Nghiên cứu khoa học: Chế độ ăn "1 ít - 2 nhiều" làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Medicine vào tháng 4/2023 đã tìm hiểu về mối liên hệ giữa việc tiêu thụ 11 loại thực phẩm và nguy cơ mắc đái tháo đường loại 2.

Nghiên cứu xem xét dữ liệu trong vòng gần 3 thập kỷ (1990 - 2018) về thói quen ăn uống của người dân sống tại 184 quốc gia khác nhau trên thế giới. Qua đó, các chuyên gia cho rằng 14,1 triệu ca mắc mới đái tháo đường loại 2 trên toàn thế giới vào năm 2018 có nguyên nhân từ thói quen ăn uống không hợp lý. Cụ thể, việc ăn không đủ ngũ cốc nguyên hạt, tiêu thụ quá mức ngũ cốc tinh chế và cơm trắng, tiêu thụ quá mức thịt chế biến sẵn làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường loại 2.

Phân tích từ nghiên cứu cũng cho thấy các yếu tố khác, như uống quá nhiều nước ép trái cây hoặc không ăn đủ rau xanh, dường như không có tác động lớn đến nguy cơ mắc căn bệnh này.

“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy một chế độ ăn không cân bằng, thiếu khoa học là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới bệnh đái tháo đường loại 2 trên toàn cầu”, GS Dariush Mozaffarian, một trong số các tác giả của nguyên cứu, cho hay.

Tỷ lệ mắc đái tháo đường loại 2 đang gia tăng trên toàn thế giới

Đái tháo đường loại 2 là bệnh đặc trưng bởi hiện tượng tăng lượng đường trong máu do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc sử dụng insulin không hiệu quả để chuyển hóa đường trong thực phẩm mà cơ thể tiêu thụ hàng ngày.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), một số yếu tố nguy cơ chính đối với đái tháo đường loại 2 là thừa cân hoặc béo phì, ít hoạt động thể chất hoặc trên 45 tuổi.

Theo Trường Y tế Công cộng Harvard TH Chan (Mỹ), cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh đái tháo đường loại 2 là duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh, năng hoạt động thể chất và có chế độ ăn uống lành mạnh.

Nghiên cứu ở trên đã phát hiện sự gia tăng số ca mắc đái tháo đường trên 184 quốc gia mà họ khảo sát.

Một số khu vực có xu hướng ăn nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và khoai tây, bao gồm Trung và Đông Âu, Trung Á, có số ca mắc đái tháo đường loại 2 liên quan đến yếu tố ăn uống lớn nhất.

Các khu vực có xu hướng tiêu thụ nhiều đồ uống có đường và thịt chế biến sẵn, ít ngũ cốc nguyên hạt hơn, như Mỹ Latinh, cũng có tỷ lệ mắc đái tháo đường loại 2 liên quan đến yếu tố ăn uống cao hơn .

Ngược lại, các khu vực có chế độ ăn uống ít ngũ cốc tinh chế hoặc thịt chế biến sẵn, như Nam Á và châu Phi cận Sahara, có ít trường hợp mắc đái tháo đường loại 2 liên quan đến yếu tố ăn uống hơn.

Thay đổi nhỏ mang lại giá trị lớn trong ngăn ngừa đái tháo đường loại 2

Samantha Heller, chuyên gia dinh dưỡng lâm sàng cấp cao tại Đại học California (Mỹ), cho biết có một số lý do khiến chế độ ăn uống nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, đồ ngọt, đồ uống có đường và chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường loại 2.

Theo đó, vị chuyên gia dinh dưỡng cho biết các thực phẩm này thiếu chất xơ, vitamin, khoáng chất và các hợp chất lành mạnh khác. Do đó, chúng có thể làm tăng tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể, góp phần gây béo phì và khiến việc duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh trở nên khó khăn hơn.

Ngoài ra, ăn nhiều những thực phẩm này có thể lấn át các lựa chọn thực phẩm lành mạnh khác.

Mặc dù vậy, những thay đổi nhỏ trong chế độ ăn uống có thể giúp giảm nguy cơ mắc đái tháo đường loại 2. Chuyên gia Heller liệt kê một số điều, ví dụ như:

- Thay thế ngũ cốc có đường và ngũ cốc tinh chế bằng ngũ cốc nguyên hạt.

- Thay gạo trắng bằng gạo lứt hoặc thêm vào gạo trắng các loại đậu hoặc ngũ cốc nguyên hạt khác.

- Lựa chọn protein từ thực vật, như các loại đậu và hạt, thay cho thịt đỏ và thịt chế biến sẵn.

- Tăng cường bổ sung rau củ quả, trái cây vào các bữa ăn hàng ngày.

Chuyên gia Heller cũng nhấn mạnh, duy trì những hành động này là điều cần thiết để giảm nguy cơ mắc đái tháo đường loại 2, đồng thời cải thiện sức khỏe tổng thể.