Viêm loét dạ dày - tá tràng Đông y xếp vào chứng vị quản thống. Nguyên nhân bệnh do tình chí bị kích thích, can khí bị uất kết mất khả năng sơ tiết làm rối loạn khí cơ thăng thanh giáng trọc của tỳ vị; do ăn uống thất thường làm tỳ vị tổn thương, mất khả năng kiện vận; hay do hàn tà xâm nhập mà gây khí trệ huyết ứ gây đau vùng thượng vị ợ hơi ợ chua... Xin giới thiệu một số bài thuốc dân gian trị bệnh để bạn đọc tham khảo.
Bài 1 - Cốm nghệ: nghệ 100g (hiện nay lấy cucumin), hoài sơn 300g, mai mực (làm sạch sao vàng) 700g, đường kính 1kg. Nghệ, mai mực, hoài sơn tán bột mịn trộn với nước đường nấu cháy sôi rồi tán lại thành bột mịn. Ngày dùng 30-50g chia làm nhiều lần uống. Lưu ý: người có đường huyết cao không dùng đường. Bài này dùng cho người đau dạ dày - tá tràng thể đa toan.
Bài 2 - Bột bối thảo: bối mẫu 600g, cam thảo 600g, mai mực 2.800g. Các vị tán bột mịn, mỗi ngày uống 2-3 lần mỗi lần 10g, uống với nước sôi nguội trước ăn 30 phút. Trị đau dạ dày ợ hơi, ợ chua nhiều.
Bài 3 - Bột lá khôi: lá khôi khô 500g, lá bồ công anh khô 250g, lá chút chít khô 100g, nhân trần khô 100g, lá khổ sâm khô 50g. Tất cả tán thành bột mịn. Ngày uống 20-30g hãm nước sôi lọc uống nước, ngày 2 lần. Trị đau dạ dày thể nhiệt, ợ chua, táo bón.
Bài 4 - Viên hương phụ ô dược: trần bì 100g, chỉ sác (bỏ ruột) 100g, hậu phác 100g, ô dược 150g, hương phụ chế (giã sạch lông) 200g. Các vị tán mịn làm viên hoàn nhỏ bằng hạt đậu đen. Trẻ em trên 10 tuổi ngày dùng 10-15 viên. Người lớn 20-30 viên. Uống với nước chín nóng. Trị đau thượng vị, hay ợ hơi do can khí uất.
Bài 5 - Bột ô cam: ô tặc cốt 2.000g, cam thảo 2.000g, lá cà độc dược khô 120g, kê nội kim 200g, hương phụ chế 200g, hàn the (phi khô) 100g, phèn chua (phi khô) 100g, trần bì 80g. Tất cả sấy khô tán bột mịn. Người lớn uống 4g/ngày. Ngày 3 lần với nước sôi nóng. Trị viêm loét dạ dày - tá tràng.
Bài 6 - Bột lá khôi: lá khôi 20%, củ gấu (chế rồi) 10%, khổ sâm 10%, mai mực 15%, diếp rừng (bồ công anh) 5% , vỏ quýt 10%, ô dược 10%, cam thảo 5%. Tất cả sấy khô tán thành bột mịn. Người lớn dùng từ 20-40g, chia 2-3 lần trong ngày. Trị đau dạ dày khí trệ, hỏa uất, huyết ứ.
Bài 7 - Ô kê sơn hoàn: mai mực 450g, kê nội kim 100g, hoài sơn 400g. Tất cả sấy khô tán thành bột mịn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 2-5g. Trị đau dạ dày thể tỳ vị hư hàn.
