Theo ThS.BS. Trần Thanh Tùng, Phụ trách khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, bệnh trĩ là tình trạng bệnh lý xuất hiện do sự giãn quá mức của các đám rối tĩnh mạch vùng hậu môn - trực tràng. Từ đó gây sưng tấy, đau, hay chảy máu hậu môn, đặc biệt sau mỗi lần đại tiện. Bệnh trĩ có 3 triệu chứng thường gặp nhất là chảy máu khi đại tiện, khối trĩ sa hậu môn và đau vùng hậu môn.

Theo ThS.BS Trần Thanh Tùng, ngoài điều chỉnh chế độ làm việc, sinh hoạt, bệnh trĩ có thể điều trị bằng chế độ ăn uống.

Người bệnh trĩ nên uống từ 2 đến 3 lít nước mỗi ngày, uống nhiều nước trái cây, nước rau quả, súp rau… Nước trái cây cũng giúp ích cho người bị bệnh trĩ. Nên uống ít nhất một ly nước trái cây mỗi ngày…

Thực phẩm nên ăn là thực giàu chất xơ. Người bệnh trĩ nên tăng cường chất xơ trong chế độ ăn vì chất xơ tham gia trữ nước đáng kể trong ruột, làm phân dễ dàng di chuyển.

Ngoài ra nên tránh ăn mặn, đồ ăn cay nóng, các chất kích thích, ăn quá nhiều đường và tinh bột, đồ ăn nhiều dầu mỡ, chất béo.

1. Các loại thực phẩm giàu chất xơ giúp kiểm soát tốt bệnh trĩ

Theo các nghiên cứu ở Mỹ, 15 loại thực phẩm sau có lợi cho sức khỏe hạn chế tình trạng bị trĩ:

1.1 Cây họ đậu

Khi cố gắng tránh hoặc ngăn ngừa bệnh trĩ bùng phát, một nguyên tắc chính là đảm bảo nhận đủ chất xơ. có thể nhận được hai loại chất xơ từ thực phẩm hòa tan và không hòa tan. Trong khi loại hòa tan tạo thành gel trong đường tiêu hóa và có thể được tiêu hóa bởi vi khuẩn thân thiện thì chất xơ không hòa tan giúp làm tăng khối lượng phân. Để thúc đẩy đường ruột khỏe mạnh, cần cả hai loại này.

Cây họ đậu là hạt ăn được của thực vật thuộc họ Fabaceae. Chúng bao gồm đậu, đậu lăng, đậu Hà Lan, đậu nành, đậu phộng và đậu xanh. Chúng chứa cả hai loại chất xơ nhưng đặc biệt giàu loại hòa tan.

1 cốc (198g) đậu lăng nấu chín chứa gần 16g chất xơ. Đó là khoảng một nửa lượng chất xơ được khuyến nghị. Hầu hết người lớn nên nhận 21 – 38g mỗi ngày, mặc dù con số này có thể khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính.

1.2 Ngũ cốc nguyên hạt

Giống như các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt là nguồn dinh dưỡng dồi dào. Đó là bởi vì chúng giữ lại mầm, cám và nội nhũ, chứa nhiều thành phần có lợi như chất xơ.

Ngũ cốc nguyên hạt đặc biệt giàu chất xơ không hòa tan. Điều này giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa, có thể giúp giảm đau và khó chịu liên quan đến bệnh trĩ. Danh mục này cũng bao gồm lúa mạch, ngô, lúa mì đánh vần, quinoa, gạo lứt, lúa mạch đen nguyên hạt và yến mạch.

Bột yến mạch là một lựa chọn đặc biệt tốt để đưa vào chế độ ăn uống khi đang cố gắng giảm các triệu chứng của bệnh trĩ. Yến mạch chứa một loại chất xơ hòa tan cụ thể gọi là beta-glucan, có lợi cho hệ vi sinh vật đường ruột bằng cách hoạt động giống như một prebiotic. Prebiotic giúp nuôi dưỡng vi khuẩn thân thiện trong ruột. Khoảng 5g chất xơ trên 1/4 cốc (40g) yến mạch khô, so với 4g đối với yến mạch nấu nhanh hoặc yến mạch cán.

1.3 Bông cải xanh (súp lơ xanh) và các loại rau họ cải khác

Các loại rau họ cải bao gồm bông cải xanh, súp lơ trắng, cải chíp, cải xoăn, củ cải, bắp cải… Mặc dù chúng chủ yếu được biết đến với đặc tính chống ung thư nhưng chúng cũng cung cấp một lượng chất xơ không hòa tan.

1 cốc (76g) bông cải xanh sống cung cấp khoảng 2g chất xơ, tất cả đều không hòa tan. Điều này có tác dụng giúp đi tiêu đều đặn.

Hơn nữa, các loại rau họ cải có chứa glucosinolate, một chất hóa học thực vật có thể bị phân hủy bởi vi khuẩn đường ruột. Sự đa dạng của vi khuẩn đường ruột có liên quan đến hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh hơn, cũng như khả năng miễn dịch được cải thiện. Điều này, cũng như hàm lượng chất xơ không hòa tan, khiến các loại rau họ cải trở thành sự lựa chọn tuyệt vời để ngăn ngừa bệnh trĩ.

1.4 Atisô

Atisô chứa nhiều chất xơ, với một loại thô, cỡ trung bình (128g) chứa khoảng 7g chất dinh dưỡng này. Giống như nhiều loại thực phẩm giàu chất xơ, chất xơ của atisô giúp nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi trong ruột. Điều này có thể giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của bệnh trĩ hoặc giảm bớt các triệu chứng của nó bằng cách giữ cho đường ruột khỏe mạnh.

1.5 Rau củ

Các loại rau củ như khoai lang, củ cải, củ cải đường, cà rốt và khoai tây chứa nhiều dinh dưỡng. Chúng giàu chất xơ có lợi cho đường ruột, chứa khoảng 3 – 5g mỗi khẩu phần. Phần lớn chất xơ của các loại rau củ được chứa trong vỏ, vì vậy hãy nhớ để nguyên vỏ khi sử dụng.

Khoai tây nấu chín và để nguội có chứa một loại carbohydrate được gọi là tinh bột kháng, loại chất này sẽ đi qua đường tiêu hóa mà không được tiêu hóa. Giống như chất xơ hòa tan, nó giúp nuôi dưỡng vi khuẩn đường ruột thân thiện. Vì điều này làm giảm táo bón nên nó có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh trĩ.

Cách tốt nhất để kết hợp các loại rau củ vào chế độ ăn uống là nướng, hấp, áp chảo hoặc luộc cả vỏ. Có thể nghiền hoặc cắt nhỏ và nướng nguyên vỏ để thay thế cho khoai tây chiên.

1.6 Bí đao

Trong các loại bí, loại nhiều chất xơ nhất là bí đao, chứa 9g chất dinh dưỡng chống bệnh trĩ trong mỗi cốc (205g) nướng. Thưởng thức bí đao nướng, xào hoặc luộc để giúp đường tiêu hóa hoạt động tốt đồng thời tránh bị đầy bụng.

1.7 Ớt chuông

Mỗi cốc (92g) ớt chuông thái lát mỏng cung cấp gần 2g chất xơ. Mặc dù không có nhiều chất xơ như một số loại rau khác nhưng ớt chuông có khả năng dưỡng ẩm rất tốt với hàm lượng nước là 93%. Ớt chuông giúp đi tiêu dễ dàng và ngăn ngừa tình trạng căng thẳng.

1.8 Cần tây

Tương tự như ớt chuông, cần tây cung cấp nhiều nước cũng như chất xơ. Một thân cần tây dài 28 – 31cm cung cấp 1g chất xơ và bao gồm 95% nước.

1.9 Dưa chuột

Giống như ớt chuông và cần tây, tiêu thụ dưa chuột để đưa chất xơ và nước vào đường tiêu hóa. Trong 100g dưa chuột có chứa 96g nước (95% nước), 2g chất xơ, nên để nguyên vỏ vì điều đó sẽ đảm bảo nhận được nhiều chất xơ nhất.

1.10 Quả lê

Một quả lê cỡ vừa chứa gần 6g chất xơ, chiếm 22% nhu cầu chất xơ hàng ngày.

1.11 Táo

Một quả táo cỡ vừa có gần 5g chất xơ, hơn nữa chất xơ này là pectin, một chất xơ hòa tan tạo ra độ đặc giống như gel trong đường tiêu hóa. Điều này giúp làm mềm và tạo khối phân, giảm bớt sự căng thẳng và giảm bớt sự khó chịu liên quan đến bệnh trĩ.

1.12 Quả mâm xôi

Các loại quả mọng đều chứa nhiều chất xơ nhưng quả mâm xôi lại nhiều chất xơ nhất, chỉ cần ăn 1 cốc (123g) quả mâm xôi thô để có được 8g chất xơ với hàm lượng nước 85%.

1.13 Quả chuối

Chuối có cả pectin và tinh bột kháng, chính vì thế đây là thực phẩm lý tưởng để kết hợp vào chế độ ăn uống của làm dịu các triệu chứng bệnh trĩ. Một quả chuối cỡ trung bình 18 - 20cm cung cấp 3g chất xơ.

Trong khi pectin của nó tạo ra một loại gel trong đường tiêu hóa, tinh bột kháng tiêu của nó nuôi dưỡng vi khuẩn đường ruột thân thiện - một sự kết hợp tuyệt vời để giúp ích cho bệnh trĩ.

1.14 Mận khô

Mận khô được coi là thuốc nhuận tràng của thiên nhiên. Các nghiên cứu cho thấy rằng ăn một lượng vừa phải, tối đa 10 quả mận mỗi ngày có thể cải thiện độ đặc của phân và nhu động tiêu hóa ở những người bị táo bón.

Điều này không chỉ nhờ chất xơ mà còn nhờ sorbitol. Sorbitol là một loại rượu đường mà ruột không tiêu hóa tốt. Nó hút nước vào đường tiêu hóa, làm mềm phân và thúc đẩy nhu cầu đi vệ sinh. Ngâm mận hoặc nước ép mận sẽ giúp giảm táo bón.

1.15 Nha đam (lô hội)

Các glycoprotein và polysaccharides trong nha đam mang lại đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Nó có thể là một cách tuyệt vời để chữa lành bệnh trĩ. Người ta có thể tiêu thụ nước ép lô hội hoặc bôi tại chỗ để giảm sưng và nhiễm trùng.

2. Các thực phẩm cần tránh khi bị bệnh trĩ

Người bệnh trĩ nên hạn chế thực phẩm ít chất xơ vì thực phẩm ít chất xơ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón, là một nguyên nhân gây ra bệnh trĩ. Thực phẩm ít chất xơ cần tránh bao gồm:

Sản phẩm sữa: Sữa, phô mai và các loại khác.

Bột mi trắng: Loại bột này đã được loại bỏ cám và mầm nên ít chất xơ hơn. Các sản phẩm làm từ loại bột này bao gồm bánh mì trắng, mì ống và bánh mì tròn.

Thịt đỏ (thịt cừu, thịt bò, thịt lợn…): Tránh loại thịt này vì nó mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón.

Thịt đã qua chế biến: Những thực phẩm như xúc xích và các loại thịt nguội có ít chất xơ và nhiều natri, làm tăng nguy cơ táo bón.

Thực phẩm chiên, rán: Nhừng thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ có thể gây khó tiêu hóa.

Thức ăn mặn: Có thể gây đầy hơi và làm cho bệnh trĩ trở nên nhạy cảm hơn.

Thức ăn cay: Mặc dù không hẳn là ít chất xơ nhưng thức ăn cay có thể làm tăng cơn đau và khó chịu liên quan đến bệnh trĩ.

Đồ uống có chứa cồn, caffein: Rượu bia và cà phê, nước ngọt có gas… dễ gây kích ứng niêm mạc đường tiêu hóa, gây giãn tĩnh mạch búi trĩ làm trầm trọng thêm sự khó chịu của bệnh trĩ.

ThS. BS Trần Thanh Tùng khuyên, ngoài việc chủ động đi khám và điều trị bệnh thì việc cung cấp nguồn dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp hỗ trợ điều trị bệnh trĩ nhanh, Điều này như một giải pháp dành cho người bị trĩ nếu muốn khỏi bệnh nhanh thì cần cân nhắc chế độ ăn uống của mình.

Ngoài lựa chọn thực phẩm tốt và tránh các thực phẩm có hại thì người bệnh trĩ nên ăn nhiều bữa và không nên ăn quá no trong một bữa, tránh tạo áp lực cho vùng bụng và vùng hậu môn. Cùng với đó là nên duy trì luyện tập thể dục thường xuyên, tập các bài tập nhẹ nhàng hoặc môn thể thao yêu thích nhưng không vận động quá mạnh và quá nhiều. Tránh ngồi nhiều một chỗ. Đây là cách tốt nhất để nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh trĩ và ngăn cho bệnh tiến triển nặng hơn.