Là một trong những loại thực phẩm đắng nhất trong tất cả các loại rau quả, khổ qua được mệnh danh là “vua giải độc”, “công chúa đắng”. Khổ qua dân gian còn gọi là mướp đắng hay lương qua, mướp mủ... .
Chính vì sự đắng chát này mà nhiều người đã rất e ngại, nhưng ẩn sau vị đắng ấy, công dụng của khổ qua rất tuyệt vời mà không phải loại rau củ quả nào cũng có được.
Trong Đông y, mướp đắng có vị đắng, tính mát, công dụng giải độc, giải nhiệt, tiêu đờm, bổ thận, lợi niệu và nhuận tỳ.
Loại quả này chứa nhiều triterpenoids, polyphenol và flavonoid. Ngoài ra nó cũng chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ có tác dụng rất tốt trong việc cân bằng đường huyết, ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư, củng cố hệ tiêu hóa…
Sau khi phân tích các thành phần của mướp đắng, các nhà khoa học nhận thấy trong mướp đắng có chứa một loại protein có hoạt tính sinh lý, loại protein này có thể kích thích chức năng phòng vệ của hệ miễn dịch trong cơ thể, tăng hoạt động của các tế bào miễn dịch, đào thải chất độc hại trong cơ thể.
Mướp đắng phơi khô có thể dùng để pha trà có tác dụng thanh nhiệt, giải độc rất tốt. Không chỉ làm thức ăn, nước uống, mướp đắng còn làm thuốc trị nhiều bệnh.
Đặc tính chống ung thư
Một trong những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên nhất của mướp đắng là đặc tính chống ung thư. Mướp đắng đã được chứng minh có thể làm gián đoạn sản xuất glucose, có khả năng ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư tuyến tụy. Bên cạnh đó, nó cũng có thể ngăn chặn các tế bào ung thư gan, đại tràng, vú và tiền liệt tuyến.
Tây y cũng đã chứng minh tác dụng chống ung thư của mướp đắng xuất phát từ một loại protein giống như quinine, đây là một loại protein hoạt động có khả năng kích hoạt các tế bào miễn dịch, đồng thời tiêu diệt các tế bào bất thường khác.
Hạt của mướp đắng có chứa chất ức chế protease, có thể ức chế sự bài tiết protease của tế bào khối u, từ đó ức chế sự xâm lấn và di căn của tế bào ung thư.
Tăng cường khả năng miễn dịch
Mướp đắng có chứa một loại protein có tên là Momordica anti-human immunovirus protein (MAP30). MAP30 đã được chứng minh là hỗ trợ nhiều chức năng của hệ thống miễn dịch.
Bằng cách ức chế sự lây nhiễm HIV của tế bào lympho T, tăng cường số lượng tế bào tiêu diệt tự nhiên và tế bào trợ giúp T, và tăng sản xuất tế bào B của globulin miễn dịch, MAP30 có thể hỗ trợ khả năng miễn dịch tối ưu.
Giảm béo bụng
Giống như hầu hết các loại thực vật, mướp đắng cực kỳ ít calo và có thể tạo cảm giác no lâu hơn nên có thể trở thành thực phẩm giảm cân hiệu quả.
Mướp đắng cũng có rất nhiều chất dinh dưỡng, đó là một lý do khiến nó rất có lợi trong việc giảm cân.
Nhiều nghiên cứu và thử nghiệm trên động vật cho thấy mướp đắng có khả năng giảm tích trữ chất béo nội tạng.
Bổ sung mướp đắng đã được chứng minh là làm giảm sự tăng sinh của các tế bào mỡ do các chất trong mướp đắng tác động đến các gene chịu trách nhiệm tạo ra các tế bào mỡ mới.
Giảm vòng eo khi ăn mướp đắng cũng đã được quan sát thấy trong các nghiên cứu sơ bộ trên người.
Tốt cho sinh lý nam
Mướp đắng được xem là vị cứu tinh cho sinh lý nam giới bởi trong mướp đắng có chứa glycosid đắng gọi là momordicin và thành phần chứa vitamin B1, C, betain, adenin…
Đây đều là các chất hỗ trợ rất tốt trong việc cải thiện tình trạng rối loạn cương dương.
Đặc biệt, với những cánh mày râu đang bị chứng di tinh thì sử dụng mướp đắng sẽ giúp cải thiện tình trạng này rất rõ ràng.
Tốt cho người mắc tiểu đường type 2
Mướp đắng có chứa một hợp chất giống insulin gọi là Polypeptide-p hoặc p-insulin, chất này đã được chứng minh là có thể hỗ trợ kiểm soát đường huyết một cách tự nhiên.
Theo một nghiên cứu năm 2011, được công bố trên Journal Ethnopharmacolgy, cho thấy việc uống nước ép mướp đắng trong 4 tuần có thể hỗ trợ giảm đáng kể lượng đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường type 2.
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Các nghiên cứu đã chứng minh khả năng của chiết xuất mướp đắng trong việc hỗ trợ giảm lượng cholesterol bằng cách thúc đẩy quá trình bài tiết cholesterol thông qua các axit mật.
Chính vì vậy, mướp đắng được coi là một phương thuốc tự nhiên giúp ngăn ngừa những căn bệnh nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, bệnh tim và đột quỵ.
Bảo vệ thị lực
Vitamin A trong mướp đắng có thể giúp ngăn ngừa các bệnh về mắt, như thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD).
Cụ thể, lutein và zeaxanthin được biết là tích tụ trong võng mạc, giúp bảo vệ cục bộ chống lại tổn thương oxy hóa.
Hơn nữa, mướp đắng có chứa vitamin E và C cũng có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa bệnh AMD.
Bổ gan
Thường xuyên ăn các thực phẩm bổ gan sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Mướp đắng giúp tăng cường chức năng của hệ tiêu hóa, cải thiện chức năng của túi mật, và làm giảm ứ dịch; do đó nó rất hữu ích cho những người bị xơ gan, viêm gan, táo bón.
Ngoài ra, nó còn hỗ trợ việc giảm cân cũng như làm giảm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích.
4 nhóm người đại kỵ không nên ăn mướp đắng
Người huyết áp thấp không nên ăn mướp đắng vì trong loại quả này có chứa chất charantin, Polypeptid-P và Vicine có khả năng làm hạ đường huyết, dẫn đến tụt huyết áp, nên những người có tiền sử huyết áp thấp không nên sử dụng mướp đắng.
Người có vấn đề về hệ tiêu hóa nếu lạm dụng, ăn quá nhiều mướp đắng có thể ảnh hưởng không tốt đến tiêu hóa, gây tiêu chảy, ảnh hưởng đến dạ dày.
Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên ăn mướp đắng vì loại quả này có thể gây co thắt tử cung, xuất huyết và dẫn đến sảy thai.
Ngoài ra, phụ nữ mang thai ăn nhiều mướp đắng có thể gây kích thích tử cung và dẫn đến sinh non.
Phụ nữ đang cho con bú cũng không nên ăn mướp đắng vì một số thành phần không tốt có thể được truyền qua sữa mẹ.
Người mới phẫu thuật cũng được khuyên không nên ăn mướp đắng bởi sẽ gây cản trở quá trình kiểm soát đường huyết của bệnh nhân. Tốt nhất nên ngừng ăn mướp đắng trong ít nhất 2 tuần trước và sau phẫu thuật
Lưu ý khi ăn mướp đắng
Cần tránh uống trà ngay sau khi ăn mướp đắng kẻo ảnh hưởng dạ dày. Không nên kết hợp mướp đắng cùng các loại hải sản như tôm, cua… vì mướp đắng chứa vitamin C, khi kết hợp cùng asen có trong hải sản có thể gây phản ứng khó chịu, nặng hơn sẽ tạo thành thạch tín gây ngộ độc.
Dù mướp đắng có thể làm giảm lượng đường trong máu, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường nhưng nếu đang trong thời kỳ dùng thuốc hạ thấp lượng đường thì việc ăn mướp đắng có thể khiến mức đường trong máu xuống thấp.
