Giá trị dinh dưỡng của lươn

Lươn có giá trị thực phẩm cao, được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Ở Việt Nam có cháo lươn, miến lươn, lẩu lươn, chuối om lươn, súp lươn, lươn xào sả ớt, lươn nướng… 

Thịt lươn mềm, nấu lên thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cũng rất cao. 

- Tác dụng bổ dưỡng, phục hồi sức khoẻ, phát triển thể chất: Nguồn dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất dồi dào khiến lươn trở thành thực phẩm giúp người bệnh, người già hồi phục sức khỏe, trẻ em phát triển thể chất, mẹ bầu bồi bổ cơ thể. Các vitamin, khoáng chất giúp cân bằng độ pH trong cơ thể, cải thiện tiêu hóa và trao đổi chất, giúp cơ thể hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn.

- Lươn cung cấp một lượng đáng kể vitamin A, D và B12. 100g thịt lươn cung cấp 100% giá trị vitamin A và vitamin B12 hằng ngày, rất quan trọng đối với sức khỏe của mắt, sản xuất năng lượng, chức năng miễn dịch tối ưu và nhiều chức năng khác. Vitamin D cũng cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe miễn dịch và hệ thống xương.

- Tốt cho não, cải thiện trí nhớ: Lươn rất giàu DHA và lecithin, là thành phần chính cấu tạo nên màng tế bào các cơ quan của con người và là dưỡng chất không thể thiếu cho tế bào não. Theo dữ liệu nghiên cứu thực nghiệm của Mỹ, bổ sung lượng lecithin thường xuyên có thể cải thiện 20% trí nhớ. Các acid béo không bão hòa trong lươn có lợi cho cho sự phát triển não. Vì vậy, ăn thịt lươn có tác dụng bổ não, cải thiện trí nhớ và học tập, có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ. 

- Lươn chứa ít chất béo bão hòa nên là thực phẩm lý tưởng cho bệnh nhân đái tháo đường, bệnh tim mạch. Chất béo trong lươn chủ yếu là chất béo không bão hòa, nhiều omega-3, omega-6. Lươn cung cấp một lượng lớn omega-3: 838 mg omega-3 trên mỗi khẩu phần 100g và 1.333 mg omega-3 mỗi miếng lươn phi lê. Omega-3 rất cần thiết cho sức khỏe của tim và chức năng của não. Hàm lượng omega-3 cao trong lươn làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và ung thư, giúp cải thiện huyết áp, giảm cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và viêm khớp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng omega-3 có thể cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm và lo lắng.

- Bổ máu, ngăn ngừa thiếu máu thiếu sắt: Một chế độ ăn uống ít chất sắt, vitamin B12 và folate làm tăng nguy cơ thiếu máu. Hàm lượng những chất này trong lươn rất dồi dào, giúp tạo ra đủ các tế bào hồng cầu khỏe mạnh, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.

Ngoài ra, thịt lươn đem lại lợi ích sức khỏe cụ thể hơn đối với phụ nữ như giảm nếp nhăn và cải thiện sức khỏe của da, nuôi dưỡng da, tóc và móng nhờ hàm lượng lớn collagen trong lươn. Protein trong lươn giúp các tế bào da sửa chữa và phát triển trở lại, khiến nó trở thành thực phẩm tuyệt vời cho những người bị mụn trứng cá, chàm và bệnh vẩy nến. Arginine trong thịt lươn có chức năng quan trọng là ức chế sự phát triển của tế bào ung thư vú. 

Theo Đông y, thịt lươn có vị ngọt, tính ấm, bổ kinh tỳ vị, có tác dụng bồi dưỡng khí huyết, ôn dương, ích tỳ, bồi bổ can thận, cường kiện gân cốt, khu phong trừ thấp, chữa các chứng lao lực, ho hen, tiêu khát, gân xương đau nhức, cơ thể suy nhược, trĩ nội, phong thấp, bệnh huyết trắng của phụ nữ.  

Lưu ý khi ăn lươn

Huyết lươn có độc, nhưng độc không chịu nhiệt, có thể bị nhiệt phân hủy, nên nấu chín ăn không ngộ độc. Bởi vậy, không nên ăn lươn sống, nên sơ chế sạch và nấu chín kỹ.

- Nếu ăn nhầm máu lươn, sẽ kích thích niêm mạc miệng và đường tiêu hóa, làm hệ thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng, gây tê bì chân tay, suy hô hấp, tuần hoàn và dẫn đến tử vong. 

- Lươn sinh sống trong môi trường sình lầy, nước đục, ao bùn, nên có khả năng nhiễm các loại sán, ký sinh trùng cao. Việc ăn lươn sống sẽ tạo điều kiện cho ký sinh trùng phát triển và gây hại cho cơ thể. Đã có người sử dụng thịt lươn chưa chín tới nên đã bị nhiễm ký sinh trùng với ấu trùng Gnathostoma spinigerum từ 0,8 đến 29,6%. 

Người dân không mua lươn đã chết hoặc ươn về chế biến. Trong thịt lươn chứa rất nhiều protein, trong đó có hợp chất Histidine tốt cho cơ thể, nhưng khi lươn chết, hợp chất này bị nhiễm khuẩn và có thể chuyển hóa thành chất độc Histamine, một chất độc gây ra dị ứng miễn dịch có hại cho con người.

Ai không nên ăn lươn?

- Người bị bệnh gout không nên ăn lươn. Lươn là thực phẩm giàu đạm. Người bệnh gout ăn lươn sẽ khiến tình trạng bệnh chuyển biến nặng hơn.

- Người bị mỡ máu cao nên hạn chế ăn thịt lươn ở dạng chế biến chiên xào, nên chế biến bằng cách hấp, luộc, nấu cháo, nướng,…

- Trẻ em trên 1 tuổi có thể ăn các món ăn từ thịt lươn, tuy nhiên không lạm dụng cho trẻ ăn quá nhiều vì lươn dễ gây dị ứng ở một mức độ nhất định. Những bé có tiền sử bị dị ứng cần hết sức thận trọng khi ăn thịt lươn. Nên cho ăn thử 1 ít vào lần đầu và quan sát biểu hiện dị ứng để xử trí kịp thời.

BSCK II Huỳnh Tấn Vũ  - Giảng viên trường Đại học Y Dược TP.HCM