Anh Khánh (35 tuổi, ở Hà Nội) chia sẻ, vợ anh là một người tài giỏi, xinh đẹp, kiếm được nhiều tiền, có chức vụ cao ở công ty. Còn anh chỉ là một nhân viên bình thường. Vì điều này, anh luôn có cảm giác yếu thế, mặc cảm vì kém cỏi hơn vợ.
“Nói thật, từ bao giờ, tự nhiên đi bên cạnh vợ không còn là niềm tự hào nữa mà là nỗi sợ hãi của một kẻ làm chồng như tôi. Tôi cũng có nói vợ ăn mặc nhẹ nhàng thôi nhưng vợ thì cứ thích lộng lẫy. Vì người cô ấy đẹp, cô ấy thích phô ra. Còn tôi thì không thể cấm đoán vợ, rồi lại sợ vợ nghĩ, mình quá tự ti. Mà cô ấy cũng lạ, đi cùng cứ khoác tay trong khi tôi muốn trốn tránh. Có lúc, tôi như bảo vệ của siêu mẫu, chân dài…”, anh Khánh tâm sự.
Vì quá tự ti và mặc cảm nên anh Khánh đã tìm đến bác sĩ tâm lý để được tư vấn.
Ảnh minh họa
Trực tiếp thăm khám và điều trị cho bệnh nhân, Ths.BS Nguyễn Hồng Bách, Viện Tâm lý học và Truyền thông (Hội Tâm lý học Việt Nam) cho biết: “khi tới khám, người chồng tâm sự rằng anh cảm thấy sợ mỗi khi đi cạnh vợ, hay thậm chí ở nhà cũng luôn khép nép trước mặt vợ. Vợ anh, thậm chí cả bạn bè của anh chị, đều nhận ra điều này. Người chồng ngày càng mặc cảm, thường xuyên mất ngủ, phải nhờ đến sự can thiệp của bác sĩ".
Anh Khánh được bác sĩ chẩn đoán mắc phức cảm tự ti và đây chính là nguyên nhân khiến anh có những triệu chứng kể trên.
Đáng chú ý, trường hợp như anh Khánh không phải hiếm khi 1 tháng gần đây, bác sĩ Bách đã tiếp nhận 6 trường hợp bị phức cảm tự ti.
Phức cảm tự ti là gì?
Phức cảm tự ti có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó có tỷ lệ mắc cao ở nhóm từ 8-22 tuổi. Người bệnh đến điều trị tâm lý vì không tự tin về ngoại hình, gia đình, học tập, mối quan hệ với bạn bè...
Phức cảm tự tin không ảnh hưởng đến tính mạng ngay lập tức, nhưng tác động lớn đến cuộc sống hằng ngày. Trẻ em phức cảm tự tị có thể sợ giao tiếp, thậm chí bỏ học, không dám đến nơi đông người. Với người trưởng thành, họ mất tự tin, đánh giá thấp bản thân, luôn cho mình kém cỏi.
Phức cảm tự ti nếu không được can thiệp có thể làm mất đi tư duy định nghĩa cá nhân, khiến một người mất hẳn góc nhìn cá nhân để đưa ra quyết định với bản thân.
Ngoài ra, phức cảm tự ti ở mức độ nặng có thể gây ra "phản phức cảm tự ti", khi tự ti quá mức có thể gây ra rối loạn ái kỷ và rối loạn hoang tưởng, quá tự tin vào bản thân. Người bệnh có xu hướng đổ lỗi và không chịu trách nhiệm với lỗi do bản thân gây ra. Bệnh nhân khi rơi vào trạng thái này sẽ phải điều trị tâm thần, dùng thuốc và điều trị tâm lý.
Ảnh minh họa
Dấu hiệu của phức cảm tự ti
Theo bác sĩ Bách, người phức cảm tự ti thường sẽ có những dấu hiệu:
- Tự đánh giá thấp bản thân, không dám thể hiện mình, cảm thấy mình không xứng đáng;
- Rút lui khỏi hoạt động hằng ngày;
- Không tiếp xúc, phân tích tình huống xã hội;
- Cảm giác thù địch, rất hay cáu giận;
- Mất ngủ vì luôn suy nghĩ đến vấn đề mình đang tự ti, không biết mình có đáp ứng được những vấn đề đó không.
Bác sĩ Bách cho biết nếu các triệu chứng trên kéo dài, bệnh nhân có thể rơi vào loạn trầm cảm và lo âu, thậm chí người bệnh còn bị hoang tưởng.
"Khi bị phức cảm tự ti, nếu ở thể nhẹ có thể điều trị bằng trị liệu tâm lý. Còn với trường hợp nặng sẽ phải gặp bác sĩ tâm thần, điều trị bằng thuốc", bác sĩ Bách cho hay.
Theo bác sĩ Bách, phức cảm tự tin thường xảy ra với những người hay bị so sánh với người khác thời thơ ấu; trẻ bị ngăn cấm, chê bai về ngoại hình, ăn mặc hay kiểu tóc; người bị so sánh về trình độ, xuất thân, sự giàu - nghèo…
Một số cách có thể giúp mọi người tăng thêm sự tự tin:
- Được đồng hành và chia sẻ, sẵn sàng lắng nghe, bao dung.
- Chấp nhận và yêu thương chính mình: Mỗi người đều có những ưu và khuyết điểm nhất định. Nên nhận ra khuyết điểm của mình để chấp nhận và khắc phục.
- Ngừng so sánh mình với người khác
- Dám đương đầu với thử thách: Dám đối mặt với khó khăn, thử thách, có thể chúng ta sẽ thất bại nhưng chắc chắn sẽ có được những kinh nghiệm quý và trải nghiệm đáng giá
- Tích cực học tập, trau dồi kiến thức là liều thuốc tốt nhất tiếp thêm sự tự tin, tránh sự tự ti. Chỉ khi bản thân có hiểu biết về điều gì thì mới mạnh dạn, tự tin nêu lên quan điểm của mình.
