Vừa qua, tôi vào bệnh viện thăm người thân bị ốm, được biết tháng 3 là giai đoạn cao điểm của bệnh do virus hợp bào hô hấp, trẻ có thể bị lây bệnh rất nhanh, có thể chỉ qua nụ hôn, mớm cơm, sờ vào quần áo... Xin hỏi bác sĩ, trẻ mắc bệnh này có diễn biến nghiêm trọng không, dấu hiệu nào nên đưa trẻ đi viện? (Thùy An, Hà Nội).
Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Thị Thuận, phụ trách Khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, tư vấn:
Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những tác nhân gây nhiễm trùng đường hô hấp. Sau khi xâm nhập vào niêm mạc mũi, họng hoặc kết mạc, RSV nhanh chóng lây lan vào đường hô hấp, làm tắc nghẽn đường thở nhỏ do đường hô hấp bị bịt kín bởi chất nhầy, mảnh vụn tế bào.
Sự xâm nhập của virus còn gây rối loạn chức năng lông chuyển làm giảm khả năng thanh thải chất nhầy, gây phù nề đường thở và làm giảm khả năng giãn nở của phổi.
Thông thường, các ca nhiễm RSV có thể không nghiêm trọng nhưng trong một số trường hợp, đặc biệt trẻ có hệ miễn dịch non yếu, bệnh có nguy cơ gây biến chứng nặng.
RSV di chuyển từ đường hô hấp trên xuống đường hô hấp dưới có thể gây viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản. Virus có thể gây biến chứng viêm tai giữa do virus xâm nhập vào không gian phía sau màng nhĩ, thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một số biến chứng nghiêm trọng khác như suy hô hấp, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, ứ khí phổi…
RSV có thể dễ dàng phát triển và tấn công trẻ nhỏ có sức đề kháng non yếu, nhất là vào thời điểm chuyển giao giữa xuân sang hè.
Như nhiều virus gây bệnh đường hô hấp khác, đường lây của RSV có thể thông qua các giọt bắn có chứa RSV được thải ra từ người bệnh qua ho, hắt hơi lên mắt, mũi, miệng của người lành.
RSV có thể tồn tại trên bề mặt quần áo hơn 6 giờ, sống trên bàn tay hơn 1 giờ. Khi trẻ tiếp xúc với các bề mặt chứa virus rồi đưa lên mắt, mũi, miệng; hoặc trẻ tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người nhiễm RSV thông qua hôn hoặc mớm thức ăn thì sẽ dễ bị lây. Thời gian ủ bệnh sau khi bị phơi nhiễm nguồn lây RSV trung bình từ 4 đến 6 ngày.
Triệu chứng dễ nhận biết nhất của RSV là họng có nhiều đờm, quánh dịch, khiến đường hô hấp bít tắc, khó thở. Bệnh diễn tiến nặng từ ngày thứ 3-5, sau khi nhiễm RSV khiến trẻ ho càng lúc càng nhiều, nhất là ở những bé có bệnh nền nặng như tim bẩm sinh, loạn sản phổi, đẻ non, não bẩm sinh, suy dinh dưỡng…
Hiện chưa có vắc xin đặc hiệu phòng bệnh do RSV, phụ huynh cần chú ý tiêm đầy đủ các mũi vắc xin được khuyến cáo theo độ tuổi. Đồng thời, đảm bảo chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt cho trẻ. Đeo khẩu trang cho trẻ khi đến nơi đông người để phòng lây các căn nguyên lây truyền theo đường hô hấp, trong đó có RSV. Ngoài ra, cha mẹ có thể sử dụng ly giải vi khuẩn tương tự một loại vắc xin phòng bệnh qua đường uống để tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
Khi con xuất hiện các dấu hiệu nhiễm RSV, cần cho trẻ đi khám. Nếu con có các triệu chứng sau cần được nhập viện ngay: Trẻ dưới 3 tháng bị nhiễm RSV; sốt cao không hạ; khó thở; da xanh, đặc biệt là trên môi và các móng tay; bỏ ăn, ăn không đủ 80% lượng bình thường; nồng độ oxy trong máu (SpO2) dưới 95%.
