Các bác sĩ đang khẩn thiết cảnh báo bệnh hoại tử, nhiễm trùng... do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây ra ở miền Trung.

Gây chết người

Sau đợt lũ chồng lũ vừa qua, Bệnh viện Trung ương Huế cùng các bệnh viện tuyến tỉnh ở miền Trung đã ghi nhận số ca mắc bệnh Whitmore tăng đột biến. Hiện đã có năm ca tử vong do bệnh này được ghi nhận ở miền Trung.

Trong đó ở tỉnh Quảng Trị đã ghi nhận 4 ca. Đặc biệt là trường hợp của ông Phan Thanh Miên (51 tuổi, chủ tịch UBND xã Bắc Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình) tử vong do nhiễm vi khuẩn khi đang cứu nạn người dân trong lũ.

Đầu tháng 10 vừa qua, ông N.V.H. (trú thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) đi xe máy ngang qua vùng nước lũ. Nước chỉ ngập đến bánh xe nên ông H. chủ quan không nghĩ gì. Khoảng 15 ngày sau đột nhiên ông H. nổi sốt, mê man. Người nhà đưa ông H. vào Bệnh viện Trung ương Huế để cấp cứu. Ông H. được chẩn đoán mắc bệnh Whitmore ở tình trạng nặng, sốc nhiễm khuẩn và được lọc máu liên tục.

Ông H. là một trong số 5 bệnh nhân bị nhiễm khuẩn gây bệnh Whitmore đang điều trị tại khoa bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Trung ương Huế. Theo thống kê từ đầu tháng 10 đến nay, bệnh viện này đã ghi nhận 30 ca mắc Whitmore nhập viện điều trị, hầu hết các bệnh nhân đều đến từ vùng bị lũ lụt ở khu vực miền Trung.

Khó phát hiện sớm

PGS Trần Xuân Chương, trưởng khoa bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Trung ương Huế, cho biết vi khuẩn gây bệnh Whitmore có tên khoa học là Burkholderia pseudomallei, còn căn bệnh được đặt tên theo tên của người tìm ra nó.

Vi khuẩn được tìm thấy trong đất, nước bẩn, trong các cánh đồng lúa gạo và các vùng nước tù đọng ô nhiễm. Bệnh Whitmore thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa, chủ yếu ở các vùng nông thôn, nơi người dân thường tiếp xúc nhiều với bùn, đất...

Thông thường loài vi khuẩn này sống trong đất, nước bẩn. Tuy nhiên do điều kiện mưa lũ, nước dâng lên nên vi khuẩn theo nguồn nước lan rộng ra nhiều nơi.

Bác sĩ Chương cho biết vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể người qua các vết thương ngoài da, các vết trầy xước. Tại chỗ xâm nhập chúng gây thành các mụn mủ to hoặc nhỏ tùy theo mức độ, đôi khi là một ổ ápxe lớn.

Ở người có sức đề kháng kém như người đang mắc bệnh nhiễm trùng mãn tính, sử dụng thuốc corticoid kéo dài, bệnh đái tháo đường, bệnh thận hoặc người nghiện rượu, nghiện ma túy... khi vi khuẩn xâm nhập máu sẽ gây nhiễm khuẩn huyết nặng.

Vi khuẩn theo dòng máu đi đến khắp các cơ quan trong cơ thể, nhất là gan, lách, phổi gây nên các ổ ápxe từ nhỏ đến lớn hoặc có thể liên kết với nhau. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh sẽ diễn tiến trầm trọng, có thể sốc nhiễm khuẩn gây suy nhiều cơ quan, nhiều tạng, bệnh có tiên lượng xấu, dễ tử vong.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh khá đa dạng, dễ chẩn đoán nhầm sang bệnh khác. Cộng thêm thời gian ủ bệnh khá dài từ 1-21 ngày nên việc phát hiện sớm bệnh này gặp rất nhiều khó khăn.

"Đặc biệt là tâm lý chủ quan của người bệnh không đến thăm khám sớm nên nhiều trường hợp nhập viện khi đã trong tình trạng khá nặng, nguy cơ tử vong cao" - bác sĩ Chương nói.

Theo bác sĩ Chương, để phát hiện được bệnh này cần phải lấy mẫu bệnh phẩm đem đến khoa vi sinh phân tích. Tuy nhiên những bệnh viện tuyến huyện, trạm y tế xã lại không có khoa này nên việc chẩn đoán, điều trị bệnh ngay từ đầu gặp rất nhiều khó khăn.

Không phải vi khuẩn "ăn thịt người"

Theo bác sĩ Trần Xuân Chương, chủng vi khuẩn gây bệnh Whitmore sẽ gây hoại tử, nhiễm trùng máu và nhiều biến chứng nguy hiểm khác chứ bản thân chúng không "ăn thịt người".

Bác sĩ Chương cho biết cụm từ "vi khuẩn ăn thịt người" xuất hiện cách đây vài năm. Một bệnh nhân nhiễm vi khuẩn này ở Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) bị hoại tử nặng ở vùng mũi. Bệnh nhân này sau đó đã được điều trị khỏi bệnh. Tuy nhiên vết thương ở mũi nhìn như bị "ăn" nên mọi người mới gọi là "vi khuẩn ăn thịt người".

Theo bác sĩ Chương, bệnh Whitmore hoàn toàn có thể chữa trị qua hai giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên kéo dài từ 2-6 tuần với kháng sinh tấn công liều cao cùng liệu trình hợp lý. Giai đoạn hai kéo dài từ 3-6 tháng bằng việc uống thuốc duy trì, không cho vi khuẩn tấn công trở lại.

"Nhiều bệnh nhân không tuân thủ chỉ định của bác sĩ, khi ra viện không uống thuốc duy trì dài ngày nên bệnh quay trở lại. Lúc này việc điều trị dứt điểm lại càng gặp khó khăn" - bác sĩ Chương nói.

Bác sĩ Chương cũng khuyến cáo người dân lúc dọn lũ, tiếp xúc với nước lũ nên đeo găng tay, đi ủng. Những người bị trầy xước trong lúc dọn dẹp thì phải băng kín, xử lý sát khuẩn vết thương và thường xuyên theo dõi sức khỏe.

Những người có bệnh mãn tính như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch... cần hạn chế tiếp xúc với nước lũ.