Ai dễ mắc bệnh?

Theo y văn, Demodex (còn gọi là bọ ve – là loại ký sinh trùng sống trên mặt, các bộ phận có nang lông và tuyến bã nhờn (da mặt, mũi, trán, cằm và má…), gây viêm, ngứa và nhiễm trùng mi mắt (mắt rosacea), ngứa dác nang tóc từ da đầu… Khi hưng da suy yếu do cơ địa, hay bệnh tật, hoặc dùng Corticoid lâu ngày… thì Demodex được dịp bùng phát và gây bệnh. Bệnh dễ lây sang người lành khi ôm hôn, sử dụng khăn, đồ dùng chung (chăn, chiếu, khăn, lược, quần áo), do trứng bám vào khăn rồi sang da… Thời gian nhiễm và ủ bệnh của người lành có thể vài tháng hoặc vài năm.

Những người dễ mắc bệnh gồm:

Người tuổi trung niên, người có hệ miễn dịch bị suy yếu.

Người có sức đề kháng giảm có thể nhiễm ký sinh trùng này một thời gian sẽ phát bệnh.

Người có da nhạy cảm dễ phản ứng với các chất bôi lên mặt.

Người hay dùng kem trộn, mỹ phẩm kém chất lượng, dễ kích ứng. Mỹ phẩm chứa rất nhiều dinh dưỡng tốt giúp bọ ve tồn tại và sinh trưởng nhanh.

Bệnh nhân trứng cá đỏ kích thích tế bào lympho nhiều hơn bình thường.

Những người có da tiết bã nhờn nhiều, da mặt bẩn, môi trường ẩm, phản ứng thuốc bôi... Phần lớn, những người bị nhiễm bệnh không có dấu hiệu của bệnh lý (chỉ có khoảng 10% là có vấn đề về da - có thể là do hệ miễn dịch yếu hoặc vì nhiều lý do khác).

Dấu hiệu viêm da do Demodex

Người mắc bệnh Demodex thấy ngứa buồn như có vật trườn/bò, bị châm chích… nhất là ban đêm (do chúng ưa tối). Có thể bị rụng tóc và ngứa da đầu, ngứa mi, rụng lông mi, ngứa tai… Khi thấy có triệu chứng trên, cần đi khám và làm các xét nghiệm xác định rõ có Demodex không để điều trị và theo dõi.

Theo nghiên cứu: “Những hiểu biết hiện nay về Demodex” của PGS.TS Triệu Nguyên Trung (và cộng sự ở Trung tâm Dịch vụ Khoa học Kỹ thuật - Viện Sốt rét Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn, thuộc Bộ Y tế), các triệu chứng của bệnh do Demodex có thể nhìn và cảm nhận giống như một số bệnh lý da khác như trứng cá đỏ (rosacea), mụn trứng cá (acne) và ghẻ (scabies). Khi hệ thống miễn dịch suy yếu (như bị sang chấn stress, ô nhiễm, rượu, thuốc lá, thuốc điều trị, bệnh tật…) thì các con Demodex sẽ gia tăng dẫn đến bệnh lý ghẻ ở da do tác nhân Demodex gọi là Demodicosis.

Ngay cả khi chữa trị triệu chứng không còn, chúng vẫn có thể tiếp tục nhân lên và sẽ tái phát. Chỉ ngừng điều trị khi kết quả không còn tìm thấy Demodex.

Bệnh viêm da do Demodex có 3 thể bệnh chính:

Loại viêm nang lông dạng vảy phấn (là thể nhẹ nhất), đã gây thương tổn nổi các đám da đỏ có vảy bề mặt, nút sừng ở nang lông, luôn có cảm giác kiến bò trên da;

Loại viêm da Demodex dạng trứng cá (do Demodex folliculorum gây nên).

Hai thể này hay gặp ở những người sử dụng thuốc hoặc mỹ phẩm chứa corticoids dài ngày.

Loại trứng cá đỏ thể u hạt thường gặp ở những người suy giảm miễn dịch.

Nếu chúng trú ngụ ở mắt sẽ làm rụng lông mày, lông mi, viêm bờ mi, ngứa rát vùng tổn thương. Nếu trú ngụ trên da mặt (trán, mũi, má, cằm, thái dương…)sẽ luôn có cảm giác kiến bò, rát trên đặc biệt là vào buổi tối và ban đêm là thời điểm chúng giao phối. Nếu viêm da đầu sẽ hay rụng tóc sớm. Biến chứng tai hại: Đỏ ngứa, rát, nổi sẩn, mụn mủ, dễ nhiểm nấm... gây mất thẩm mỹ nghiêm trọng, bị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Từ bệnh này sẽ sinh ra bệnh rocasea (trứng cá đỏ). Vì vậy cần phát hiện và tiêu diệt Demodex để tránh bệnh rocasea.

Điều trị bệnh

Theo tư vấn của bác sĩ Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, gần đây số lượng bệnh nhân đến khám vì bị viêm da và viêm bờ mi do Demodex ngày càng tăng. Demodex ký sinh bên trong các tuyến bã nhờn và nang lông, hút chất dinh dưỡng và làm hư hại tế bào, phá hủy tầng collagen. Bệnh không khó chẩn đoán và điều trị, nhưng biểu hiện đa dạng nên dễ bỏ qua nguyên nhân do tổn thương trên da dễ nhầm lẫn với bệnh khác. Hay những tổn thương trên bờ mi cũng rất khó phân biệt với các nguyên nhân do nhiễm vi khuẩn hoặc virus thông thường.

Viêm da Demodex rất nguy hiểm với làn da, nhưng ít phụ nữ biết là do tác dụng phụ của Corticoid bôi như kem trộn thoa mặt, trị mụn, trị nám, trắng da… lâu ngày sẽ gây phát ban dạng trứng cá, teo da, giãn da… trong đó có viêm da do Demodex. Nếu bôi Corticoid tại chỗ theo y lệnh thì tác dụng phụ không nghiêm trọng, nhưng thoa mặt lâu dài, không có y lệnh có thể dị ứng, suy giảm khả năng miễn dịch, tổn thương da, viêm da bội nhiễm… Nếu không được theo sát chẩn đoán và điều trị đúng, tình trạng viêm sẽ tồi tệ hơn, để lại những vết sẹo trên mặt, tệ hơn sẽ làm hỏng diện mạo khuôn mặt vĩnh viễn.

Vì Demodex là họ nhà ghẻ, có lây lan nên dân gian dùng các cách diệt ghẻ như tinh dầu trà, tinh dầu dừa, long não, ête, xylol, benzen, lưu huỳnh, thuốc mỡ… để diệt Demodex nhanh. Nhưng lưu huỳnh dùng lượng cao có thể gây kích ứng, hại mắt.

Các bác sĩ có thể cho người bệnh dùng thuốc kháng sinh, nhưng cũng khó loại trừ được hết vì cái nó di chuyển khắp nơi, chúng bám trên quần áo, khẩu trang... nên dễ dàng quay trở lại làn da mới khỏi bệnh. Và về lâu dài Demodex cũng kháng và nhờn thuốc. Nhiều người khỏi Demodex đều bị tái phát sau 2 – 4 tuần và không ít người phải phụ thuộc vào thuốc.

Nếu đã uống thuốc và điều trị đúng thời gian mà bệnh vẫn tái phát thì nên tái khám vì có thể nguyên nhân gây bệnh khác.

Khi mắc bệnh cần thăm khám trực tiếp. Rửa mặt hàng ngày với các sản phẩm không xà phòng.

Tránh sử dụng mỹ phẩm, kem dưỡng chứa nhiều chất béo vì khiến Demodex phát triển.

Hạn chế dùng chế phẩm chứa Corticoide mà không có chỉ định của bác sĩ.

Nên tới các BV có chuyên khoa da liễu như Bệnh viện Đa Khoa MEDLATEC để có kỹ thuật xét nghiệm Demodex soi tươi, có điều kiện chẩn đoán chính xác bệnh.