Ngày 23 tháng Chạp hay còn gọi là Tết ông Công ông Táo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong văn hóa của người Việt. Vào dịp này, gia đình dù bận bịu đến mấy cũng cố gắng dành thời gian để chuẩn bị mâm lễ cúng ông Công ông Táo sao cho đủ đầy và thành kính nhất.
Năm nay, Tết ông Công ông Táo rơi vào thứ Sáu ngày 2/2/2024 dương lịch, tức ngày 23/12/2023 âm lịch. Vậy mâm lễ cúng ông Công ông Táo năm 2024 cần chuẩn bị những gì? Hãy tìm hiểu ngay sau đây nhé.
Mâm lễ cúng ông Công ông Táo 3 miền
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo của người miền Bắc
Ở miền Bắc người ta thường cúng ông Công ông Táo từ khoảng 20 tháng Chạp và muộn nhất là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp, bởi họ quan niệm rằng sau sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp là ông Táo đã về chầu trời.
Lễ vật cúng ông Táo ở miền Bắc thông thường gồm có: vàng mã, cá chép, bộ mũ, áo của các Táo, … ở một số nơi còn cúng xôi, chè kho (Đây cũng là món ăn không thể thiếu trên mâm lễ cúng dâng Phật, gia tiên. Theo quan niệm của người Việt, chè kho là món ăn mong cầu cho sự sung túc, may mắn và ấm no. Bên cạnh đó, đây còn là biểu tượng của sự đoàn kết và sum vầy), hay làm cả mâm cơm cúng có đủ món: gà luộc, canh măng, thịt đông, hành muối….
Ngoài mâm lễ cúng này, vào ngày Tết ông Công ông Táo gia chủ cũng cần sắm thêm bộ mũ ông Công. Trong bộ mũ này gồm 3 mũ áo, giầy là cúng ông Táo. Bộ mũ đơn, màu vàng là cúng ông Công. Thường mũ này có dáng hình cánh chuồn và được làm bằng giấy màu để mong cầu cho sự may mắn và thăng tiến.
Sự khác biệt trong đồ lễ cúng của miền Bắc so với 2 miền còn lại đó là ở miền Bắc lúc nào cũng cúng cá chép sống, hoặc cá chép giấy với số lượng khác nhau. Nếu là cá chép sống sau khi cúng xong sẽ mang ra sông, suối phóng sinh, còn nếu là cá chép giấy thì cúng xong sẽ đốt.
Vào ngày cúng ông Táo nhiều gia đình cũng đốt hết chân nhang cũ, lau chùi bát hương, bàn thờ sạch sẽ để chuẩn bị đón năm mới.
Mâm lễ cúng ông Công ông Táo miền Trung
Người miền Trung cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp rất trọng thể. Việc đầu tiên là phải thay cát mới trong lư hương và lau dọn bàn thờ ông Táo sạch sẽ. Giống như người miền Bắc, miền Trung rất coi trọng ngày Tết ông Công ông Táo. Trên mâm lễ này, gia chủ miền Trung vẫn chuẩn bị các món ăn như: Gà trống luộc, nem rán, giò lụa,xôi/bánh chưng, canh…
Mâm cúng ông Táo của người miền Trung không có áo mũ vàng mã cho các Táo như miền Bắc, nhưng người miền Trung thường dâng lên một con ngựa bằng giấy, có yên cương đầy đủ, đốt vàng mã ngoài ra còn dâng cúng nhiều lễ vật khác.
Sau khi cúng xong ông Táo thì gia chủ sẽ đưa tượng 3 Táo quân cũ tiễn khỏi bàn thờ bếp và đặt cạnh các am miếu ở đầu xóm hay ở dưới gốc cây cổ thụ ngã ba đường. Sau đó lại rước tượng 3 Táo quân mới đặt lại lên bàn thờ để bắt đầu một năm mới.
Ở Huế nhiều gia đình còn dựng cây nêu trước sân nhà trong sáng 23. Lễ cúng ông Táo vào chiều 30 Tết, họ lại rước thần về và sáng ngày mùng 1 Tết an vị ông Táo mới.
Mâm lễ cúng ông Công ông Táo miền Nam
Nếu như người miền Bắc và miền Trung thường làm lễ cúng ông Công ông Táo vào trước 12h ngày 23 tháng Chạp thì người miền Nam lại cúng Táo quân vào buổi tối. Thông thường, thời gian làm lễ cúng sẽ trong khoảng từ 20 - 23h. Người ta cho rằng, việc dâng cúng ở thời điểm này sẽ không làm phiền các Táo.
Mâm cúng ông Táo của miền Nam gồm có các món chủ đạo như: nem, giò, bánh chưng, hành muối, gà luộc... kèm thêm một đĩa đậu phộng, kẹo vừng đen và một bộ “cò bay, ngựa chạy”.
Sự khác biệt so với mâm cúng ông Táo của miền Bắc đó là không cúng cá chép, cũng không cúng mũ áo thờ.
Nên đặt mâm cơm cúng ông Công ông Táo ở đâu?
Có nhiều người quan niệm rằng, Táo Quân là thần Bếp núc. Vì thế, mâm lễ cúng ông Công ông Táo nên tiến hành ở khu vực bếp. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu, đây là cách hiểu đúng nhưng chưa đủ.
Táo Quân là cách nói tắt bởi lễ cúng Táo Quân được xem là lễ cúng chung 3 vị bao gồm Thần Đất, Thần Nhà và Thần Bếp. Dân gian thường gọi chung là thần linh, thổ địa, được thờ trên bàn thờ
Trước đây, nhiều gia đình đặt bàn thờ nhỏ trong bếp, trên bàn thờ có bài vị thờ bằng chữ Hán. Vào ngày 23 tháng Chạp sẽ cúng một mâm cỗ ở bàn thờ này và một mâm cỗ trên bàn thờ. Tuy nhiên, khi việc thờ cúng ngày nay được đơn giản hóa, chỉ dùng một bàn thờ chung cho cả nhà, lễ cúng 3 vị thần sẽ được tiến hành trang trọng nhất chính là khu vực ban thờ.
Theo nhiều chuyên gia phong thủy chia sẻ, trong lễ cúng ông Công ông Táo, nếu nhà bạn có ban thờ Táo quân (thường đặt gần bếp) thì thắp hương ở ban thờ này.
Nếu không có ban thờ Táo quân riêng thì phải thắp hương ở ban thờ thần linh hoặc gia tiên chứ không nên cúng lễ ở bếp vì từ xưa đến nay, ban thờ luôn được coi là nơi linh thiêng để thể hiện lòng thành kính của con cháu với những người đã khuất. Do vậy, bếp không nên thực hiện lễ cúng vì không được xem là nơi trang trọng.
Văn khấn ông Công ông Táo
Nội dung bài văn khấn ông Công ông Táo theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - Nhà xuất bản Văn hóa thông tin.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại: …………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương, tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành. Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo
