Sốt xuất huyết làm giảm tiểu cầu

Mới đây, bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long đã điều trị thành công ca bệnh được chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue làm tiểu cầu. Lượng tiểu cầu của bệnh nhân giảm chỉ còn 26100/mm3 máu, bằng khoảng 1/6 so với bình thường (người bình thường có lượng tiểu cầu hơn 150.000/mm3 máu).

Bệnh nhi nam N.V.K 16 tuổi với cân nặng 64kg (Cầu Kè – Trà Vinh) nhập khoa Nhi bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long ngày 02/05/2019 trong tình trạng sốt cao liên tục 4 ngày, đau đầu, nhức mỏi toàn thân, ăn uống ít, chán ăn. Bệnh nhi được chẩn đoán: Sốt xuất huyết Dengue ngày 4.

Khi nhập viện, bệnh nhi bắt đầu có dấu hiệu lừ đừ, uống rất ít, nhợn ói liên tục, đau bụng nhiều vùng hạ sườn phải, rối loạn vận mạch, tay chân mát, huyết áp 115/70mgHg. Em được chuyển sang phòng hồi sức tích cực nhi và bắt đầu truyền dịch hiệu chỉnh cân nặng theo phác đồ điều trị sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo.

Kết quả xét nghiệm máu cho thấy tiểu cầu chỉ còn 26100/mm3, hematorit  tăng lên 50%, bé đau bụng nhiều hơn, li bì, không ăn uống được. Bác sĩ đã nhanh chóng điều chỉnh loại dịch truyền và tốc độ truyền dịch.

Sau thời gian, điều trị tích cực bệnh nhi đã phục hồi tốt và được xuất viện về nhà.

Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây nên. Đặc điểm của bệnh này là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn đến tử vong.

Đây là bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây nên. Virus truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi Aedes aegypti là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn.

Bác sĩ Quách Thị Kim Phúc, Khoa Nhi bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long, cho biết Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những vấn đề lâm sàng trong từng giai đoạn của bệnh giúp chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời, nhằm cứu sống người bệnh.

Dấu hiệu lâm sàng bệnh sốt xuất huyết Dengue

Theo bác sĩ Quách Thị Kim Phúc, bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng.

Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: Giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những vấn đề lâm sàng trong từng giai đoạn của bệnh giúp chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời, nhằm cứu sống người bệnh.

Giai đoạn sốt có các biểu hiện: Sốt cao đột ngột, liên tục; Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn; Da xung huyết; Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt; Nghiệm pháp dây thắt dương tính; Thường có chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Giai đoạn nguy hiểm (Thường vào ngày thứ 3-7 của bệnh):

Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt hoặc có các biểu hiện sau:

Thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch (thường kéo dài 24-48 giờ); tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, nề mi mắt, gan to, có thể đau. Nếu thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu ≤ 25 mmHg), tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, tiểu ít.

Xuất huyết: Xuất huyết dưới da: Nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím. Xuất huyết ở niêm mạc: Chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn. Xuất huyết nội tạng như tiêu hóa, phổi, não là biểu hiện nặng.

Một số trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không sốc.

Giai đoạn hồi phục: Sau 24-48 giờ của giai đoạn nguy hiểm, có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch.

Giai đoạn này kéo dài 48-72 giờ. Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định và tiểu nhiều. Có thể có nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ. Trong giai đoạn này, nếu truyền dịch quá mức có thể gây ra phù phổi hoặc suy tim.

Chẩn đoán và điều trị bệnh sốt xuất huyết Dengue như thế nào?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WTO), bệnh sốt xuất huyết được chia làm 3 mức độ:

- Sốt xuất huyết Dengue.

- Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo.

- Sốc sốt xuất huyết Dengue.

Phần lớn các trường hợp sốt xuất huyết Dengue được điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở. Chủ yếu là điều trị triệu chứng và phải theo dõi chặt chẽ phát hiện sớm sốc xảy ra để xử trí kịp thời.

Điều trị triệu chứng: Nếu sốt cao ≥ 390C, cho thuốc hạ nhiệt, nới lỏng quần áo và lau mát bằng nước ấm. Thuốc hạ nhiệt chỉ được dùng là paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10 - 15 mg/kg cân nặng/lần, cách nhau mỗi 4-6 giờ. 

Chú ý tổng liều paracetamol không quá 60mg/kg cân nặng/24h. Không dùng aspirin (acetyl salicylic acid), analgin, ibuprofen để điều trị vì có thể gây xuất huyết, toan máu.

 Bù dịch sớm bằng đường uống: Khuyến khích người bệnh uống nhiều nước oresol hoặc nước sôi để nguội, nước trái cây (nước dừa, cam, chanh, …) hoặc nước cháo loãng với muối.

Các độ còn lại bệnh nhân phải được nhập viện điều trị theo phác đồ của bộ y tế.

Khi người bệnh có dấu hiệu cảnh báo: Đau bụng, nôn ói, xuất huyết niêm mạc, lừ đừ, li bì, bứt rứt, đau bụng vụng hạ sườn phải. Đặc biệt trẻ có thể trạng béo phì cần được đưa đến cơ sở y tế để được bác sĩ theo dõi, điều trị kịp thời để có kết quả tốt hơn tránh nhập viện trong tình trạng trụy mạch.

Theo các bác sĩ, hiện tại, chưa có vaccin phòng bệnh. Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là tránh muỗi đốt, diệt lăng quăng, diệt muỗi trưởng thành. Mặc quần áo rộng vì muỗi có thể cắn qua quần áo bó sát.

Ngoài ra, nên mặc quần dài, áo sơ mi dài tay, vớ và giày để tránh muỗi cắn. Thường xuyên ngủ trong màn chống muỗi, kể cả ban ngày. Gia đình nên dọn dẹp, phát quang môi trường xung quanh thường xuyên, vì muỗi lây truyền bệnh sốt xuất huyết thường sống trong các vũng nước đọng, bụi cây, góc tối…