Bên cạnh vấn đề vệ sinh răng miệng kém thì chế độ ăn uống có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe răng miệng. Có nhiều loại thực phẩm và đồ uống gây hại đến răng của bạn.

1. Khám phá về chế độ ăn ảnh hưởng tới răng miệng

Tiến sĩ Weston A. Price (1870-1948), một nha sĩ ở Cleveland, được mệnh danh là "Isaac Newton của Dinh dưỡng". Nha sĩ Weston A. Price nổi tiếng với những khám phá của ông vào những năm 1930 phản ánh sự thật về chế độ ăn của người cổ xưa giúp răng khỏe mạnh. Người dân của các bộ lạc bản địa mà ông đến thăm có hàm răng thẳng tắp, không bệnh tật  và chế độ ăn uống rất khác so với chế độ ăn uống hiện đại ngày nay.

Tuy nhiên, cũng theo những nghiên cứu của ông, chỉ sau một thế hệ được đưa vào chế độ ăn chế biến sẵn nhiều tinh bột, nhiều bánh mì, trẻ em ở những nền văn hóa này đã gặp phải các vấn đề về chỉnh nha nổi bật và tình trạng sâu răng gia tăng nghiêm trọng. Không chỉ có đường, bánh mì và thực phẩm chế biến khác nhau giữa các chế độ ăn, TS. Price cũng lưu ý rằng hầu hết các nền văn hóa bản địa đều tiêu thụ một chất dinh dưỡng mà ông xác định là "chất kích hoạt X". Các chuyên gia thường cho rằng đây là khám phá đầu tiên về thứ mà sau này được gọi là vitamin K2.

Vitamin K2 là một chất dinh dưỡng quan trọng đối với sự chuyển động tổng hợp của canxi khắp cơ thể để củng cố răng và xương. Nếu không có quá trình này - cũng cần vitamin A và D - thì răng có nhiều nguy cơ bị sâu hơn.

Một giả thuyết khác về lý do tại sao chế độ ăn uống hiện đại dường như gây ra sự gia tăng sâu răng. Chế độ ăn nhiều rau lá xanh, thịt động vật, bơ và hạt có nhiều kết cấu để nhai, rất tốt để làm sạch răng và giữ cho răng không bị mảng bám.

Nước bọt là một chất lỏng ngoại bào cung cấp chất dinh dưỡng cho răng của bạn và đóng vai trò là cơ sở bảo vệ răng miệng khỏi vi khuẩn có hại. Nước bọt của bạn phải luôn ở trạng thái tốt để ngăn ngừa sâu răng. TS. Price đã phát hiện ra rằng, đánh răng giúp ích rất ít cho chất lượng nước bọt. Mặt khác, chế độ ăn uống của bạn là một trong số ít các yếu tố chính ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng nước bọt.

2. Để bảo vệ sức khỏe răng miệng, bạn nên ăn gì và ăn như thế nào?

BS. Nguyễn Trung Nghĩa, chuyên khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện Việt Nam - Cu Ba cho biết: Mảng bám răng được hình thành khi vi khuẩn trong khoang miệng trộn với thức ăn và đồ uống có đường hoặc tinh bột. Vi khuẩn trong miệng, axit và carbohydrate từ thức ăn hoặc đồ uống trộn lẫn với nhau và tạo thành mảng bám trên răng.

Theo BS. Nguyễn Trung Nghĩa, bên cạnh vấn đề vệ sinh răng miệng kém thì chế độ ăn uống có ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe răng miệng. Có nhiều loại thực phẩm và đồ uống gây hại đến răng của bạn.

Dưới đây là một số lưu ý trong ăn uống giúp bạn có hàm răng khỏe:

- Thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, ít calo rỗng, hạn chế đường chế biến, ít thành phần có tính axit và không đường nhân tạo giúp thúc đẩy nước bọt khỏe mạnh và có thể bảo vệ răng miệng của bạn suốt cả ngày.

- Sẽ tốt hơn cho răng và sức khỏe tổng quát của bạn nếu bạn chỉ ăn 3 bữa một ngày thay vì ăn 5-7 bữa (bao gồm cả bữa phụ và ăn vặt rải rác). Nếu bạn muốn ăn nhẹ giữa các bữa ăn, hãy chọn thực phẩm không chứa đường.

- Một số loại trái cây có chứa axit có thể ăn mòn răng của bạn. Tuy nhiên, điều này chỉ gây hại cho răng nếu bạn ăn một lượng lớn bất thường. Cố gắng không ăn nhiều trái cây sấy khô vì nó có nhiều đường.

- Nếu bạn ăn trái cây như một bữa ăn nhẹ, hãy cố gắng ăn thứ gì đó có tính kiềm như pho mát sau đó. Đồ ăn nhẹ mặn sẽ tốt hơn, chẳng hạn như:

• Phô mai
• Salad
• Quả hạch
• Bánh mì nguyên cám

- Mỗi khi bạn ăn hoặc uống các món có đường, răng của bạn sẽ bị axit tấn công trong khoảng 1 giờ. Điều này là do đường có trong thức ăn phản ứng với vi khuẩn trong mảng bám (lớp dính trên răng của bạn) và tạo ra axit có hại. 

Thực phẩm và đồ uống có tính axit cũng có thể 'ăn mòn' hoặc hòa tan men răng, để lộ lớp ngà bên dưới làm cho răng của bạn trở nên nhạy cảm và dễ bị sâu răng.

- Để giúp giảm sâu răng, hãy cắt giảm tần suất bạn ăn đồ ăn và thức uống có đường và cố gắng dùng loại không đường. Thực phẩm có đường cũng có thể gây ra một loạt vấn đề sức khỏe bao gồm bệnh tim và thừa cân.

- Sẽ tốt hơn cho răng của bạn nếu bạn chỉ uống nước ép trái cây trong bữa ăn. Nếu bạn muốn uống nước ép giữa các bữa ăn, hãy pha loãng chúng với nước theo tỷ lệ 1 phần nước trái cây với 10 phần nước và nhớ là không thêm đường.

- Đồ uống có ga chắc chắn làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về răng miệng. Đường có thể gây sâu răng và axit trong cả đồ uống thông thường và đồ uống dành cho người ăn kiêng có thể hòa tan lớp men trên răng. Nguy cơ cao hơn khi bạn uống những đồ uống này giữa các bữa ăn.

3. Lời khuyên để chăm sóc răng miệng đầy đủ và đúng cách

BS. Nguyễn Trung Nghĩa lưu ý, để bảo vệ sức khỏe răng miệng, cần tạo thói quen vệ sinh răng miệng tốt bằng việc đánh răng đúng cách hoặc dùng chỉ tơ nha khoa.

Đánh răng ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng bằng cách vô hiệu hóa vi khuẩn trên bề mặt răng. Tốt nhất không nên đánh răng ít nhất 1 giờ sau khi ăn. Điều quan trọng là bạn phải đánh răng lần cuối vào ban đêm và ít nhất một lần khác trong ngày. 

Để có hàm răng đẹp nên kết hợp vệ sinh răng miệng tốt và chế độ ăn uống thân thiện với răng. Đánh răng có thể lấp đầy một số "khoảng trống" do chế độ ăn uống kém lành mạnh tạo ra, nhưng đánh răng không thể loại bỏ tất cả tác hại của chế độ ăn uống không lành mạnh.

Nhai kẹo cao su khiến miệng tiết ra nhiều nước bọt hơn, giúp loại bỏ axit trong miệng sau khi ăn hoặc uống. Người ta đã chứng minh rằng sử dụng kẹo cao su không đường sau bữa ăn có thể ngăn ngừa sâu răng. Tuy nhiên, điều quan trọng là chỉ sử dụng kẹo cao su không đường, vì kẹo cao su thông thường có chứa đường và do đó có thể làm hỏng răng của bạn.