Bộ Y tế đang đề nghị xây dựng Luật Dân số. Đáng chú ý, cơ quan soạn thảo đề xuất cặp vợ chồng, cá nhân quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh, thay cho quy định hiện hành là mỗi cặp vợ chồng, cá nhân sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.

Chia sẻ với PLO bên lề hội thảo "Góp ý, hoàn thiện chính sách trong dự án Luật Dân số và gợi ý chính sách chuyển đổi nhân khẩu học của các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương" được tổ chức ngày 6-8, PGS.TS Nguyễn Đức Vinh, Viện trưởng Viện Xã hội học - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, cho biết hoàn toàn ủng hộ đề xuất bỏ quy định sinh từ 1-2 con trong dự luật.

“Trên thực tế, tôi nghĩ rằng dù nới lỏng quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1-2 con thì cũng sẽ rất ít người muốn sinh nhiều hơn 2 con. Do vậy, cơ quan quản lý không cần quá lo lắng rằng các cặp vợ chồng sẽ sinh quá nhiều con”, ông Vinh nêu quan điểm.

Trước câu hỏi "Nếu chính sách dân số thay đổi, đề xuất của Bộ Y tế về việc bỏ quy định sinh từ 1-2 con và trao quyền quyết định số con cho các cặp vợ chồng được phê duyệt, thì đảng viên sinh con thứ 3 có còn bị kỷ luật hay không?", PGS.TS Nguyễn Đức Vinh cho hay: “Hiện nay, quy định đảng viên sinh con thứ 3 vẫn bị kỷ luật. Nếu đề xuất bỏ quy định sinh từ 1-2 con trong dự Luật Dân số được phê duyệt, thì mọi người dân sẽ tuân thủ theo, những chính sách, chế tài liên quan cũng được điều chỉnh”.

Tuy nhiên, theo ông Vinh, cần nhấn mạnh rằng hiện nay Pháp lệnh dân số vẫn còn hiệu lực, cơ sở pháp lý cao nhất vẫn là luật hiện hành và các quy định nới lỏng mới chỉ là đề xuất. Do vậy, cần nhất quán rằng quy định “mỗi cặp vợ chồng, cá nhân sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định” vẫn còn hiệu lực.

Tôi nghĩ nên bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1-2 con, nên để các cặp vợ chồng tự quyết định số con, đồng thời nên tuyên truyền, vận động, tạo điều kiện để họ sinh con, và nên áp dụng chung trên toàn quốc.

PGS Nguyễn Đức Vinh, Viện trưởng Viện Xã hội học - Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam

Tương tự, theo ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), việc xử phạt đối với những đối tượng sinh con thứ 3 đến thời điểm này là không còn phù hợp.

“Đây là quy định mà chúng ta đã áp dụng trong nhiều năm. Hiện, chúng ta vẫn đang có những chính sách, quy định chế tài đối với những đối tượng vi phạm chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình. Theo tôi, tại thời điểm này, điều đó không còn phù hợp nữa”, ông Dũng nói.

Theo ông Dũng, Cục Dân số đang tiếp tục xin ý kiến góp ý từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu để có báo cáo chính thức với Bộ Y tế về nội dung liên quan, sau đó báo cáo, trình Chính phủ, với mong muốn tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cặp vợ chồng, đối tượng muốn sinh con, làm sao để đảm bảo chất lượng dân số, giống nòi tốt nhất.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu với các cấp có thẩm quyền để hoàn thiện chính sách phù hợp với thực tế hiện nay, để có những quy định, chính sách, chế tài phù hợp với từng thời kỳ, giai đoạn”, ông Dũng nhấn mạnh.

Lãnh đạo Cục Dân số cũng cho biết Việt Nam có xu thế giảm mức sinh thay thế, mặc dù chưa ở mức báo động nhưng điều này chắc chắn sẽ trở thành vấn đề lớn nếu không có giải pháp can thiệp từ bây giờ.

“Nếu đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1-2 con được phê duyệt, để người dân có mong muốn sinh con thứ 3 thì họ vẫn được sinh con, và để họ có thể chủ động về thời gian sinh, số lượng con, khoảng cách giữa các lần sinh… thì tình trạng mức sinh thay thế giảm có thể được khắc phục phần nào”, Cục trưởng Cục Dân số khẳng định.