Từ đầu năm 2019 đến nay, thị trường bất động sản có nhiều dấu hiệu chững lại, nhiều dự án đang phải tạm dừng do những trục trặc về pháp lý khiến nguồn cung ra thị trường trở nên khan hiếm, doanh nghiệp bất động sản gặp nhiều thách thức và rủi ro.
Sáng 25/9, Hội nghị Bất động sản 2019 với chủ đề "Lấy ý kiến - Tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp" đã thu hút được sự tham gia của đông đảo đại diện cơ quan Nhà nước, giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp bất động sản tại TP.HCM.
Phát biểu tham luận tại hội nghị, GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhìn nhận tính thanh khoản của thị trường bất động sản vẫn đang ở mức cao, trong khi nguồn cung đã bị dừng từ đầu năm 2019 do những vấn đề liên quan đến luật pháp liên quan.
Nhận định về tác động của điều này lên thị trường, GS Đặng Hùng Võ phân tích: "Sự bất cập của pháp luật đang tác động đến thị trường đẫn đến nguồn cung của các dự án đều giảm so với cùng kỳ năm trước".
Ông dự báo tình trạng thiếu nguồn cung trong khi thị trường vẫn có tính thanh khoản cao sẽ dẫn đến giá bất động sản tăng trong 1-2 năm tới, kéo theo nhiều hệ lụy rất lớn, tác động đến môi trường kinh doanh chung.
Phân tích về sự chồng chéo và xung đột của hệ thống luật liên quan đến ngành bất động sản Việt Nam hiện nay, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban pháp chế VCCI, cho biết hoạt động kinh doanh và phát triển bất động sản đang liên quan đến 9 luật và hơn 20 thủ tục hành chính khác nhau.
Theo đó, 9 bộ luật có liên quan là Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch thị và Luật Phòng cháy chữa cháy. Trong đó có rất nhiều xung đột, trùng lặp giữa các điều luật đang gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Cụ thể, doanh nghiệp phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính bị trùng lặp, mất thời gian với nhiều hồ sơ, chi phí giao dịch tốn kém, tiếp nhiều đoàn thanh tra kiểm tra dẫn đến đình trệ hoạt động và tăng rủi ro vi phạm pháp luật.
Trong khi đó, ông Tuấn cũng chỉ ra điều này có thể dẫn đến một số rủi ro với cơ quan quản lý nhà nước như lúng túng, bị động khi giải quyết công việc, có tâm lý sợ sai, sợ rủi ro, dồn việc lên cấp cao hơn và thực thi khác nhau, không nhất quán giữa các địa phương.
Cũng trong năm 2019, thị trường bất động sản đã xảy ra nhiều tranh chấp về mặt pháp lý. Theo Luật sư Châu Việt Bắc, Phó Tổng thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), các tranh chấp pháp lý cần đến trọng tài thương mại trong lĩnh vực bất động sản tăng cao trong 6 tháng đầu năm.
Theo LS, tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản được chia làm ba dạng chủ yếu là tranh chấp liên quan đến dự án bất động sản; tranh chấp liên quan đến thuê và cho thuê lại bất động sản; và tranh chấp liên quan đến mua bán, chuyển nhượng bất động sản.
Các tranh chấp này xuất phát từ nhiều nguyên nhân như cơ chế chính sách và quy định pháp luật điều chỉnh đối với hoạt động mua bán, kinh doanh bất động sản, hai là do không thực hiện đúng nghĩa vụ theo thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng.
Khuyến nghị một số giải pháp về hệ thống luật pháp, ông Đậu Anh Tuấn đề xuất cần phải rà soát, đánh giá toàn diện lại vấn đề; phối hợp và thống nhất làm việc giữa các ban soạn thảo các bộ luật.
Vị này đề xuất cần dùng một luật để sửa nhiều luật; có những thiết chế, cơ quan độc lập để giúp Chính phủ rà soát, gác cổng; đồng thời việc soạn thảo luật cần chuyên nghiệp và độc lập, tách xây dựng pháp luật ra khởi cơ quan cấp phép.
