Bạn thường ưu tiên sử dụng thời gian rảnh của mình sau giờ làm việc để làm gì? Bạn có dùng nó để chơi với trẻ không? Một số người mẹ trẻ đến gặp tôi thường than vãn rằng họ có thời gian nhưng không biết nên chơi với trẻ như thế nào cho trẻ hứng thú và phát triển tốt.
Một thông điệp gần đây mà các nhà giáo dục trẻ nhỏ tại Anh muốn gửi đến cha mẹ: Các hoạt động vui chơi trong thời gian ấu thơ và thiếu niên sẽ giúp trẻ trở thành người biết suy nghĩ để nhận thức tốt và thành công cho bản thân.
Tổng thống Mỹ Donald Trump từng nói: "Đã mất công nghĩ, tại sao bạn không nghĩ lớn?"
Để có được suy nghĩ lớn, các bé phải trải qua sự rèn luyện, hình thành thói quen tự suy nghĩ. Hoạt động vui chơi là chìa khóa để kích hoạt thói quen giá trị này.
5 kỹ năng cha mẹ cần có khi chơi cùng trẻ
Đã đến lúc bạn cần đưa ra 2 quyết định quan trọng. Hai điều này sẽ quyết định con bạn như thế nào sau này:
- Dành thời gian chơi với con
- Đã chơi, cần phải đầu tư trò chơi, không cần đầu tư tiền bạc, chỉ cần đầu tư 5 điều sau. Không cần một buổi chơi có hết cả 5, chỉ cần mỗi buổi có ít nhất 1 là đủ. Duy trì mỗi tháng có đủ 5 là được.
Trò chơi cho trẻ sử dụng đôi tay
Các trò chơi mà trẻ sử dụng đôi tay càng tích cực thì trẻ càng suy nghĩ tốt vì trẻ bắt não bộ làm việc nhiều hơn để điều khiển đôi tay ấy.
Hãy bắt đầu suy nghĩ như thế nào là sử dụng đôi tay tích cực? Liệu "Nhấn - kéo - thả" có tích cực hơn "cắt - xé - vẽ"?
Đây là 1 số trò chơi gợi ý:
- Cùng trẻ làm nhà thùng giấy cho bé chơi: Chọn 1 thùng giấy carton to, vẽ các đường để có cửa chui ra vào, cắt 2 ô vuông cho 2 cửa sổ. Trẻ có thể phụ bạn cắt các đường này hoặc các hình trang trí để dán vào ngôi nhà của bé.
- Cùng trẻ làm bánh chơi đồ hàng bằng cát hay đất sét: Mua những cái khuôn và 1 ít cát sạch/đất sét để trẻ nặn, cắt, làm bánh từ khuôn. Cho bánh lên xe để vận chuyển.
- Xe có thể đi qua đường hẹp (vẽ 2 đường thẳng song song trên bề mặt làm cung đường hẹp), xe đi qua nước, xe đi qua đường dốc....
Trò chơi cho bé khái niệm về cân bằng
Giữ cân bằng là điều luôn diễn ra hàng ngày, từ tinh thần đến vật lý như việc giữ cân bằng trong cuộc sống, giữ cân bằng về công việc -gia đình, giữ cân bằng cơ thể khi đi qua khoảng hẹp.
Bạn có biết: Mất cân bằng không phải là điều xấu, biết lấy lại cân bằng và đừng để mình mất cân bằng nhiều quá thì sẽ không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Khái niệm về cân bằng trẻ cần hiểu từ sớm, bắt đầu từ khái niệm vật lý. Khi hiểu về khái niệm này trẻ sẽ hiểu khái niệm phi vật lý.
Đây là 1 số trò chơi gợi ý:
- Làm sao con đi mà không đụng đường vẽ hẹp này?
- Nhảy lò cò.
- Trò chơi thử thách: Đi đường dốc mà không làm đổ hạt đậu đựng trong dĩa nhựa.
- Một chiếc cân đòn gánh thăng bằng, điều gì xảy ra khi con cho 1 hạt đậu vào 1 bên?
- Chiếc ly nước đã đầy tràn, điều gì sẽ xảy ra khi con nhỏ thêm 1 giọt vào đó?
Đây là một số trò chơi và thí nghiệm vui để cho trẻ hình thành khái niệm cần cho cân bằng.
Trò chơi cho trẻ sử dụng óc phán đoán
Nghe trừu tượng hoặc quá toán học, nhưng thực tế có nhiều trò chơi rất bình dân, nhưng dạy trẻ óc phán đoán rất tốt.
Đây là 1 số trò chơi gợi ý bạn có thể chơi.
a. Chụp bóng từ bạn ném
b. Tự ném bóng lên cao và chụp khi rơi xuống.
c. Chơi cờ vua
d. Đá bóng vào cầu môn hoặc ném banh vào lỗ
e. Một số thí nghiệm vui: Cùng 1 quả trứng gà, khi luộc và khi còn sống, cái nào sẽ rơi xuống đáy thau nước khi bỏ cả 2 vào nước cùng lúc.
Trò chơi cho trẻ biết thêm về từ vựng và ngôn ngữ
Khi bạn chơi 1 trò chơi với trẻ, hãy suy nghĩ xem có bao nhiêu ngôn ngữ liên quan đến nó mà trẻ cần biết.
Ví dụ: Trò ném banh trên vạch trắng trên sân, đây là 1 số ngôn ngữ dùng trong trò chơi:
- "Vạch trắng là vạch mức. Nghĩa là vạch con phải ném trên nó thì mới tính điểm".
- "Vạch màu vàng dưới đất là vạch đứng ném, nghĩa là con phải đứng đây ném, không được bước lên hoặc xa hơn".
Bạn biết tại sao chúng ta cần nói nhiều ngôn ngữ trong trò chơi không? Bởi vì trẻ sẽ học khi trải nghiệm chơi nhanh hơn khi ngồi học trên bàn.
Hơn nữa, trẻ cũng quen với quy định và luật chơi, một kỹ luật cần thiết mà mọi người chơi phải tuân thủ. Cuộc sống cũng là một trò chơi với các luật chơi cần tuân thủ.
Trò chơi cho trẻ biết về không gian và cấu trúc
Khái niệm về không gian khá trừu tượng. Người có thể nhìn ra không gian khi họ biết đặt mình vào một vị trí nhìn đúng. Một không gian có những chiều của nó.
Chúng ta quen nhìn ở một góc, chỉ muốn nhìn ở chiều quen thuộc và ưa mắt. Khi ai đó quay chiều khác đi, ta không quen nữa trở thành những người dễ bị dẫn đường của cảm xúc như lo sợ, lạc lối và hành động thiếu suy nghĩ.
Người biết suy nghĩ dễ dàng thoát ra không gian nhỏ bé của họ, nhìn một sự vật nhiều chiều hơn, đa góc hơn và tầm hiểu biết họ cũng rộng hơn.
Một số trò chơi làm tốt thông điệp này là:
- Trốn tìm rèn luyện không gian và suy đoán sự xuất hiện và biến mất
- Xếp hình bằng giấy thủ công (Ví dụ: Xếp giấy origami đơn giản)
- Chơi bò trong đường hầm
- Chơi với các hình khối, đếm mặt phẳng, đếm góc, đếm cạnh.
- Các khái niệm lớn nhỏ, bẻ cong của ống hút trong nước...
Cha mẹ nên dành bao nhiêu thời gian khi chơi cùng con?
Nếu bạn là người bận rộn cũng đừng quá nản lòng. Chơi với trẻ không đòi hỏi bạn dành quá nhiều thời gian của bạn. Nhưng nếu bạn dành ít nhất 2 ngày cuối tuần, tầm 30-60 phút mỗi ngày để chơi cùng trẻ với các định hướng trên, bạn đang đầu tư rất lớn cho con của bạn.
Một đứa trẻ biết chơi đúng sẽ trở thành 1 người biết suy nghĩ. Đây sẽ là công dân ưu tú của tương lai. Đã đến lúc bạn cần bỏ xuống vài thứ như điện thoại, ipad... để suy nghĩ về cách "đầu tư" cho con trẻ.
Bác sĩ Nguyễn Hoàng Anh
Bệnh viện Hoàng gia Wocester (Vương quốc Anh)
