Bằng cách xem xét tác động của thực phẩm chiên với cơ thể người và phơi nhiễm chất acrylamide ở cá ngựa vằn, các nhà nghiên cứu đã cho thấy việc tiêu thụ thực phẩm chiên thường xuyên có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần con người.

Những nghiên cứu gây bất ngờ

Thực phẩm chiên rán là yếu tố nguy cơ gây béo phì, huyết áp cao, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.

Nhóm nghiên cứu ở Hàng Châu, Trung Quốc, phát hiện ra người thường xuyên ăn đồ chiên rán, đặc biệt khoai tây chiên, có nguy cơ lo lắng cao hơn 12 lần, nguy cơ trầm cảm cao hơn 7 lần so với đối tượng ít tiêu thụ. Mối liên hệ giữa khoai tây chiên và chứng trầm cảm thể hiện rõ ràng hơn ở người trẻ tuổi, nhất là nam giới.

Theo bài báo được công bố trên tạp chí PNAS ngày 24/4, kết quả nghiên cứu này mở ra vấn đề về tầm quan trọng của việc giảm tiêu thụ thực phẩm chiên rán đối với sức khỏe tâm thần.

Nghiên cứu trên 140.728 người trong 11,3 năm cho kết quả bất ngờ. Sau khi loại trừ những người tham gia được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm trong vòng 2 năm đầu tiên, tổng cộng 8.294 trường hợp lo lắng và 12.735 người trầm cảm được phát hiện ở nhóm thường xuyên ăn đồ chiên rán.

Trong đó, khoai tây chiên đặc biệt được phát hiện có nguy cơ gây mắc bệnh trầm cảm cao gấp 2 lần so với đồ chiên rán khác. Nghiên cứu cũng phát hiện trong số người tham gia khảo sát, đối tượng thường xuyên ăn nhiều hơn một khẩu phần đồ chiên rán là nam giới trẻ tuổi.

Chưa thể kết luận chính thức

Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu về dinh dưỡng cho biết kết quả này chỉ là sơ bộ và không nhất thiết phải làm rõ liệu đồ chiên rán có gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm thần hay những người có triệu chứng trầm cảm, lo lắng ăn đồ chiên rán sẽ tốt hơn cho tinh thần họ.

Thực phẩm không lành mạnh, ít dinh dưỡng có thể làm dịu tâm trạng nhưng khiến trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe tâm thần của một người.

David L. Katz, người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận True Health Initiative, chia sẻ: “Tuy nhiên, việc lý giải nguyên nhân cũng có thể đi theo hướng những người mắc chứng lo âu/trầm cảm dùng đồ ăn không lành mạnh với tần suất ngày càng tăng để cảm thấy nhẹ nhõm hơn’’.

Ông nói thêm, họ sử dụng các đồ ăn chiên rán mình thích tự do, thoải mái như một cách tự chữa bệnh.

Tiến sĩ Walter Willett, giáo sư dịch tễ học và dinh dưỡng tại trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan (Mỹ), cho biết cũng có khả năng xảy ra mối liên hệ ngược lại, đó là mọi người có thể thay đổi chế độ ăn uống vì họ bị trầm cảm hoặc lo lắng.

Ông chia sẻ thêm: “Nói chung, những thay đổi tâm trạng này khó nghiên cứu hơn vì chúng có thể đến rồi đi, không giống như chẩn đoán ung thư nặng hay đau tim’’.

Thí nghiệm trên cá ngựa vằn

Nhóm nghiên cứu từ Trung Quốc cho rằng acrylamide, chất hóa học được hình thành trong quá trình chiên, đặc biệt có trong khoai tây chiên, là nguyên nhân gây ra nguy cơ lo lắng và trầm cảm.

Bằng việc cho cá ngựa vằn tiếp xúc với hóa chất này, sau một thời gian, các chuyên gia phát hiện cá chuyển sang sống trong vùng tối của bể, dấu hiệu phổ biến thể hiện mức độ lo lắng cao ở cá.

Ngoài ra, khả năng khám phá bể và giao tiếp loài bị giảm sút vì chúng không bơi gần con khác, mặc dù cá ngựa vằn được biết có tập tính di cư theo đàn.

Tuy nhiên, những quan điểm phản đối được đưa ra.

David L. Katz nói: “Cá ngựa vằn có lẽ được chọn sẵn để thí nghiệm… vì chúng dễ bị nhiễm độc acrylamide”.

Ông cũng cho biết thực phẩm thiếu đa dạng cũng được chứng minh có hại cho sức khỏe. Chất lượng tổng thể của chế độ ăn uống và việc lựa chọn các loại thực phẩm lành mạnh có ý nghĩa sâu sắc đối với mọi khía cạnh của sức khỏe tinh thần cũng như thể chất.

Tiến sĩ Walter Willett cho biết kết quả nên được coi là rất sơ bộ, đặc biệt là mối liên hệ với thực phẩm chiên và acrylamide. Tác động đến sức khỏe của đồ chiên phụ thuộc rất lớn vào loại đồ ăn và loại dầu mỡ được sử dụng.

Tiến sĩ Willett cũng lưu ý acrylamide không chỉ được tạo ra khi chiên rán mà còn có ở cà phê, bánh mì nướng trong quá trình chế biến như rang hạt, đốt cháy carbohydrate, protein.

Ngoài ra, khoai tây được biết có thể khiến lượng đường trong máu tăng cao, sau đó kéo theo phản ứng nội tiết tố. Tuy nhiên, điều này đã bị giảm bớt trong quá trình chiên rán.

Nhà nghiên cứu Yu Zhang, Đại học Chiết Giang (Trung Quốc), tác giả của nghiên cứu, chia sẻ với CNN qua email: “Chúng ta không cần phải hoảng sợ về tác dụng phụ của đồ chiên nhưng duy trì lối sống lành mạnh và giảm tiêu thụ thực phẩm chiên rán hữu ích cho sức khỏe tâm thần cũng như sức khỏe tổng thể’’.

Các nhà nghiên cứu còn chỉ ra có sự gia tăng trầm cảm và lo lắng gần đây trên thế giới, với mức tăng lần lượt là 27,6% và 25,6% vào năm 2020. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng ước tính hơn 5% người trưởng thành bị trầm cảm trên toàn cầu.