Bồ Tát Quán Thế Âm trong Phật giáo được mọi người tôn vinh và tán thán với công hạnh chia vui, sớt khổ, nhờ giữ giới, từ bi và nhẫn chịu mọi oan gia bất hạnh, nhằm giúp chúng sinh được bình yên, hạnh phúc. Bồ tát tu hạnh lắng nghe và sẵn sàng san sẻ, nâng đỡ, không phân biệt người thân hay kẻ thù, làm vơi bớt nỗi đau bất hạnh của người khác. Đa số chúng ta hay thích nói mà không không thích nghe người khác nói, nên mới có sự tranh chấp, cãi vả, dẫn đến sống với nhau mà không được hòa hợp. Ta thích nói nhiều hơn và bắt ai cũng nghe theo ý mình, thậm chí ai không nghe thì mình bắt họ phải nghe, nếu không nghe, mình sẽ hăm dọa và tìm cách làm hại.
Bồ Tát Quán Thế Âm nhờ tu hạnh chia sẻ và lắng nghe, nên làm lợi lạc cho vô số chúng sinh. Bồ Tát biết nghe tâm sự của người khác để hiểu rõ hoàn cảnh, tâm tư, mà biết rõ nghiệp của họ để tìm cách giúp đỡ và sẻ chia. Trên bước đường tu của chúng ta, hạnh lắng nghe rất quan trọng và cần thiết. Nếu ta không biết mở rộng tấm lòng từ bi, thương xót nỗi khổ, niềm đau của người khác, thì làm sao mình có thể gần gũi mà sẻ chia hay nâng đỡ họ.
Nhưng cuộc sống hiện tại có quá nhiều áp lực, công việc bộn bề với những điều không được hài lòng, vừa ý, nên ta dễ dàng mất bình tĩnh mà không làm chủ được bản thân, nhất là khi mình bị những mất mát, đau thương bất ngờ về vật chất lẫn tinh thần.
Trong những lúc như vậy, tâm ta rối bời, hoảng loạn, mất sự định tĩnh, mình luôn mơ ước và khát khao có một người bên cạnh để sẻ chia, nâng đỡ. Dù người đó chẳng giúp được gì nhiều, nhưng có họ bên cạnh, ta bớt thêm lo lắng, phiền muộn, khổ đau.
Chỉ cần một thái độ lắng nghe chân thành cũng làm cho ta vơi bớt nỗi đau bất hạnh, nên được lắng nghe và biết chia sẻ nỗi đau của người khác là nhu cầu cần thiết không thể thiếu trong đời sống hằng ngày. Nhất là trong thời buổi kinh tế thị trường, sự cạnh tranh quyết liệt, chúng ta phải sống vội vã, tất bật mà không có thời gian ngơi nghỉ, làm việc gì cũng phải tính toán, so đo; đôi khi, ta phải dùng nhiều thủ đoạn để triệt tiêu và hủy diệt lẫn nhau.
Ta đang sống với những người thân yêu nhất, mà đôi khi cũng sợ phải nghe nhiều vì những lời chát chúa, hằn học, nhai đi nhai lại mỗi ngày. Áp lực nơi công sở càng làm cho ta thêm mệt mỏi, chán chường. Vậy mà mỗi ngày, mình còn phải nghe những âm thanh mong cầu, ham muốn của người thân quá đáng.
Có những người lớn tuổi không được sự lắng nghe của con cháu, nên phải mượn bàn trà và thú chơi cây cảnh để tâm sự, giải bày. Nhiều người vì không biết buông xả, cứ chấp trước vào sự hiểu biết của mình mà bắt mọi người phải làm theo. Nhiều khi ta đang sống với người thân yêu mà mình lại không bằng lòng với những chuyện nho nhỏ đâu đâu, nên đành lòng ôm vào nỗi khổ, niềm đau, tự mình sống trong cô đơn, tuyệt vọng.
Lắng nghe luôn giúp mọi người vơi bớt nỗi đau bất hạnh, để vươn lên vượt qua dòng đời ngang trái. Như vị thầy thuốc trước khi bắt mạch, kê toa phải luôn lắng nghe lời trình bày và quan sát sắc diện của bệnh nhân. Nhờ biết lắng nghe như vậy, sau khi bắt mạch, vị thầy một mặt trị thân bệnh và đồng thời an ủi người bệnh để trị tâm bệnh, tránh nỗi lo lắng, sợ hãi của bệnh nhân.
Chữ lắng nghe ở đây có ý nghĩa rất hay, vì ta lắng lặng tâm tư nên mình lắng lòng xuống trong yên tĩnh, không dao động, nhờ vậy mà tất cả mọi tâm tư lăng xăng, vội vã, bức xúc không làm mình phải mất bình tĩnh. Chính vì thế, khi lắng nghe như vậy, ta mới thấu suốt được nguồn tâm của người mà giúp họ an tâm, bình thản trước mọi biến động của cuộc đời.
Chúng ta lắng nghe, tức là sự yên lặng sâu sắc của tráitimhiểu biết mà Bồ Tát Quán Thế Âm đã trao cho mình. Ta lắng lòng để nghe, hay nghe hết lòng, nghe thật sâu vào từng nhịp thở của con tim. Khi người có thiện chí biết lắng nghe nhờ giữ giới, từ bi và biết nhường nhịn, thì những giận hờn, bực tức, lo ra không thể phát sinh, nhờ vậy ta nghe thật sâu tận đáy lòng của mình.
Ta hãy tập lắng nghe bằng chính contimcủa mình nhờ biết giữ giới không giết hại, trộm cướp, lường gạt của người, và dùng những chất say sưa, độc hại như xì ke,matúy…. Nhờ không giết hại nên ta mới mở rộng tấm lòng từ bi rộng lớn, mà chia sẻ và nâng đỡ người khác. Ta không đưa vào cơ thể những chất độc hại, nên mình sáng suốt, tỉnh táo, mà làm những việc có ích cho mình và người bằng tráitimyêu thương, hiểu biết.
Ta học và tu theo hạnh lắng nghe, nếu không biết giữ ba điều trên thì không bao giờ thành tựu được trọn vẹn, vì đó là nhịp cầu nối kết yêu thương, sẻ chia cuộc sống mà ai cũng phải biết, để mình và người sống bình yên, hạnh phúc ngay trong giờ phút hiện tại. Cho nên, khi lắng nghe, ta phải hiểu thấu chính mình, thì mới nghe được trong sâu thẳm con tim, mà biết cách làm vơi bớt nỗi đau, để ta và người có sự cảm thông và càng yêu thương nhau.
Lắng nghe như một nhịp cầu cảm thông, giúp cho ta định tĩnh, sáng suốt, nên phát sinh trí tuệ mà mở rộng lòng từ san sẻ nỗi khổ, niềm đau, để mỗi người chúng ta cùng nhau vươn lên, vượt qua nghịch cảnh cuộc đời.
Nếu ta muốn tu theo hạnh lắng nghe của Bồ Tát Quán Thế Âm, thì trước hết không nên nghe nhiều các chuyện tạp của thế gian, nhất là phim ảnh, sách báo đồi trụy. Vì thấy, nghe nhiều như vậy, ta khó lòng quay lại chính mình mà lắng dịu tâm tư. Ta chỉ đến chùa nghe pháp và cố gắng học hỏi lời Phật dạy bằng sự quán chiếu và suy xét.
Ta lắng nghe từ trái tim hiểu biết, nên những người mình thân yêu nhất, dù thời gian đã trôi qua lặng lẽ, mình vẫn nghe mọi người sống an vui, hạnh phúc nhờ biết yêu thương và lắng nghe hết lòng.
