Chúng ta rất dễ thấy thói quen tiêu biểu của những người có thân hình “quá khổ” là thường xuyên đói bụng và luôn tìm đến đồ ăn vào tối muộn, thậm chí nửa đêm. Từ đây, việc ăn đêm cũng nghiễm nhiên bị gắn mác nguyên nhân gây béo, tăng cân.
Đúng nhưng chưa đủ
Trao đổi với Zing, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho hay buổi tối là thời gian đa phần người dân ít hoạt động thể lực.
Do đó, việc duy trì thói quen ăn vào thời điểm này, nhất là với người đang thừa cân, mang đến nguy cơ tích lũy năng lượng. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn tới béo phì.
Tuy nhiên, ông khẳng định yếu tố quan trọng nhất trong việc tăng, giảm cân vẫn là sự cân bằng về tổng năng lượng.
“Tình trạng thừa cân, béo phì đến từ rất nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên, nguyên nhân chính được khẳng định đến nay vẫn là chế độ ăn không hợp lý, dư thừa năng lượng và lối sống ít vận động”, vị chuyên gia nói.
Do đó, việc cần làm khi mong muốn giảm cân là tăng cường các hoạt động thể lực nhằm tiêu hao năng lượng, đồng thời kiểm soát năng lượng đầu vào từ ăn uống ở mức tối thiểu. Đây là cách để giảm cân bền vững nhưng vẫn duy trì sức khỏe tốt.
Cùng quan điểm này, huấn luyện viên Nguyễn Thế Anh (Hà Nội) khẳng định chìa khóa của tất cả mục tiêu về tăng hay giảm cân đều là năng lượng chúng ta nạp vào từ đồ ăn so với lượng cơ thể cần trong một ngày.
Theo lý thuyết, khi chúng ta nạp nhiều hơn lượng đồ ăn cơ thể cần, gây thừa calo sẽ dẫn đến tăng cân. Ngược lại, việc cơ thể được nạp ít hơn khối lượng thực phẩm theo nhu cầu, gây thâm hụt calo sẽ làm tổng cân nặng giảm xuống.
"Dựa trên nguyên tắc này, thực phẩm có giá trị dinh dưỡng là 600 calo khi ăn vào buổi sáng sẽ không thể biến thành 2.000-3.000 calo nếu ăn vào buổi tối", huấn luyện viên này giải thích.
Dù tổng năng lượng mang yếu tố quyết định, bác sĩ Hưng vẫn nhấn mạnh việc ăn đêm khi không còn các hoạt động thể lực cũng là một trong những nguy cơ dễ khiến cơ thể tích lũy năng lượng và dẫn tới thừa cân hơn.
Mức độ ưu tiên
Huấn luyện viên Thế Anh chia sẻ để đạt được mục đích tăng, giảm cân, chúng ta có thể áp dụng tháp dinh dưỡng. Mỗi tầng của tháp lần lượt là những ưu tiên hay mức độ quan trọng của các yếu tố trong bữa ăn.
Theo Thế Anh, tầng dưới cùng và cũng là yếu tố quan trọng nhất là calo - tổng năng lượng cơ thể nạp vào. Với trường hợp giảm cân, giảm mỡ, tổng năng lượng từ thức ăn trong một ngày phải ít hơn lượng cơ thể tiêu thụ cho các hoạt động trao đổi chất cơ bản, vận động hàng ngày và tiêu hóa thức ăn.
Tầng thứ 2 là các nguyên tố đa lượng trực tiếp đem lại năng lượng cho cơ thể bao gồm đạm, tinh bột và chất béo. Chúng ta nên giữ tỷ lệ của 3 chất này ở ngưỡng cân bằng trong bữa ăn hàng ngày. Bởi mỗi chất đều có tác dụng riêng thiết yếu với cơ thể.
Tầng thứ 3 là các nguyên tố vi lượng bao gồm vitamin và khoáng chất. "Nếu các nguyên tố đa lượng được ví như nguồn xăng cho một chiếc xe hoạt động, nguyên tố vi lượng có thể xem là dầu bôi trơn cho toàn bộ hệ thống", huấn luyện viên này nhận định.
Để đảm bảo cung cấp đủ vitamin cho cơ thể, chúng ta nên ăn đa dạng các loại rau lá với ít nhất 500 gram/ngày hoặc củ, quả là 200-300 gram/ngày.
Tầng thứ 4 là thời điểm ăn. Tuy nhiên, nếu chúng ta không đảm bảo được các yếu tố ở ba tầng dưới, việc tuân thủ giờ ăn lúc này sẽ không mang lại kết quả giảm cân, giảm mỡ.
Tầng thứ 5 là thành phần bổ sung. Đây là các sản phẩm chúng ta có thể dùng thêm khi không cung cấp đủ trong chế độ ăn hàng ngày. Bởi vậy, ta được phép bỏ qua nếu đang có chế độ ăn khoa học, đầy đủ dưỡng chất.
Như vậy, yếu tố thời gian ăn xếp thứ 4 trong những ưu tiên về dinh dưỡng đối với người có mong muốn tăng hoặc giảm cân. Bởi vậy, việc ăn đêm có tác động nhưng không phải nguyên nhân trực tiếp gây béo phì.
Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng cũng khuyến cáo người dân nên chia đều tổng năng lượng cần thiết thành 3 bữa trong ngày. Tuy nhiên, nếu có lý do bất khả kháng liên quan công việc đặc thù, việc ăn đêm vẫn có thể chấp nhận nhưng cần đảm bảo cân bằng năng lượng.
Ngoài ra, ông cũng nhấn mạnh nên duy trì thói quen ăn đúng giờ, đầy đủ các chất cơ bản. “Chúng ta không thể bắt cơ thể thay đổi nhịp sinh hoạt liên tục. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như cân nặng”, bác sĩ Hưng nói.
