Cách nấu các món ăn ngày tết miền Bắc không quá cầu kỳ mà thực chất vô cùng đơn giản. Hương vị trong các món ăn ngày tết của người miền Bắc thường khá thanh và không quá đậm đà như của miền Trung hay miền Nam.
Những món ăn phổ biến trên mâm cơm ngày tết của miền Bắc thường là bánh chưng, khoanh giò lụa, giò xào, thịt nấu đông, nem rán, một đĩa thịt gà luộc với muối tiêu lá chanh, xôi gấc, canh bóng thập cẩm, canh măng, dưa hành, miến măng thịt gà, thịt bò xào rau củ, đĩa chè kho,...
Bánh chưng
Bánh chưng xanh với hình vuông vắn đầy đặn là “linh hồn” của mâm cơm ngày tết, là món ăn không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên dịp tết. Để có được chiếc bánh chưng ngon, người ta phải rất cầu kỳ từ khâu chọn nguyên liệu, cho đến việc chế biến và luộc bánh chưng.
Mâm cơm truyền thống miền Bắc không thể thiếu bánh chưng, dưa hành
Thông thường, khi gói bánh chưng phải chọn loại gạo nếp dẻo ngon nhất để bánh chưng bảo quản qua mấy ngày tết không bị lại gạo. Nhân bánh chưng gồm thịt nạc pha chút mỡ thơm, đậu xanh, hạt tiêu phải là những nguyên liệu tươi ngon nhất.
Khi gói bánh chưng, nếu có khuôn thì bánh sẽ dễ gói và chặt hơn. Đầu tiên rải lên lá một lớp gạo, cho vào chính giữa một lớp đỗ xanh, sau đó lại cho vào giữa thịt trộn với tiêu xay. Cuối cùng khi gói lại phải thật chặt để bánh chắc, các lớp nhân bên trong không bị xô lệch.
Luộc bánh chưng cũng là cả một nghệ thuật, muốn bánh có màu xanh khi luộc phải vớt ra một lần để rửa sạch rồi lại cho vào, trên cùng có một tấm thớt để nén chặt bánh xuống, có vậy miếng bánh mới chắc nịch, khi cắt ra không bị rời nhân và bảo quản được lâu.
Nem rán
Nem rán khá giống với món chả giò của miền Nam, tuy nhiên phần vỏ không được giòn bằng vì bánh đa nem của miền Bắc khi rán lên thường mỏng vỏ, chiếc nem to đầy đặn nhân. Nguyên liệu để làm nem gồm thịt lợn xay, miến, mộc nhĩ, nấm hương, hành khô, cà rốt, giá hoặc su hào, củ đậu, hành tây, trứng, hạt tiêu, bột canh.
Nem rán miền Bắc mang vị ngọt nhẹ, thanh thanh của rau củ và hương thơm của nấm
Các loại nguyên liệu làm nem rán đều được thái nhỏ, sau đó trộn đều, thêm một chút xíu gia vị rồi cuốn với bánh đa nem đem chiên ngập dầu. Nước chấm ăn kèm với nem rán pha theo công thức đơn giản gồm 1 thìa nước mắm, 1 thìa đường đầy, 1 thìa giấm, 4 thìa nước, sau đó khuấy đều thêm chút tỏi, ớt băm, vài lát su hào dầm chua ngọt cho đỡ ngán.
Xôi gấc
Xôi gấc trong mâm cơm ngày tết tượng trưng cho sự may mắn với sắc đỏ đầy hạnh phúc và tài lộc. Một đĩa xôi gấc ngon được nấu từ loại gạo nếp dẻo thơm, đem trộn với gấc tươi để có màu đỏ đẹp mắt rồi mới đem đồ chín. Cuối cùng mới trộn với đường để xôi gấc có vị ngọt, sau đó đơm ra khuôn hoặc đĩa, rắc thêm chút vừng rang là hoàn thành một đĩa xôi gấc thơm ngon.
Nhiều gia đình còn cầu kỳ làm xôi gấc đậu xanh với chút ngọt thơm của xôi gấc mới nấu và vị bùi bùi của đậu xanh. Một đĩa xôi gấc, khoanh giò kèm với bánh chưng và dưa hành là những màu sắc làm nên vẻ rực rỡ cho mâm cơm ngày tết thêm vui mắt và đủ ý nghĩa may mắn trong năm mới.
Xôi gấc là món ăn tượng trưng cho sự may mắn trong năm mới
Thịt nấu đông
Người miền Bắc thường đón tết trong không khí lạnh nên từ lâu, thịt nấu đông đã trở thành một món ăn không thể thiếu trong ngày tết, vừa thơm ngon lại giúp tiết kiệm được các nguyên liệu có sẵn trong căn bếp ngày tết.
Thịt nấu đông rất dễ làm, thường có thể lựa chọn nấu đông ba chỉ heo hoặc thịt gà ninh nhừ, thêm một chút nấm hương và mộc nhĩ tạo hương thơm cho món ăn rồi đậy nắp, để ở nhiệt độ bình thường là có ngay một nồi thịt đông thơm ngon.
Thịt nấu đông khá phổ biến và dễ làm trong ngày tết
Miến măng thịt gà
Bát miến măng thịt gà mang hương vị thanh đạm phù hợp với khẩu vị truyền thống của người miền Bắc. Mâm cơm ngày tết có một bát miến măng gà sẽ giúp giải ngán hiệu quả, cách nấu thì vô cùng nhanh gọn và đơn giản.
Nấu miến măng gà chỉ cần lấy nước dùng luộc gà, sau đó cho thêm măng khô, mộc nhĩ và nấm hương thái chỉ vào, nêm nếm cho vừa miệng. Cuối cùng, chỉ cần cho miến và thịt gà xé vào, rắc lên trên chút hành lá là hoàn thiện.
Chỉ 3 phút là có thể nấu xong một bát miến măng thịt gà thanh đạm
Dưa hành muối
Bánh chưng và dưa hành là cặp đôi không thể tách rời trong mâm cơm ngày tết của miền Bắc. Dưa hành giúp món bánh chưng bớt ngán hơn với vị chua cay dịu nhẹ, giúp các món ăn ngày tết dễ tiêu hóa hơn.
Muối dưa hành nên thực hiện trước tết mấy ngày để kịp ngấm đủ vị. Nên chọn loại hành có củ chắc, già, ngâm vào nước vo gạo qua đêm để hành luôn trắng rồi rửa lại với nước muối pha loãng.
Chuẩn bị sẵn nước muối 200g dưa hành gồm có: 100ml dấm gạo, 100ml nước lọc, 2 thìa đường kính trắng, 3 thìa muối. Đem đun sôi nước và đường để cho đường tự tan hết, tuyệt đối không khuấy, sau đó mới cho thêm giấm vào. Đợi cho nước nguội hẳn thì xếp hành vào hũ, rót nước đã chuẩn bị lên trên cho ngập mặt hành, sau đó nén ở trên cùng bằng một chiếc bát để hành khi muối không bị trồi lên khỏi mặt nước.
Dưa hành muối giúp các thức ăn ngày tết dễ tiêu hóa và trở nên đỡ ngán hơn
Hành muối có thể để khoảng 3 ngày là ăn được, tuy nhiên nếu ở điều kiện thời tiết nóng, hành muối có thể sẽ nhanh chua hơn. Do đó, tùy vào thời tiết mà có thể bảo quản hành muối trong tủ lạnh, đậy kín để giữ được hương vị thơm ngon lâu hơn trong những ngày tết.
Ngày nay, mâm cơm tết miền Bắc cũng dần được đơn giản hóa các món ăn và nguyên liệu, nhưng về cơ bản, hầu hết các gia đình vẫn giữ thói quen nấu đầy đủ các món ăn truyền thống của ngày tết và bổ sung thêm các món ăn mới lạ cho mâm cơm tết thêm ngon và đa dạng. Tết đang đến gần, nếu là một người con miền Bắc, chắc hẳn khi nhắc tới những món ăn đặc trưng ngày tết, không ít người bồi hồi, xao xuyến mong chờ đến tết để được đoàn tụ cùng gia đình, quây quần bên mâm cơm với đầy đủ những món ăn đặc trưng vô cùng gần gũi và mang đúng “vị tết”.
