Bé gái 4 tuổi (ở Hà Nội), con út trong gia đình có ba anh chị em, nhập Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng khó thở, da tím tái. Sau thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ xác định trẻ mắc sởi.

Không qua khỏi vì biến chứng sởi

Theo tiến sĩ, bác sĩ Lê Kiến Ngãi, Trưởng khoa Dự phòng và Kiểm soát nhiễm khuẩn, bệnh nhi bị tổn thương phổi nặng với hội chứng suy hô hấp cấp tính tiến triển, đáp ứng viêm toàn thân quá mức trong tình trạng cơn bão cytokine, các tạng gan, thận và hệ thống tuần hoàn đều có biểu hiện suy sụp.

Một loạt các biện pháp cấp cứu và hồi sức tích cực như lọc máu, áp dụng tuần hoàn ngoài cơ thể (ECMO) ngay lập tức được các bác sĩ triển khai để cứu bệnh nhi. Tuy nhiên, do tình trạng quá nặng, trẻ đã không qua khỏi.

 

Các bác sĩ đã nỗ lực để cứu chữa, nhưng do bệnh quá nặng, trẻ không thể qua khỏi. Ảnh: BVCC.

Qua khai thác tiền sử, các bác sĩ nhận thấy mặc dù đã 4 tuổi, trẻ mới chỉ được tiêm một liều vaccine viêm gan ngay sau sinh và một mũi vaccine BCG trong vài tuần sau đó.

Tất cả vaccine cần thiết để chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trong đó có vaccine sởi, trẻ đều không được tiêm. Không chỉ vậy, tiền sử tiêm chủng của các trẻ khác trong gia đình đều có tình trạng tương tự.

Điều này khiến các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhi là nạn nhân của tình trạng do dự hoặc chống đối vaccine.

Hậu quả khôn lường của anti vaccine

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), do dự vaccine là tình trạng chần chừ hoặc từ chối tiêm chủng mặc dù vaccine đã có sẵn. Đây là một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe toàn cầu.

Nguyên nhân phổ biến của do dự vaccine có thể kể đến gồm:

• Một bộ phận trong cộng đồng thiếu thông tin hoặc hiểu sai về vaccine như lo lắng về an toàn, tác dụng phụ, hay chưa bị thuyết phục về hiệu quả của vaccine.
• Tâm lý chủ quan cho rằng bệnh truyền nhiễm hiện nay đã hiếm gặp hoặc không nguy hiểm.
• Ảnh hưởng tiêu cực của truyền thông và mạng xã hội, từ những thông tin giả, thông tin sai lệch.
• Bên cạnh đó, do dự vaccine có thể do những ảnh hưởng từ tôn giáo, văn hóa, niềm tin cá nhân (như quan điểm để mọi thứ diễn ra theo tự nhiên); hoặc từ một vấn đề cá nhân, riêng biệt nào đó làm họ mất niềm tin vào hệ thống y tế.

Theo tiến sĩ Ngãi, việc này có thể dẫn đến những hậu quả như cá thể không được tiếp nhận vaccine mà đáng ra cần phải có sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh cao. Nếu bị nhiễm bệnh, người mắc có thể diễn biến nặng, quá trình điều trị phức tạp và thậm chí đe dọa tính mạng.

Đối với cộng đồng, do dự vaccine cũng làm giảm tỷ lệ bao phủ vaccine, tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Do dự vaccine là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây quá tải cho hệ thống y tế khi dịch bệnh quay lại.

Trong cộng đồng còn có những nhóm người hoàn toàn bác bỏ vaccine và tích cực tuyên truyền chống vaccine.

"Đặc điểm và hành động của nhóm này là phủ nhận hoàn toàn hiệu quả của vaccine; lan truyền thuyết âm mưu (như vaccine gây tự kỷ, vô sinh, giảm dân số,…). Đặc biệt, họ tận dụng mạng xã hội để gây ảnh hưởng xấu trong cộng đồng", bác sĩ Lê Kiến Ngãi nhấn mạnh.

Trên thế giới, theo báo cáo của UNICEF, trong hơn 3 năm đại dịch Covid-19, có 67 triệu trẻ em trên toàn cầu bị bỏ lỡ một hoặc nhiều liều vacicne do gián đoạn dịch vụ tiêm chủng, hệ thống y tế quá tải và thông tin sai lệch.

 

Bệnh nhi được tiêm vaccine tại Lubbock, Texas, Mỹ. Ảnh: NBC News.

Tại Mỹ, tỷ lệ miễn trừ vaccine đã tăng từ 1% năm 2006 lên 2% trong năm 2016-2017 và tiếp tục tăng lên 2,6% trong năm 2021- 2022. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine cao hơn ở những trẻ có cha mẹ từ chối một hoặc nhiều loại vaccine với lý do phi y tế.

Tại Việt Nam, hiện chưa có nhiều điều tra và nghiên cứu về tình trạng do dự hoặc chống đối vaccine. Một nghiên cứu tại huyện Bình Lục, Hà Nam, cho thấy tỷ lệ do dự tiêm vaccine phòng Covid-19 là 25,1%. Nguyên nhân chính bao gồm lo ngại về tác dụng phụ, thiếu thông tin và tin tưởng vào miễn dịch tự nhiên. Và có một thực tế là làn sóng "anti vaccine" xuất hiện trên mạng xã hội, với các nhóm kêu gọi không tiêm chủng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức của cộng đồng.

Theo tiến sĩ Ngãi, do dự vaccine có thể được khắc phục bằng giáo dục và tư vấn, trong khi nhóm chống đối vaccine thường khó thay đổi hơn. Việc nâng cao nhận thức về lợi ích của vaccine là rất điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.