Hai ca phẫu thuật đặc biệt đưa Việt Nam vào hành trình 'siêu ghép tạng'

Vừa ghép phổi vừa mổ tim

Bệnh nhân là chị P.T.H (gần 30 tuổi). Chị H,. mắc bệnh tim bẩm sinh thông liên nhĩ lỗ lớn. Tuy nhiên, chị H. không biết bệnh, đến khi phát hiện muộn bệnh đã chuyển sang giai đoạn cuối gây ra tăng áp lực động mạch phổi cố định.

Trường hợp của chị không còn giải pháp điều trị và chắc chắn sẽ sớm tử vong do suy chức năng tim – phổi. GS Giang cho biết cách duy nhất lúc này là cần ghép phổi.

Bệnh nhân thường xuyên trong tình trạng thiếu ô xy, tím môi và đầu chi, bão hòa oxy thấp, không lao động được. Từ cuối năm 2018, chị H., đã đăng ký vào danh sách chương trình bệnh nhân cần ghép phổi của bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

GS Giang cho biết trường hợp của chị H., bác sĩ đã đưa ra hai cách điều trị. Thứ nhất là bác sĩ sửa chữa khuyết tật của tim bằng phẫu thuật tim hở đồng thời với ghép phổi nhưng điều kiện chức năng của tim còn khá tốt. Thứ hai là bệnh nhân chức năng tim kém phải ghép đa tạng cả tim và phổi.

Sau khi thăm khám đo chức năng tim mạch, bác sĩ chọn hướng điều trị thứ nhất cho chị H.

Theo PGS.TS. Nguyễn Hữu Ước, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Lồng ngực bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, với trường hợp của chị H., đây là ca ghép phổi khó.

Bình thường ghép phổi đã là ghép tạng khó nhất. Trường hợp của chị H. phải thực hiện trên người bệnh đang mổ tim hở sửa dị tật tim bẩm sinh (vá thông liên nhĩ, sửa van ba lá). Do đó, quy trình mổ phức tạp hơn và chứa đựng khá nhiều rủi ro.

Các bác sĩ phải tìm hiểu cũng như chuẩn bị rất kỹ cho ca mổ đặc biệt này. PGS Ước cho biết ca mổ diễn ra khá thành công sau 12 giờ đồng hồ. Sau khi đưa phổi ghép vào lồng ngực, phổi của bệnh nhân đã hoạt động trở lại. Các thông số huyết động và hô hấp đã lập tức trở lại kỳ diệu như người có phổi bình thường (áp lực động mạch phổi giảm từ hơn 110mmHg trước mổ xuống 20mmHg, bão hòa oxy 100%).

Sau ca phẫu thuật, đến nay người bệnh đã có thể tự thở, các xét nghiệm đánh giá chức năng phổi ghép tốt, tỉnh táo, tập phục hồi chức năng tại giường, ăn uống tiêu hóa tốt.

PGS Ước cho biết ở nước ta có rất nhiều người trẻ mắc các bệnh tim bẩm sinh không quá phức tạp như thông liên nhĩ, thông liên thất,.… Song do phát hiện muộn nên bệnh đã chuyển sang giai đoạn tăng áp lực động mạch phổi cố định – không thể điều trị bằng các giải pháp thông thường mà chỉ có cách duy nhất là ghép phổi. Kỹ thuật này sẽ mở ra cơ hội sống cho những người mắc bệnh này.

Ghép đa tạng

GS Giang chia sẻ thêm thông tin bệnh viện không chỉ ghép phổi trên bệnh nhân bệnh tim bẩm sinh mà còn ghép cả gan và thận đồng thời cho một bệnh nhân 59 tuổi mang quốc tịch Lào vào ngày 17/12. Ngay sau khi nhận được tạng của người hiến chết não.

Bệnh nhân này đã đi điều trị ở nhiều bệnh viện do bị xơ gan do rượu và biến chứng suy thận trên nền huyết áp cao, đái tháo đường.

Ngay sau đó, bệnh nhân có con đang du học tại Việt Nam nên sang bệnh viện Hữu nghị Việt Đức khám và điều trị. Khi vào viện, bệnh nhân này đã bị xơ gan, suy gan và suy thận phải lọc máu chu kỳ. Bệnh nhân được chỉ định ghép thận và gan.

Có thể ghép từng tạng hoặc đồng thời. Người bệnh đã được hội chẩn toàn viện và tiến hành ghép đa tạng. 

Giáo sư Trần Bình Giang cho biết sau khi hội chẩn bệnh viện đã quyết định sẽ ghép đồng thời (1 thì) cả gan và thận cho người bệnh từ người cho chết não để thay thế 2 tạng đã suy của người bệnh bằng 2 tạng mới. Điều này giúp bệnh nhân sẽ giảm bớt được 1 cuộc mổ.

Sau 12 tiếng đồng hồ (từ 9 giờ đến 21 giờ), các bác sĩ đã thực hiện thành công ca phẫu thuật. Đến nay, bệnh nhân này đang tiến triển tốt. Đây là lần đầu tiên bệnh viện triển khai kỹ thuật này và đặc biệt trong mổ phải tiến hành lọc máu liên tục để thay thế thận đã bị suy.

GS Giang chia sẻ khác với ghép đơn tạng, ghép đa tạng đồng thời là một kỹ thuật khó trong lĩnh vực ghép tạng. Kỹ thuật này đòi hỏi có đủ kinh nghiệm trong ghép gan và thận.

Việc thay thế cùng lúc 2 tạng sẽ kéo dài thời gian phẫu thuật, sử dụng nhiều kỹ thuật phức tạp (như lọc máu liên tục trong mổ) và đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm phẫu thuật.

Với hai ca phẫu thuật này, GS Giang tin rằng ghép tạng Việt Nam đã thực sự phát triển sang kỹ thuật mới.