Không chỉ ngon, bổ, phù hợp mọi lứa tuổi, đặc biệt là phụ nữ mang thai, cá chép còn trị nhiều bệnh. Thịt cá chép chứa protid; lipid (trong đó có acid béo omega-3); có nhiều khoáng chất và vitamin. Vây cá giàu collagen. Mật cá chứa sắc tố mật, acid mật và các sterol. Người ta thường dùng thịt cá, vây cá và mật cá làm thuốc.
Canh cá chép lá lốt xuyên tiêu rất tốt cho người phù nề do thiểu dưỡng, viêm cầu thận mạn, hội chứng thận hư.
Theo Đông y, thịt cá chép có vị ngọt, tính bình; vào tỳ thận. Tác dụng lợi thủy tiêu thũng, hạ khí thông nhũ, an thai. Dùng cho người phù thũng bụng phù trướng, hai chân phù nề, vàng da, ứ tắc sữa... Vảy cá có tính bình, tác dụng cầm máu. Mật cá có vị đắng tính lạnh, không độc, có tác dụng thông ứ, minh mục. Ngày dùng 1 con (500 - 1.000g) bằng cách nấu hầm, chiên, nướng. Xin giới thiệu một số món ăn thuốc có cá chép:
Cá chép nấu cơm rượu (rượu cái): cá chép 1 con làm sạch cho vào nồi, đổ 1.500g rượu cái trên cá, đun nhỏ lửa cho sôi, chín cá và cạn hết nước rượu. Ăn nóng. Dùng tốt cho người bị phù nề toàn thân.
Canh cá chép vừng hành: cá chép làm sạch lấy phần nạc 120g, hành một nắm, vừng rang giòn tán mịn. Nấu canh cá chép với hành, cho tiếp vừng và bột gia vị, ăn khi đói. Dùng cho người cao tuổi bị phù do suy dinh dưỡng, trương nứt da.
Canh cá chép lá lốt: cá chép 1 con 500g làm sạch, xuyên tiêu 15g, rau mùi, lá lốt, gừng, hành, dấm bỗng và gia vị thích hợp nấu canh ăn. Dùng tốt cho người phù nề, đặc biệt phù nề do thiểu dưỡng, viêm cầu thận mạn, hội chứng thận hư.
Canh cá chép bí đao: cá chép 500g, bí đao 300g, hành củ cả lá 6 củ. Cá rửa sạch để nguyên vảy, bỏ ruột; bí đao gọt vỏ bỏ ruột, thái lát. Hai thứ cho vào nồi, thêm dầu thực vật, bột gia vị, nước nấu nhỏ lửa cho chín (người viêm thận phù nề giảm bột gia vị), ăn ngày 2 - 3 lần vào bữa phụ. Thích hơp cho người phù suy dinh dưỡng, phù do bệnh thận, tim.
Canh cá chép bối mẫu: cá chép 250g làm sạch, xuyên bối mẫu tán mịn 6g, nấu canh, ăn liên tục 1 - 3 tuần. Dùng tốt cho người bệnh ho gà, hen suyễn.
Cá chép hầm đậu đỏ: cá chép 1 con (làm sạch, chủ yếu lấy phần nạc), xích tiểu đậu (đậu đỏ nhỏ hạt) 100g, đem hầm chín nhuyễn lấy nước uống. Dùng tốt cho người bị phù nề toàn thân.
Hoặc: cá chép 1 con (khoảng 500g), xích tiểu đậu 50g, trần bì 6g, ớt đỏ 6g, thảo quả 6g. Cá làm sạch; cho dược liệu vào trong bụng cá, thêm gừng, hành, muối, tiêu và nước; nấu trong khoảng 1 giờ, cho hành thái lát, rau tươi tuỳ ý, đun sôi, thêm gia vị, ăn khi còn nóng. Thích hợp cho người bị phù nề vàng da, tiểu dắt, buốt, đái tháo đường.
Cháo não cá chép: 30 - 60g não cá chép (mổ đầu cá lấy não), gạo tẻ 60g, cùng đem nấu cháo, thêm gia vị, ăn khi đói. Dùng tốt cho người cao tuổi ù tai, điếc tai.
