Trong một vở cải lương, nếu kép mùi, đào thương có nhiệm vụ lấy đi nước mắt và sự đồng cảm của người xem thì kép độc, đào lẳng lại có vai trò thúc đẩy sự ức chế, giận dữ của khán giả lên đến đỉnh điểm để tạo ra kịch tính cho câu chuyện.

Khán giả hẳn không còn xa lạ đối với cái tên Linh Tâm - nghệ sĩ cải lương nổi danh một thời cùng với các tên tuổi Minh Vương hay Vũ Linh. Trong hầu hết các vở tâm lý xã hội thời xưa, anh luôn “độc chiếm” các vai phản diện. Từ công tử nhà giàu sở khanh đến những kẻ lưu manh, cờ bạc, nghiện ngập, Linh Tâm đóng “ngọt” không sót vai nào. Anh đóng đạt đến mức người ta ghét luôn cả Linh Tâm ngoài đời thực. Tuy vậy, sau bức màn nhung, những câu chuyện khó nói vẫn luôn ám ảnh đời nghệ sĩ.

Lên thẳng kép hát dù không qua trường lớp

Sinh ra ở huyện Tân Châu, An Giang, lên 7 tuổi, cậu bé Võ Văn Tâm được người cậu ruột là nhạc công đàn kìm tập cho làm quen với đờn ca tài tử. Vẻ nam tính cùng giọng ca khỏe khoắn nhưng không kém phần mùi mẫn của Tâm khi ấy đã gây chú ý cho nữ nghệ sĩ Ánh Loan - cựu diễn viên đoàn Kim Chưởng. Bà nhận anh làm con nuôi, đặt nghệ danh là Phương Tâm và hết lòng truyền dạy nghề hát. Tình yêu với nghề diễn của anh bắt đầu từ đó.

Đến một ngày, nhận thấy đam mê nghề hát đủ lớn, anh đã dám cãi lời ba mẹ, kiên quyết không theo học ngành luật mà rẽ sang làm nghệ sĩ cải lương, đầu quân cho đoàn Văn công An Giang. Không học qua trường lớp, chỉ ca diễn bằng bản năng nhưng Linh Tâm là một trong những trường hợp hiếm hoi không phải trải qua thời gian làm quân sĩ, hậu đài mà được “tuyển thẳng” lên đóng kép, ngay cả khi anh rời đoàn Văn công An Giang về đầu quân cho đoàn Tiếng ca sông Cửu.

Có lẽ tên tuổi Linh Tâm chỉ dừng lại ở vị trí kép mùi bình thường nếu đạo diễn - NSƯT Đoàn Bá không giao cho anh vai biện lý Hạnh trong vở “Ân oán giang hồ”. Khác hẳn những vai sở trường mà Linh Tâm đã thể hiện trong hơn 10 năm làm nghề, nhân vật biện lý Hạnh là một kẻ cơ hội, lợi dụng quyền hành của mình để đổi trắng thay đen hồ sơ vụ án, khiến người vô tội phải trở thành tù nhân khổ sai.

Vai này tuy ít “đất” diễn nhưng lại gây áp lực không nhỏ đối với anh khi đó: Áp lực phải thay đổi mình, áp lực của một người chuyên đóng kép chánh giờ phải chấp nhận làm “dàn bao”, áp lực lỡ không thành công với tính cách nhân vật khác biệt… Nhưng với Linh Tâm: “Biết đâu đây lại là một cơ hội để tự khám phá khả năng của mình?”.

Từ kép mùi triển vọng đến "kép độc" lừng danh

Trời không phụ lòng người. Vai biện Lý Hạnh thành công ngoài mong đợi và dẫn anh vào một ngã rẽ bất ngờ trong sự nghiệp. Sau đó, Linh Tâm gần như không còn là tên tuổi được các đạo diễn nhớ đến khi chọn vai kép mùi mà họ đều dồn những vai diễn đáng ghét nhất, xấu xa nhất cho anh. Khởi nghiệp với kép mùi, nhưng đến nay ấn tượng của khán giả về Linh Tâm lại toàn là những vai phản diện.

Đó là tên đòi nợ mướn Cang trong “Giũ áo bụi đời”, là Mạnh - kẻ lừa thầy, phản bạn, dụ dỗ luôn cả vợ của người bạn thân nhất trong “Đèn khuya”, là Hai Cang - tên giang hồ vặt đội lốt đại ca, khép nép trước mặt những đại ca thực thụ nhưng mượn danh để trấn áp, hà hiếp dân lành, vợ con trong “Tướng cướp Bạch Hải Đường”, là tên đại úy gian ác khét tiếng trong “Người không cô đơn”…

Linh Tâm “xấu xa, độc ác” trên sân khấu đến nỗi có lần ngồi uống cà phê cùng đồng nghiệp, anh định mua vé số giúp một bà cụ, nhưng vừa nhìn thấy mặt anh, bà giật phắt tập vé số lại, mắng xối xả: “Tui không cần bán cho cái loại người lừa thầy phản bạn, suốt ngày đi cướp vợ của người ta như cậu!”.

Linh Tâm có thể biến hóa với nhiều dạng vai kép độc khác nhau từ sở khanh, giang hồ, đến lạnh lùng, tàn ác… Mỗi vai, anh chọn cho mình một lối diễn khác biệt bằng sự sinh động của đôi mắt, khuôn mặt và sự chắt lọc trong hành động diễn, cách thoại, nhả chữ, nhấn âm khi ca. Ngược với lối diễn thường thấy ở một số diễn viên là hay la lối, quát tháo khi vào vai phản diện, sự tàn ác trong các vai diễn của Linh Tâm đôi khi chỉ là ánh mắt dữ dằn, bàn tay nắm chặt hay câu thoại rít qua kẽ răng… bởi theo anh: “Người xấu không phải ở ngoại hình, trang phục mà xấu từ trong tâm. Cái ác sẽ làm người ta ghê sợ hơn khi nó được che giấu bằng sự hiền lành, thánh thiện”.

"Thời video cải lương còn hưng thịnh, hễ chọn vai "kép độc", các nam nghệ sĩ Minh Vương, Vũ Linh, Thanh Sang… đều chọn tôi. Các cô đào nữ Lệ Thủy, Ngọc Giàu, Phượng Liên, Phương Hồng Thủy, Mỹ Châu... không ai mà không bị tôi “đánh” trên sân khấu” - nam nghệ sĩ hài hước chia sẻ. Có suất hát ở tỉnh, bị chọi đá, chọi cây… và bị chửi mắng tơi tả nhưng Linh Tâm dần quen và cảm thấy vui. Với anh, diễn vai ác mà khán giả chửi đến mức họ quên cả tên mà cứ nói: “Ông này đánh vợ dã man lắm!” là thành công rồi.

Có lần, anh gặp một khán giả trung niên, người này bắt tay anh thân thiết và nói: “Xem tuồng Tướng cướp Bạch Hải Đường, tôi thích anh diễn vai Hai Cang vô cùng. Vì mỗi lần tôi say xỉn vẫn kiếm cớ đánh vợ con, xem xong tuồng này, suy nghĩ lại và bỏ cái tật quá bậy đó. Cảm ơn vai diễn của anh!". "Nghe anh ta nói tôi cảm ơn Tổ nghiệp đã cho tôi viên “ngọc nghề” trân quý. Điểm lại hàng trăm vai diễn kép độc mùi, tôi thấy bi kịch của họ là bài học răn đời rất giá trị. Tôi mê đắm những số phận đó vì giá trị của chúng!"- Linh Tâm từng chia sẻ.

Linh Tâm - Cẩm Thu: Từ đào kép sân khấu đến chồng vợ ngoài đời

Đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, Linh Tâm – Cẩm Thu là một trong những cặp đào - kép vợ chồng hiếm hoi tạo được sức hút đặc biệt đối với khán giả. Từ đoàn cải lương Sông Hàn chuyển sang đoàn cải lương Sông Bé 2, Linh Tâm - Cẩm Thu liên tục tạo nên cơn sốt ở những địa điểm đoàn đến lưu diễn. Sự thật thì kể từ khi về đoàn Sông Hàn và đóng cặp với Cẩm Thu, tên tuổi của Linh Tâm mới thực sự tỏa sáng.

Để coi được suất diễn buổi tối có Linh Tâm - Cẩm Thu, khán giả phải xếp hàng mua vé từ sáng, cảnh chen lấn, xô đẩy để giành bằng được vé thường xuyên xảy ra. Tiếng vang của cặp đôi lừng danh khiến đoàn cải lương Trần Hữu Trang 1 phải tìm mọi cách “điều” họ về Sài Gòn để làm đào - kép chính cho đoàn.

Cùng với cô đào Cẩm Thu, chàng kép mùi Linh Tâm khi ấy đã khiến hàng triệu trái tim khán giả thổn thức với các vai diễn: Phạm Cự Lượng (vở Thái hậu Dương Vân Nga), Ferdinand (Âm mưu và tình yêu), Buridan (Tháp đoạn hồn), Hồng Tuấn (Bài ca tìm mẹ), Pari (Mùa tôm), Kim Trọng (Vương Thúy Kiều), Từ Hải (Má hồng phận bạc)… Người không biết anh và Cẩm Thu là vợ chồng thì ao ước rằng phải chi ngoài đời họ cũng là một cặp đẹp đôi như trên sân khấu, người biết rồi thì lại càng ngưỡng mộ đôi trai tài gái sắc của sân khấu cải lương.

Sự đổ vỡ khiến nhiều người nuối tiếc

Khi chuyển sang đóng "kép độc", cơ hội đứng chung sân khấu của Linh Tâm với Cẩm Thu không nhiều như trước nhưng họ vẫn là một cặp đôi luôn được khán giả ngưỡng mộ. Vậy nên thông tin Linh Tâm - Cẩm Thu đường ai nấy đi sau gần 30 năm chung sống mặn nồng không chỉ làm khán giả cảm thấy sốc mà còn khiến không ít người làm nghề nuối tiếc.

Linh Tâm khẳng định: “Phải chia tay với Cẩm Thu là một trong những điều làm tôi nuối tiếc nhất. Có lẽ tôi khó có thể tìm được người phụ nữ nào hết lòng hết dạ, sẵn sàng chấp nhận làm tất cả, miễn sao chồng mình cảm thấy vui như Cẩm Thu. Không thể đổ hết cho duyên số, nhưng tôi không có cách nào khác để tự an ủi mình rằng có lẽ vợ chồng đã hết duyên. Khi còn duyên thì mỗi người sẽ tìm cách níu giữ bằng mọi giá. Nhưng khi đã hết duyên sẽ dễ dàng buông xuôi, không cần níu kéo dù mâu thuẫn không phải là vấn đề gì lớn lao”.

Khi ly hôn, anh ra khỏi nhà với hai bàn tay trắng, không mang theo mình bất cứ một tài sản nào, một đồng cũng không lấy. Linh Tâm nghĩ điều mà đàn ông mang lại cho phụ nữ chính là hạnh phúc, anh lại không làm được việc đó cho vợ nên phải có trách nhiệm với cuộc sống của vợ, tài sản kiếm được kha khá anh để lại cho Cẩm Thu nuôi dưỡng các con.

“Về phần mình, tôi mất nhiều năm để vượt qua cú sốc tan vỡ. Tôi nhận ra thời gian là phương thuốc thần kỳ giúp ta nguôi ngoai nỗi đau. Ngày xưa chúng tôi sống với nhau là vợ chồng. Giờ chia tay cả hai vẫn là bạn bè và cùng nhau chăm sóc con chung”. Sau đó, Linh Tâm sang Mỹ định cư, một phần vì chuyện riêng, một phần vì muốn đem nghệ thuật cải lương giới thiệu cho nhiều người biết đến.

Lửa nghề chưa tắt

Hiện tại, Linh Tâm đã có gia đình riêng. Bà xã anh là người miền Tây và thích nghe anh hát từ khi cô ấy mới 10 tuổi. Họ gặp nhau ở Mỹ trong giai đoạn thấy cần tạo lập cho mình một cuộc sống mới. Linh Tâm và vợ có hai bé gái xinh xắn. Cẩm Thu cũng đã tìm được bến đỗ cho cuộc đời mình.

Dù mỗi người giờ đã có một cuộc sống riêng nhưng giữa Linh Tâm và Cẩm Thu vẫn còn mối ràng buộc, đó là các con. Cả hai đều định cư ở Mỹ và khá bận rộn với những show diễn nhưng trong những ngày quan trọng của các con như: cưới hỏi, thôi nôi cháu… họ luôn cùng bàn bạc để thống nhất việc về chung vui. Không chỉ có những việc liên quan đến con, gần như trước khi quyết định làm việc gì, Linh Tâm cũng tham khảo ý kiến của Cẩm Thu.

“Chúng tôi giờ là những người bạn tri kỷ. Vì duyên nợ chúng tôi không thể cùng nhau đi tiếp trên một con đường, nhưng gần 30 năm chung sống, cả hai đã quá hiểu nhau. Cẩm Thu là người không thể thiếu trong cuộc đời tôi, mãi mãi cho đến hết cuộc đời này. Cuộc sống luôn có những lối rẽ bất ngờ mà không ai đoán trước”.

Tình yêu dành cho cải lương trong lòng Linh Tâm dường như “bất biến” với thời gian. Ở Mỹ, cơ hội đi hát không nhiều, nhưng mỗi lần được hát, được hóa thân, anh lại đau đáu với vai diễn của mình và khát khao luôn tạo được sự mới lạ mỗi khi bước ra sân khấu. Cùng với việc đi show, anh mở phòng thu tại nhà để ổn định cuộc sống. Với lợi thế có nhiều kinh nghiệm, phòng thu của anh là điểm hẹn của rất nhiều nghệ sĩ cải lương ở Mỹ. Vào phòng thu, được chia sẻ kinh nghiệm về cách luyến láy, giữ nhịp, cách lấy hơi, giữ giọng… với các nghệ sĩ trẻ, anh nói đó cũng là cách để mình luôn được gắn bó với nghề hát và góp phần “tiếp lửa” đam mê cho những người trẻ yêu cải lương ở hải ngoại.

Lần gần nhất Linh Tâm - Cẩm Thu hội ngộ trên sân khấu là lúc họ cùng hỗ trợ cho con trai Linh Tý tham gia “Sao nối ngôi”. Khi ban tổ chức chia sẻ nội dung chương trình, anh cảm thấy rất hứng thú và xem đây là dịp gia đình hội ngộ, thể hiện những điều thầm kín trên sân khấu thông qua nghệ thuật. Linh Tâm và Cẩm Thu đã cùng bàn bạc kịch bản, hỗ trợ cho con thể hiện tài năng. “Chúng tôi có một chút thiệt thòi so với những gia đình khác là ở quá xa nên không có nhiều thời gian luyện tập cùng Linh Tý”.

Mấy mươi năm đã trôi qua, chàng kép độc ngày nào giờ cũng đã bước sang tuổi xế chiều. Tuy nhiên, những vai diễn của anh có lẽ sẽ sống mãi với thời gian và sẽ được khán giả cũng như thế hệ đàn em trân trọng. Chắc phải lâu lắm, người ta mới bắt gặp được một hình ảnh kép độc xuất sắc trên sân khấu, mỗi cử chỉ, hành động đều “xấu xa, “đáng ghét” đến khó tả như những gì mà Linh Tâm đã từng làm. Đó là đỉnh cao của nhập vai và diễn xuất.