Ý nghĩa Rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng âm lịch hay còn gọi tết Nguyên tiêu là một ngày lễ quan trọng theo quan niệm của người Việt. Rằm tháng Giêng diễn ra từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) đến hết ngày 15 (đêm trăng rằm) của tháng Giêng âm lịch. Năm nay, Rằm tháng Giêng trùng ngày thứ Bảy, 24/02/2024 (dương lịch).
Tết Nguyên tiêu nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới, “nguyên” nghĩa là thứ nhất, “tiêu” nghĩa là đêm. Tết Nguyên tiêu là một ngày lễ quan trọng trong phong tục tập quán của người theo đạo Phật. Vì vậy mới có câu nói "cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng".
Vào ngày này, mỗi gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cầu năm mới phát tài phát lộc, khỏe mạnh. Vào dịp lễ ngày 14 và 15 âm lịch, người dân thường đi chùa lễ Phật, làm việc thiện, phóng sinh... để cầu mong bình an, phúc lộc. Tùy theo từng vùng, từng điều kiện gia đình mà có cách chuẩn bị mâm cỗ khác nhau. Quan trọng nhất vẫn là lòng thành tâm của gia chủ gửi tới tổ tiên, ông bà.
Khung giờ vàng giúp bạn cúng rằm may mắn
Theo lịch vạn niên, cúng Rằm tháng Giêng 2024 có các khung giờ tốt như sau:
Ngày chính Rằm (15/1 âm lịch, tức 24/2/2024 dương lịch), khung giờ tốt gồm: Ất Mão (5h-7h), Mậu Ngọ (11h-13h), Canh Thân (15h-17h), Tân Dậu (17h-19h).
Ngày 14/1 âm lịch, tức ngày 23/2/2024 dương lịch, khung giờ tốt gồm: Giáp Thìn (7h-9h), Bính Ngọ (11h-13h), Đinh Mùi (13h-15h), Canh Tuất (19h-21h).
Ngoài việc thành tâm cúng bái, vào ngày Rằm tháng Giêng, nhiều người có thói quen đi lễ chùa, cầu bình an và may mắn cho các thành viên trong gia đình.
Người xưa cho rằng, lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào giờ Ngọ (tức từ 11h đến 13h) ngày chính Rằm (15/1 âm lịch). Đây được cho là khung giờ thần Phật giáng thế, sẽ chứng nghiệm cho lòng thành của gia chủ. nếu các gia đình không sắp xếp cúng được đúng giờ Ngọ ngày chính Rằm thì có thể chọn cúng Rằm tháng Giêng 2024 từ sáng ngày 14/1 đến ngày 15/1 âm lịch.
Lễ vật/mâm cúng Rằm
Để cúng rằm tháng Giêng, gia chủ cần chuẩn bị 1 mâm cỗ cúng Phật, 1 mâm cỗ cúng gia tiên và tiến hành dọn dẹp bàn thờ cẩn thận, không làm đổ vỡ. Cách chuẩn bị mâm cỗ cúng Phật và cúng gia tiên như sau:
Mâm cỗ chay cúng trời Phật gồm: Hoa quả, chè xôi, các món đậu, bánh trôi nước… Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của bánh trôi nước. Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Mâm lễ mặn cúng Rằm tháng Giêng thường gồm có: Hương thơm, hoa tươi (hoa cúc vàng, trầu 3 lá, cau 3 quả, đĩa quả (5 loại quả, mỗi quả 1 màu), 1 bao thuốc lá, 1 gói chè (loại 1 lạng/gói), 1 chén rượu, 1 chén trà (khô), 1 chén nước, 1 chén gạo, 1 chén muối, 1 đĩa to bánh kẹo các loại, 1 đĩa xôi (hoặc bánh chưng), 1 con gà luộc, tiền vàng mã (xưa các cụ dùng 5 đinh tiền vàng lễ, mỗi đinh gồm 10 lễ).
Mâm cỗ cúng gia tiên thường gồm 4 bát và 6 đĩa (có thể nhiều hơn). Trong đó, 4 bát sẽ gồm: ninh măng, bát bóng, bát miến, bát mọc và 6 đĩa gồm: thịt gà hoặc thịt lợn, giò hoặc chả, nem thính có thể thay bằng đĩa xào, dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng và bát nước chấm…
Tuy nhiên, số lượng các món ăn sẽ tùy vào hoàn cảnh, điều kiện kinh tế cũng như đặc trưng của vùng miền.
Văn khấn gia tiên rằm tháng Giêng
Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm Giáp Thìn 2024.
Tín chủ (chúng) con là:... ngụ tại:...
Chúng con thành tâm có lời kính mời: Nhật cung Thái Dương thiên tử tinh quân; Nam Tào, Bắc Đẩu tinh quân; Thái Bạch, Thi Tuế tinh quân; Bắc cực Tử vi Đại Đức tinh quân; Văn Xương, Văn Khúc tinh quân; Nhị thập bát tú, Ngũ hành tinh quấn; La Hầu, Kế Đô tinh quân giáng lâm trước án, nghe lời mời cẩn tấu:
Ngày rằm Nguyên tiêu, theo lệ trần tục, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các vị lai lâm hâm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tối lành, gia đình hoà thuận, trên bảo dưới nghe.
Đèn trời xán lạn chiếu thắp cõi trần. Xin các tinh quân lưu ân lưu phúc. Lễ tuy mọn bạc, lòng thành có dư. Mệnh vị an cư, thân cung khang thái.
Phục duy cẩn cáo!
