Vì sao xảy ra tình trạng giấc mơ lặp đi lặp lại?

Giấc mơ về răng bị nứt, lung lay hoặc rơi ra đã cản trở giấc ngủ của nhiều người trong thời gian dài. Một số khác có thể mơ thấy bản thân được bay, bị trễ học hoặc trễ làm. CNN nhận định đây không phải những cơn ác mộng hiếm gặp, chúng thường lặp đi lặp lại phổ biến và có xu hướng nghiêng về phía tiêu cực nhiều hơn.

Nhà nghiên cứu giấc mơ Deirdre Barrett, giảng viên tâm lý tại khoa tâm thần học thuộc trường Y Harvard, cho biết: "Những giấc mơ lặp đi lặp lại thường thiên về những trải nghiệm sống rất sâu sắc hoặc là những vấn đề logic về tính cách được tái hiện trong cuộc sống. Vì chúng là một phần của mỗi người chứ không phải là sự kiện bất chợt chỉ diễn ra một lần".

Theo bà Barret, do giấc mơ thường không thể tự lặp lại, chỉ cần mơ cùng một giấc mơ 2 lần trở lên, nó đã được coi là trùng lặp. Tình trạng này phổ biến hơn ở thời thơ ấu, nhưng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Bên cạnh đó, những giấc mơ trùng lặp không phải lúc nào cũng xảy ra gần nhau, chúng có thể xuất hiện nhiều lần mỗi tháng hoặc cách nhau nhiều năm. Đôi khi, các giấc mơ này có thể giống nhau mọi lúc hoặc có thể chỉ lặp lại các đoạn tình huống, lo lắng giống nhau.

"Thật khó để đánh giá mức độ phổ biến của những giấc mơ lặp đi lặp lại vì nó không phải là điều xảy ra thường xuyên đối với mọi người. Ngoài ra, khi mọi người được hỏi về những giấc mơ trong quá khứ, họ có thể bị ảnh hưởng bởi trí nhớ không chính xác, hứng thú với giấc mơ hoặc các yếu tố khác", tiến sĩ tâm lý học lâm sàng Nirit Soffer-Dudek, giảng viên cao cấp khoa tâm lý học tại Đại học Ben-Gurion, nói.

Tiến sĩ Alex Dimitriu, chuyên gia về thuốc ngủ, người sáng lập Silicon Psych ở California, cho biết bất cứ điều gì lặp lại liên tục đều đáng để nghiên cứu. Ông nhận định mọi người hay có xu hướng tiếp cận, tìm hiểu những thứ không thoải mái hoặc gây sợ hãi, và giấc mơ cũng giống như vậy.

Có gì trong một giấc mơ?

Ở một số giấc mơ lặp đi lặp lại, thông điệp có thể rất đơn giản. Chẳng hạn việc liên tục mơ thấy bản thân đi học hoặc đi làm muộn, thường xuất phát từ thực trạng lo lắng, không chuẩn bị sẵn sàng cho những điều đó. Tuy nhiên, với những giấc mơ khác, đôi khi lại đòi hỏi con người phải tự vấn bản thân để tìm hiểu thêm.

"Một số người có giấc mơ xoay quanh sự lo lắng về kỳ thi, ngay cả khi họ không đi học trong nhiều năm. Điều này có thể phản ánh nỗi sợ hãi chung về thất bại hoặc cảm giác bị đánh giá bởi những người có chức quyền cao hơn. Trong khi đó, giấc mơ thấy răng bị rụng hoặc hư hỏng có thể liên quan đến việc bạn mất đi một thứ gì đó khác trong cuộc sống, ví dụ như cảm giác tuyệt vọng, không thể tự vệ và các vấn đề sức khỏe", bà Barret nói.

Ông Dimitriu cho rằng khi đối mặt với một giấc mơ lặp đi lặp lại, mỗi người nên tự hỏi bản thân thông điệp đó có thể là gì. Ông cho biết những người mắc chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) hoặc vốn có bản chất lo lắng, thường sẽ gặp những giấc mơ lặp đi lặp lại. Chúng bắt nguồn từ một sang chấn nghiêm trọng đến mức nó cứ quay trở lại như một cơn ác mộng.

"Bộ não đang cố gắng giải quyết một điều gì đó và đặt nó vào trạng thái nghỉ ngơi. Nhưng ở những người bị PTSD, giấc mơ của họ sống động đến mức đánh thức họ khỏi giấc ngủ. Điều đó trở thành vấn đề vì giấc mơ không bao giờ được xử lý và đây cũng là lý do nó tái diễn", ông Dimitriu nói.

Ngoài ra, đôi khi những giấc mơ lặp đi lặp lại cũng có thể là biểu hiện sinh học. Ví dụ, người bị ngưng thở khi ngủ sẽ xuất hiện những giấc mơ như chết đuối, ngạt thở, đối mặt với cơn sóng khổng lồ, thở hổn hển, ở dưới nước hoặc bị nghẹt thở. Do đó, ngủ là thời điểm họ thực sự bị gián đoạn hơi thở vì tình trạng sức khỏe của bản thân.

Những yếu tố môi trường như tiếng chuông báo động ô tô hoặc vòi nước nhỏ giọt cũng khiến một người mơ thấy chúng nếu nghe phải khi ngủ.

Cách để hạn chế những giấc mơ lặp lại khi ngủ

Theo tiến sĩ Dimitriu, viết nhật ký trước khi ngủ là một phương pháp hiệu quả để hạn chế những giấc mơ lặp lại. Cụ thể, khi người bệnh biết nỗi lo lắng hoặc sợ hãi của bản thân, họ nên xử lý nó thông qua 3 nội dung được sử dụng trong liệu pháp hành vi nhận thức là xác định suy nghĩ, cảm giác tự động của bản thân và tìm suy nghĩ thay thế tốt hơn.

Liệu pháp diễn tập giấc mơ (hay liệu pháp diễn tập hình ảnh), có thể hiệu quả đối với cả giấc mơ lặp lại và những cơn ác mộng. Cách tiếp cận này liên quan đến việc viết ra chi tiết, tường thuật giấc mơ, sau đó người thực hiện sẽ viết lại để nó kết thúc một cách tích cực hơn.

Ngay trước khi chìm vào giấc ngủ, bệnh nhân phải đặt ra ý định mơ lại bằng cách nói to: "Nếu tôi bắt đầu với cùng một giấc mơ tồi tệ, tôi sẽ thay thế nó để có giấc mơ tốt hơn".

Tuy nhiên, nếu những giấc mơ lặp lại khiến cơ thể căng thẳng, không vui, gây ra các triệu chứng khác hoặc bắt đầu làm suy giảm khả năng hoạt động thường xuyên, CNN khuyên mọi người nên tìm kiếm sự trợ giúp của chuyên gia.

"Rất nhiều khó khăn sẽ xảy ra trong đêm khi mọi người thiếu ngủ, uống caffein hoặc rượu quá muộn, làm việc quá khuya hoặc ngủ 4 tiếng vì thức quá khuya. Cốt lõi và nền tảng cơ bản của giấc mơ lành mạnh phải bắt nguồn từ giấc ngủ lành mạnh", ông Soffer-Dudek nói.