Theo quy định, để được xét tặng NSND, nghệ sĩ phải hoạt động nghệ thuật liên tục hoặc cộng dồn theo số năm nhất định (20 năm với NSND, 15 năm với NSƯT) và có được một số giải thưởng Vàng, Bạc (quy đổi phù hợp với từng danh hiệu) tại các giải thưởng chuyên nghiệp, các Hội diễn toàn quốc... Ngoài ra, một trong những tiêu chí của NSND (tính từ khi được phong tặng NSƯT) là cá nhân phải đoạt 2 giải Vàng quốc gia; có nhiều thành tích và cống hiến nổi bật xuất sắc. Tuy nhiên, những tiêu chí về số lượng giải thưởng, huy chương, thâm niên... lâu nay luôn bị cho là làm khó chính các nghệ sĩ.
Bởi thực tế, có những nghệ sĩ chăm chỉ đi thi, giành huy chương, chỉ với mục đích được xét tặng danh hiệu và trở thành NSƯT, NSND rất nhanh. Nhưng cũng có nhiều nghệ sĩ hoạt động lâu năm nhưng không có (hoặc ít) huy chương,... Nếu xét theo quy định số lượng huy chương, những nghệ sĩ này không bao giờ được phong tặng danh hiệu, ngay cả khi họ thực sự tài năng?
Ở một góc độ khác, một số nghệ sĩ giữ vị trí cấp quản lý nhà hát, không có thời gian tham gia các liên hoan sân khấu, các cuộc thi, nên không đủ huy chương để xét tặng danh hiệu. Đơn cử như trường hợp của NSƯT Thành Lộc khiến công chúng thắc mắc từ nhiều năm nay.
NSƯT Thành Lộc bước lên sân khấu khi mới 8 tuổi, có hơn 50 năm cống hiến cho nghệ thuật. Đặc biệt, với gần 30 năm ở sân khấu Idecaf, Thành Lộc đã tỏa sáng ở cả vị trí diễn viên và đạo diễn, sở hữu những vai diễn kinh điển như: Dạ cổ hoài lang, Tấm Cám, Ngôi nhà không có đàn ông... Sự biến hóa, kỹ năng diễn xuất của Thành Lộc xếp vào diện "bậc thầy sân khấu". Anh diễn xuất tinh tế, từ ánh mắt đến nụ cười đều thăng hoa. Khi Thành Lộc đóng vai Cám, giới trong nghề nói, có lẽ từ đây không ai còn dám đóng Cám, vì không thể vượt qua được cái bóng quá lớn Thành Lộc đã để lại.
Tài năng bậc thầy là thế nhưng Thành Lộc với 2 huy chương vàng, 2 huy chương bạc chỉ được xét tặng danh hiệu NSƯT kể từ năm 2001 - cách đây đã 22 năm. Giới chuyên môn đánh giá Thành Lộc lẽ ra đã được phong tặng là NSND từ lâu, trước cả nhiều NSND đã được phong tặng vài năm gần đây. Mặc dù bản thân nam nghệ sĩ từng khẳng định không quan trọng danh hiệu, khán giả cho rằng việc chưa được xét duyệt NSND vẫn là điều bất công với Thành Lộc.
Trong một bài chia sẻ với truyền thông vài năm trước, Thành Lộc từng nêu quan điểm về cơ chế "xin - cho" danh hiệu: "Tôi không thích việc muốn được là NSND là phải đi làm đơn xin xỏ. Tại sao phải làm đơn xin? Danh hiệu cao quý này phải được chính Hội đồng xét duyệt, nhìn nhận và tự đánh giá, phong tặng. Người nghệ sĩ không thể làm cái việc xin được phong tặng danh hiệu, tự kêu gọi mọi người đánh giá tài năng và sự cống hiến của mình".
Cho đến hiện tại, sau 2 đợt công bố những cá nhân được phong tặng danh hiệu NSND lần thứ 10 vẫn không có tên NSƯT Thành Lộc. Liên hệ với nam nghệ sĩ, anh không có phản hồi gì về vấn đề này.
