Đau hạ sườn phải là bệnh gì?

Đau hạ sườn phải là bệnh gì?

Đau tức hạ sườn bên phải là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh lý về gan, hoặc các bệnh ở cơ quan lân cận ở góc phần tư bên phải của bụng. Chúng ta không thể chủ quan với dấu hiệu đau này, hãy thăm khám để phát hiện chính xác đó là biểu hiện của bệnh gì để có hướng điều trị đúng đắn.

Nguyên nhân

Hạ sườn phải (right upper quadrant) là khu vực góc phần tư phía trên bên phải của bụng, còn được gọi là khu vực RUQ. Đau hạ sườn phải thường xuất phát từ các cơ quan trong khu vực này hoặc đôi khi cũng có thể từ một cơ quan lân cận nằm cách xa hơn.

Bệnh túi mật

Túi mật là cơ quan nhỏ nằm dưới bờ gan phải, có chức năng dự trữ dịch mật giữa các bữa ăn và tống xuất dịch mật vào đường ruột khi đến bữa ăn. Vì một lý do nào đó, sỏi mật hình thành và phát triển ngăn chặn dòng chảy của mật ra khỏi túi mật, làm ứ tắc và gây đau.

Thông thường, các triệu chứng sỏi mật sẽ xuất hiện từ trước đó, với các dấu hiệu khá mơ hồ như đầy chướng, chậm tiêu, khó tiêu, nhất là sau các bữa ăn có nhiều dầu mỡ. Đôi khi người bệnh có thể bị đau ở vùng thượng vị khiến nhiều người nhầm tưởng là bệnh dạ dày.

Đau do sỏi mật thường xuất hiện vào ban đêm ở vùng hạ sườn phải, đau có thể thành từng cơn dữ dội hoặc âm ỉ kéo dài. Nếu đau ngày càng tăng nặng, đau kéo dài hơn 3 giờ với những triệu chứng kèm theo là sốt cao, buồn nôn, nôn ói liên tục... thì chính là dấu hiệu của viêm túi mật cấp. Vì vậy bạn cần nhanh chóng nhập viện và điều trị tích cực.

Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh viêm túi mật có thể gặp nguy hiểm, nhất là khi viêm túi mật kèm vàng da, sốt cao.

Ngoài ra, ung thư túi mật và polyp túi mật cũng có thể gây nên đau hạ sườn phải nhưng những nguyên nhân này thường ít gặp hơn.

Bệnh gan

Gan là tạng đặc lớn nhất trong cơ thể, nằm trong khu vực hạ sườn phải, được cấu tạo bởi nang với các ống mao dẫn và dây thần kinh nằm dọc theo bề mặt. Đây là nơi dịch mật được sản xuất ra hàng ngày và sẽ được đổ vào dự trữ tại túi mật.

Do vị trí của gan là ở phần bên phải, góc hạ sườn nên khi có bất kỳ tổn thương nào tại gan hay dịch mật chậm luân chuyển ra khỏi gan cũng sẽ làm xuất hiện cơn đau ở khu vực này.

Viêm gan, nhiễm virus, gan nhiễm mỡ, sỏi đường mật trong gan hoặc áp xe gan là nguyên nhân chính có thể gây đau đớn ở vùng gan (vùng hạ sườn phải). Trong một số trường hợp, nhiễm trùng từ cơ quan lân cận cũng có thể lan đến vùng hạ sườn phải.

Rối loạn đường ruột

Mặc dù ít gặp hơn nhưng những rối loạn và tổn thương ở đường ruột cũng có thể gây đau và lan đến phần hạ sườn. Ví dụ như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, nhiễm khuẩn đường ruột. Ngoài ra, đau hạ sườn phải có thể có nguyên nhân do viêm ruột thừa và hội chứng ruột kích thích.

Thông thường, cơn đau do rối loạn đường ruột sẽ thường khởi phát ở vùng bụng dưới và có thể kèm theo tiêu chảy. Trong khi đó, đau do viêm ruột thừa sẽ bắt đầu từ bên trái, phía gần xương chậu.

Vấn đề ở phổi

Cơ hoành và phổi phải nằm ngay phía trên khu vực hạ sườn phải. Mặc dù phổi không ở phần bụng nhưng các dây thần kinh có thể dẫn truyền cảm giác đau đến hạ sườn phải, hiện tượng này gọi là đau xuất chiếu (referred pain) - cảm nhận vị trí đau khác với vị trí bị tổn thương.

Vì thế, đôi khi nhiều tổn thương phổi cũng dẫn đến đau phía hạ sườn như viêm phổi ở thùy dưới phổi phải, viêm màng phổi. Đau hạ sườn do phổi không kèm đầy chướng, khó tiêu và người bệnh có thể sẽ có các cơn ho nặng ngực.

Đau do thận

Thận là cơ quan nằm ở phía đằng sau bụng, sát với xương sống cùng thắt lưng. Những bệnh gây viêm thận phải có thể dẫn đến đau hạ sườn phải. Tuy nhiên, cơn đau sẽ xuất phát từ lưng và kéo lan xuống phần thân dưới cơ thể. Nhiễm trùng thận, đường tiết niệu là những nguyên nhân trực tiếp gây đau hạ sườn.

Sỏi thận cũng có thể kích thích ngăn chặn dòng chảy nước tiểu từ thận, gây tắc nghẽn và tạo ổ viêm dẫn đến đau bụng gần hạ sườn phải.

Một số nguyên nhân ít gặp khác có thể dẫn tới đau hạ sườn phải là viêm tuỵ (thường do sỏi mật) và biến chứng sau phẫu thuật hoặc chấn thương vùng bụng.

Đau hạ sườn phải khi mang thai

Vào những tháng cuối của thai kỳ, nhiều mẹ cảm thấy những cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội hai bên sườn, nhưng không hiểu nguyên do. Không thể uống thuốc để hạn chế cơn đau, giải pháp thông thường của mẹ bầu là cố gắng "chịu trận".

Đau hạ sườn phải khi mang thai không phải chuyện lạ, đặc biệt đau sườn phải. Trong khi nhiều mẹ chỉ cảm thấy hơi âm ỉ trong khi những mẹ bầu khác lại có cảm giác như dao đâm. Thủ phạm chính gây nên những cơn đau này là hormone relaxin, một loại hormone được sản sinh trong những tháng cuối thai kỳ.

Dưới tác động của hormone này, dây chằng ở bụng và hông kéo dãn ra tạo không gian cho bé cưng phát triển và hỗ trợ mẹ vượt cạn dễ dàng hơn.

Với sự giãn nở của tử cung, dây chằng trong lồng ngực cũng căng ra. Mẹ bầu có thể cảm thấy được áp lực của bé trên lồng ngực của mình. Thậm chí, do phổi bị chèn ép nên giảm thể tích, nhiều mẹ bầu sẽ cảm thấy khó thở hơn.

Đau sườn phải lan ra sau lưng là triệu chứng bệnh gì?

Những cơn đau ở sườn phải phía sau lưng không phải là một bệnh lý mà là triệu chứng của một số bệnh lý, cụ thể như:

Do bệnh thoát vị đĩa đệm

Theo kết quả khảo sát cho thấy, 100% người bị thoát vị đĩa đệm cột sống lưng có triệu chứng đau ở hạ sườn phải phía sau lưng. Triệu chứng này xảy ra là do đĩa đệm bị thoát vị, phình lồi dẫn đến chèn ép vào rễ thần kinh gây đau. Nhiều trường hợp, đau cũng có thể xuất hiện do đĩa đệm cọ xát, khô khớp…

Bệnh viêm đại tràng

Khi bị viêm đại tràng, đau ruột thừa, người bệnh sẽ cảm thấy đau dữ dội ở sườn phải phía sau lưng. Tình trạng này xảy ra do một phần ruột thừa nằm ở bên phải gần hạ sườn bị viêm dẫn đến gây đau nhức.

Nếu cơn đau hạ sườn phải đau lưng phía sau dữ dội và kéo dài thì có thể người bệnh phải phẫu thuật để tránh gây ảnh hưởng đến tính mạng.

Bệnh đau thần kinh liên sườn

Triệu chứng đau sườn phải phía sau lưng có thể xảy ra do đau thần kinh liên sườn. Đau thường sẽ xuất hiện đầu tiên ở phía sau lưng sau đó sẽ vòng ra trước ngực theo khung liên sườn.

Bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu

Ngoài những bệnh lý ở trên, những cơn đau hạ sườn phải phía sau lưng có thể xuất hiện do bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu. Người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức kèm thay đổi màu sắc và mùi vị của nước tiểu.

Do căng cơ lưng

Khi bị căng cơ lưng, co thắt cơ lưng sẽ khiến người bệnh bị đau mỏi cơ lưng, đau hạ sườn phải phía sau lưng. Nguyên nhân này thường xuất hiện chủ yếu do việc mang vác, nâng đỡ vật sai tư thế hoặc hoạt động thể chất mạnh. Đau cũng có thể xảy ra ở những phụ nữ khi đến ngày đèn đỏ.

Đau ở hạ sườn, mạn sườn bên phải phía sau lưng ở giai đoạn nhẹ không gây nguy hiểm gì tới tính mạng của người bệnh. Nhưng nếu không được điều trị sớm, triệu chứng đau sẽ tiến triển nặng hơn, có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm tới sức khỏe, thậm chí là tử vong.

Do đó, khi có những cơn đau hạ sườn, mạn sườn phải phía sau lưng, bạn nên đi khám bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời. Bên cạnh việc điều trị y tế, người bệnh cũng có thể giảm nhanh những cơn đau sườn phải lan ra sau lưng bằng những phương pháp điều trị bảo tồn dưới đây.

Phương pháp điều trị, cách chăm sóc người bệnh tại nhà

Để điều trị dứt điểm những cơn đau mạn sườn, hạ sườn phải phía sau lưng, người bệnh cần phải đến bệnh viện để được chẩn đoán rõ nguyên nhân và có biện pháp điều trị tốt nhất. Ngoài ra, người bệnh cũng nên áp dụng một số cách điều trị, hỗ trợ giảm đau hiệu quả như:

- Chườm nóng quanh vùng bị đau hoặc tắm nước ấm.

- Không được vận động mạnh sai tư thế hoặc mang vác đồ vật nặng quá sức.

- Nằm nghỉ ngơi khi cơn đau xuất hiện và có thể uống một ít nước trái cây.

- Nghiêm cấm không được tự ý sử dụng thuốc giảm đau khi chưa có tham khảo ý kiến bác sĩ.

- Gọi ngay cấp cứu nếu cơn đau trở nên dữ dội sau đó xuyên ra sau lưng, đây có thể là bị đau ruột thừa.

- Những cơn đau xuất hiện liên tục và không giảm thì bạn cần nhanh chóng đến bệnh viện để được khám và kiểm tra kỹ.