Mướp đắng còn có tên khác là khổ qua, lương qua, mướp mủ...
Lương y Bùi Đắc Sáng cho biết, trong quả mướp đắng có một glycosid đắng gọi là momordicin và các vitamin B1, C, các axit amin như adenin, betain... Hạt chứa một chất dầu và một chất đắng. Đây là loại quả tính mát, tác dụng giải nhiệt, tiêu đờm, sáng mắt, mát máu, nhuận tràng, bổ thận, trừ nhiệt độc, chống mệt mỏi. Đặc biệt, quả và hạt có tác dụng hỗ trợ sinh lý nam.
Để chữa chứng liệt dương, dùng 300 g hạt mướp đắng sấy khô, tán thành bột, trộn với 100 g long nhãn giã nhỏ. Vo tròn thành viên thuốc nhỏ bằng hạt ngô để uống, mỗi ngày ba lần, mỗi lần 10 viên, cùng với một chút rượu. Dùng bài thuốc này trong khoảng 10-15 ngày sẽ thấy hiệu quả.
Ngoài cường dương, mướp đắng còn là vị thuốc bổ máu, tăng cường sức khỏe cho gan, thận, mát tim, chữa cảm nóng, mệt mỏi, miệng khô...
Các công trình nghiên cứu tại Mỹ đã khẳng định được vai trò của mướp đắng hiệu quả trong việc sửa chữa tế bào beta tuyến tụy - tế bào đảm nhận chính công việc sản xuất insulin - một nội tiết tố có vai trò quan trọng giúp cân bằng lượng đường trong máu, một yếu tố mà bệnh nhân đái tháo đường thường khiếm khuyết).
Vị đắng của quả cũng có vai trò kích thích đường ruột tiết ra một số chất ức chế sự hấp thu đường tại ruột, phù hợp với người bị tăng đường huyết sau ăn.
Mướp đắng tươi ăn sống giúp giải nhiệt, tiêu đờm, bổ máu, nhuận tràng. Mướp đắng sắc uống trị đột quỵ do tim mạch, sốt, khô miệng (tiêu khát), viêm họng hầu. Hạt mướp đắng ngoài cường dương còn chữa viêm họng bằng cách nhai, nuốt nước. Hoa mướp đắng tán nhỏ uống chữa đau dạ dày, đau mắt. Lá mướp đắng khô tán bột, uống 12g/lần với rượu, chữa mụn nhọt, đau nhức.
Lương y Sáng lưu ý phụ nữ có thai không nên dùng vì có thể gây co thắt cơ tử cung và xuất huyết dẫn tới hư thai hoặc sinh non. Phụ nữ đang cho con bú, người bị huyết áp thấp, hạ đường huyết, người trước và sau phẫu thuật, có bệnh tiêu hóa, hoặc những người thiếu canxi cũng không được khuyến khích dùng.
Ngoài ra không nên ăn mướp đắng cùng các loại hải sản có vỏ cứng như tôm, cua... Nguyên nhân là do các loại hải sản này có chứa hợp chất asen hóa trị V, nếu kết hợp cùng vitamin C trong mướp đắng sẽ dễ gây các phản ứng khó chịu cho cơ thể.
Hiện nay có nhiều loại đã được lai giống để ít đắng hơn, những quả này thường to và có gai trên mình lớn. Sau khi rửa sạch và lấy hết ruột, bạn xắt nó ra và ngâm vào nước khoảng 15 phút cũng có hiệu quả bớt đắng. Chú ý không xắt mỏng rồi ngâm nước vì khi đó khổ qua sẽ mất mùi thơm và làm giảm các dưỡng chất chứa trong nó.
