bệch (hiện tượng "móng tay Terry") thì có thể do xơ gan.
Móng tay ngày càng vàng có thể là do viêm gan, làm rối loạn chuyển hóa bilirubin. Ngoài ra, các sọc ngang hoặc dọc trên móng tay cũng có thể là cảnh báo suy gan, xơ gan. Dẫn tới chức năng thải độc và điều tiết bị rối loạn.
Người có gan khỏe cũng sẽ không gặp phải tình trạng ngón tay thay đổi hình dáng mà phổ biến nhất là ngón tay dùi trống và móng tay hình thìa. Với ngón tay dùi trống, móng tay và cả phần đầu ngón tay tăng kích thước, móng cong lên và trở nên mềm hơn. Thường là ở giai đoạn bệnh gan nghiêm trọng, phổ biến nhất là xơ gan mãn tính hoặc ung thư gan (thường do rượu bia).
Còn móng tay hình thìa (koilonychia) với móng mềm hơn bình thường, hình dạng bị lõm xuống trông giống như cái thìa. Chỗ lõm thường đủ lớn để chứa một giọt nước. Đây là dấu hiệu của bệnh huyết sắc tố, một chứng rối loạn gan nghiêm trọng gây ra tình trạng hấp thụ sắt dư thừa từ thức ăn.
3. Mu bàn tay ngứa, nổi gân xanh rõ ràng
Ngứa bàn tay bất thường cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo gan suy yếu hoặc mắc bệnh. Bởi khả năng lọc và đào thải độc tố ra khỏi cơ thể từ thức ăn và nước uống luôn được duy trì liên tục nhờ gan. Nhưng khi cơ thể tiếp nhận quá nhiều loại độc tố có thể khiến gan bị quá tải gây ra tổn thương và làm suy giảm chức năng gan. Những chất độc tồn dư trong cơ thể lâu ngày sẽ gây ra sẩn ngứa, mề đay. Thường tập trung nhiều ở mu bàn tay gây ngứa ngáy khó chịu.
Gân xanh nổi rõ, sưng lên bất thường cũng có thể là do bệnh về gan (Ảnh minh họa)
Bên cạnh đó, người có gan khỏe cũng sẽ không gặp tình trạng nổi gân xanh trên mu bàn tay một cách bất thường. Cụ thể là những gân xanh - thực chất là tĩnh mạch nông dưới da đột nhiên ngày càng đậm, kích thước trở lên lớn hơn rõ rệt, nổi rõ hơn trên da tay nhiều so với trước thì nên đi khám gan.
Y học hiện đại cho rằng nguyên nhân là do hoạt động chuyển hóa của gan gặp vấn đề, khiến mạch máu trên tay bị bất thường. Trạng thái này thường liên quan tới bệnh xơ gan hoặc viêm gan nhiều nhất. Còn Y học cổ truyền đánh giá dấu hiệu này thường do nóng gan. Gan bị nóng dẫn đến khí gan ứ đọng, máu lưu thông kém, gây hiện tượng sưng tấy mạch máu, tĩnh mạch và ở một mức độ nhất định.
