Liệt dây thần kinh số VII ngoại biên thường khiến người ta bỗng nhiên méo mặt. Lương y Phó Hữu Đức (Chủ tịch Hội Đông y quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: Có 3 nguyên nhân chính gây nên là: liệt dây VII do lạnh (phong hàn); do viêm nhiễm (phong nhiệt) và do sang chấn (ứ huyết).
Những người thường xuyên thức khuya khiến cơ thể luôn mệt mỏi, tinh thần sa sút, thần kinh bị căng thẳn, sức để kháng giảm dễ nhiễm lạnh…dẫn tới sự gia tăng gốc tự do làm hủy hoại dây thần kinh số 7.
Liệt thần kinh mặt xảy ra khi dây thần kinh điều khiển các cơ mặt bị viêm và bị chèn ép. Có thể hiểu là dây thần kinh điều khiển các cơ mặt phải đi qua một khe xương hẹp, khi nhiễm virut sẽ bị sưng lên, kẹt trong các hốc xương nên bị tổn thương lớp màng bọc khiến tín hiệu thần kinh bị cản trở gây ra tê liệt và yếu các cơ mặt.
Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, dễ mắc là phụ nữ có thai, người bệnh đái tháo đường, cảm cúm, suy giảm miễn dịch, lứa tuổi trung niên và người già, người có thể trạng yếu, ít tập luyện, ít tiếp xúc với thiên nhiên, môi trường bên ngoài (ít ra gió), có tiền sử hạ đường huyết, tăng huyết áp, huyết áp thấp, xơ vữa động mạch…
Đặc biệt là những người uống nhiều bia rượu và đi về trong đêm khuya sẽ bị lạnh. Mặt khác, lượng cồn trong máu đưa đến não và các cơ quan khác khiến mạch máu co lại (hoặc giãn ra tùy thể trạng mỗi người), làm cơ thể mất nhiều nhiệt, hơi ấm thoát ra ngoài không được bảo vệ, gặp phải khí lạnh sẽ bị cảm.
Đông y có thể chữa liệt dây thần kinh số VII bằng thủy châm, điện châm. Tây y đã có phương pháp phẫu thuật cho bệnh nhân. Nhưng theo lương y Phó Hữu Đức, có một cách chữa hiệu nghiệm và ít tác dụng phụ là dùng cây ngải cứu.
Cây ngải cứu (hay còn gọi là ngải diệp) có vị đắng, mùi thơm, tính ấm. Cứu lấy tính nóng mà dẫn vào tạng phủ, để tiêu âm tà thông khí huyết. Cách dùng của lương y Đức là lấy ngải cứu chế biến thành ngải cứu nhung, thành mồi ngải cứu (hay còn gọi là viên ngải, điếu ngải). Sau đó dùng viên ngải nhung cứu trực tiếp vào các huyệt, dùng điếu ngải hơ trên da. Có trường hợp ông cứu gián tiếp vào các huyệt trên da, dùng mồi ngải cứu gián tiếp qua lát gừng, tỏi, muối.
Lương y Phó Hữu Đức cho rằng, một số bậc cha mẹ khi có con bị liệt dây VII do lo sợ con bị đau nên thường chậm trễ trong việc đưa con đến các cơ sở y tế chuyên khoa sớm chữa trị, vô tình để bệnh con ngày càng nặng, càng lâu càng khó chữa.
Theo lương y Đức, một số phương pháp như thủy châm, điện châm thì tuyệt đối chống chỉ định cho thai phụ. Với trẻ nhỏ, các phương pháp trên có thể khó thực hiện vì trẻ thường không ngồi im. Nhưng phương pháp dùng ngải cứu để điều trị thì tương đối an toàn cho thai phụ, không ảnh hưởng đến thai nhi, nếu bệnh nhân là trẻ nhỏ thì các em cũng chịu mức độ đau đớn ít hơn.
Chú ý: Khi phát hiện thấy một bên mặt hơi cứng khác thường, soi gương thấy một bên bị xệ xuống, miệng méo, mắt bên bệnh không thể nhắm kín và có nước mắt chảy ra… thì không nên cho rằng mình bị tai biến mạch máu não. Cần bình tĩnh xem xét, nếu thấy các triệu chứng chỉ có ở mặt thì nên nghĩ tới chứng liệt dây thần kinh mặt. Nếu liệt mặt, méo miệng xảy ra ban ngày sẽ gây tê liệt đột ngột, yếu hẳn một bên mặt gây khó cười nói, khó nhắm mắt, cử động mặt bên, đau trong tai bên bệnh, nhức đầu; mất vị giác, nước mắt và nước miếng tiết ra nhiều hơn…
Khi người thân bị liệt mặt, méo miệng, tuyệt đối không được cạo gió. Nếu những người có bệnh sử mạn tính như tăng huyết áp thì cần cho uống thuốc hạ huyết áp và nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán chính xác và loại trừ một số bệnh nguy hiểm khác cũng gây liệt mặt như chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, u não để được điều trị kịp thời.
