Ít ca nhập viện nhưng vẫn còn những trường hợp rất nặng

Hai ca điển hình vừa được các bác sĩ BV. Nhi Đồng 1 đưa về từ cõi chết là 2 bé trai, một ở Cà Mau, một ở Cần Thơ. Cả hai đều co giật, hôn mê, rối loạn tri giác, rối loạn mạch và suy hô hấp chỉ sau 3 ngày phát bệnh.

Trường hợp đầu tiên là bé Đ.T.C (2 tuổi) ngụ tại Cà Mau. Người nhà cho biết bé có biểu hiện sốt, ho, sau đó nổi hồng ban. Mẹ cho uống hạ sốt thì khỏi nhưng sau đó tiếp tục sốt.

Sau 3 ngày tự điều trị không thuyên giảm, phụ huynh đưa con đến bệnh viện huyện, sau đó chuyển đến BV. Sản Nhi Cà Mau thì bệnh nặng dần, bệnh nhi lên cơn co giật, rối loạn mạch, co giật, lơ mơ, suy hô hấp phải thở máy.

Trước tình hình nguy hiểm, các bác sĩ BV. Sản Nhi Cà Mau đã nhờ sự hỗ trợ tuyến trên. Đường dây nóng đã được kết nối đến khoa Hồi sức tích cực chống độc BV. Nhi Đồng 1. Tất cả các hình ảnh, kết quả xét nghiệm, màn hình monitor theo dõi tim phổi đã các bác sĩ BV. Sản Nhi Cà Mau quay phim, chụp ảnh gửi đến các bác sĩ ở TP.HCM để ra các chỉ định điều trị. Tuy nhiên do tình trạng bệnh quá nặng, các bác sĩ cuối cùng đã quyết định chuyển viện ngay trong đêm.

Tại BV. Nhi Đồng 1, bệnh nhi được xác định mắc bệnh tay chân miệng độ 4, bé tiếp tục phải thở máy và tiến hành lọc máu liên tục. May mắn sau 6 giờ đồng hồ lọc máu, sức khỏe của bệnh nhi bắt đầu có dấu hiệu cải thiện.

Bé tiếp tục được lọc máu 36 tiếng thì tri giác ổn định dần, nhịp tim trở lại bình thường. Sau một tuần chữa trị tích cực, bé hiện đã được cai máy thở, tuy nhiên biến chứng thần kinh đã khiến chức năng nhai nuốt bị ảnh hưởng, phải tập thêm vật lý trị liệu.

Trường hợp thứ hai cũng là một bé trai 2 tuổi nhà ở Cần Thơ. Bệnh nhân cũng bắt đầu bằng dấu hiệu sốt, điều trị ở nhà 3 ngày không khỏi nên phụ huynh đưa đến BV. Nhi Đồng Cần Thơ. Tại bệnh viện, bé bị rối loạn hô hấp, rối loạn huyết động học. Các bác sĩ tuyến dưới cũng đã tổ chức hội chẩn trực tuyến với bác sĩ BV. Nhi Đồng 1 trước khi quyết định chuyển viện do bệnh quá nặng.

Một xe cấp cứu được trang bị đầy đủ các thiết bị, thuốc men và bác sĩ đã chuyển bệnh nhân từ Cần Thơ về TP.HCM. Tại BV. Nhi Đồng 1, bệnh nhi cũng được xác định mắc bệnh tay chân miệng độ 4, biến chứng thần kinh, mạch nhanh hơn 200 lần/phút, suy hô hấp, tri giác kém.

Trong tình huống khẩn, các bác sĩ cũng đã cho bé thở máy, lọc máu liên tục trong 36 giờ đồng hồ và phải mất hơn một tuần điều trị, sức khỏe của bé mới cải thiện dần. Hiện bệnh nhi đang tập thở để cai máy thở, tuy nhiên các bác sĩ vẫn phải tiếp tục theo dõi chặt chẽ các di chứng do biến chứng thần kinh để lại.

Không thể chủ quan

PGS.TS.BS. Phạm Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực chống độc, BV. Nhi Đồng 1, người trực tiếp điều trị hai bệnh nhi nêu trên cho biết, so với cao điểm đầu tháng 9, số ca tay chân miệng nhập viện đang có dấu hiệu giảm, tuy nhiên số ca nặng vẫn còn. “Số ca giảm dễ dẫn đến chủ quan trong phòng bệnh và chính vì thể trẻ mắc bệnh dễ bị biến chứng nặng. Đặc biệt trong năm nay, khi chủng virút EV71 gây biến chứng đã trở lại. Tại BV. Nhi Đồng 1, lượng bệnh nhi mắc tay chân miệng thể nặng chiếm hơn 10%”, BS. Quang nói.

Cũng theo BS. Quang, hội chẩn trực tuyến giữa bệnh viện tuyến trên và tuyến dưới; phác đồ điều trị tay chân miệng và kinh nghiệm của các bác sĩ đã giúp nhiều bệnh nhi được cứu sống tuy nhiên phòng bệnh và cảnh giác vẫn là không thừa.

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra. Bệnh tay chân miệng lây từ người sang người qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết mũi họng, các bọng nước vỡ của người bệnh, thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi.

Bệnh thường có biểu hiện sốt, đau họng, loét miệng lợi lưỡi, phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, gối, mông. Bệnh có quanh năm và tăng mạnh vào tháng 3 - 5 và tháng 9 - 10.

Để tích cực phòng chống, giảm thiểu ảnh hưởng của bệnh tay chân miệng đến sức khỏe, đặc biệt là trẻ em, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh như sau:

Vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.

Vệ sinh ăn uống: thức ăn cho trẻ cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng; ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.

Làm sạch đồ chơi, nơi sinh hoạt: hộ gia đình, nhà trẻ mẫu giáo, các hộ trông trẻ tại nhà cần thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.

Thu gom và xử lý chất thải của trẻ: sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân, chất thải của trẻ phải được thu gom, xử lý và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.

Theo dõi phát hiện sớm: trẻ em phải được thường xuyên theo dõi sức khỏe để kịp thời phát hiện, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc bệnh, tránh lây bệnh cho các trẻ khác.

Cách ly, điều trị kịp thời khi phát bệnh: các nhà trẻ, mẫu giáo, nhóm trẻ tập trung và hộ gia đình có trẻ dưới 6 tuổi cần chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ để kịp thời phát hiện và đưa ngay đến các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời. Trẻ bị bệnh phải được cách ly ít nhất là 10 ngày kể từ khi khởi bệnh, không cho trẻ có biểu hiện bệnh đến lớp và chơi với các trẻ khác.ly và đưa ngay trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị.

Chăm sóc trẻ mắc tay chân miệng

Về cách chăm sóc, do trẻ mắc bệnh tay chân miệng thường rất biếng ăn, hay không ăn uống được do các vết loét bên trong niêm mạc miệng gây rất đau đớn. Ngoài ra trẻ còn bị sốt cao, nôn ói… nên rất mệt mỏi và khó chịu, rồi quấy khóc; vì vậy trẻ không ăn uống được hay biếng ăn.

Bố mẹ nên cho trẻ ăn những thực phẩm kích thích sự ngon miệng như các loại rau có tính mát, chứa nhiều vitamin chẳng hạn: rau dền đỏ, rau mồng tơi… Thức ăn nên được xay thật nhỏ, mềm và chia nhiều bữa nhỏ trong ngày để dễ hấp thu.

Cho trẻ các thực phẩm giàu kẽm như sò, củ cải, đậu Hà Lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà, thịt cừu, thịt heo nạc... Cho trẻ các thực phẩm giàu nước, mát và nhiều vitamin C như nước ép cam, quýt, cà chua, ổi, bưởi, bổ sung vitamin và khoáng chất…

Không nên cho trẻ các thức ăn cay, nóng, cứng hoặc đút trẻ ăn bằng các loại thìa muỗng cứng, sắc cạnh vì có thể làm đụng đến các vết loét trong miệng khiến trẻ đau, sợ hãi, bỏ ăn uống. Đối với trẻ còn bú mẹ thì cho bú như bình thường, có thể tăng số lần lên vì mỗi lần trẻ bú không được nhiều như lúc còn khỏe. Khi trẻ giảm bệnh và hết các vết loét trong miệng thì cần khuyến khích, động viên trẻ ăn uống bình thường trở lại hợp với lứa tuổi, không kiêng khem để phòng tránh suy dinh dưỡng.