Nếu nhìn điều kiện sinh sống, ăn học, làm việc thì so với trước đây, thời hiện nay con người an nhàn nhất, sung sướng nhất, hạnh phúc nhất. Tuy nhiên, chỉ cần hỏi những người xung quanh chúng ta, từ người già đến trẻ em, thì có lẽ phần lớn câu trả lời lại là phủ định. Người thì nói, tôi trông vậy thôi chứ có sung sướng gì đâu, người nhàn chứ tâm không nhàn.
Người thì nói, chỉ an nhàn chân tay thôi chứ đầu óc suy nghĩ lắm, ngủ cũng không ngon. Người thì nói, đời sống vật chất tôi khá đầy đủ, không phải lo nghĩ gì nhưng áp lực tinh thần lớn lắm. Còn các em nhỏ thì đứa nói không thích học môn này, không thích học môn kia, đứa thì nói bị cha mẹ bắt học nhiều quá, học ở trường, rồi học thêm ở trường, học thêm ở nhà thầy cô, học thêm ngoài trung tâm, học thêm với gia sư…. Ai ai cũng thấy mình không an nhàn, không sung sướng, không hạnh phúc như mọi người nhìn thấy từ bề ngoài.
Hầu hết mọi người đều nói, được an nhàn thân nhưng cái tâm không an nhàn, có nhiều chuyện phải lo lắng suy nghĩ, được sung sướng vật chất nhưng tinh thần không sung sướng.
Con người là anh linh của vạn vật, hoàn toàn vượt trên vạn vật, vì con người còn có hoạt động đầu óc, trí tuệ, tâm lý tình cảm. Ngoài cuộc sống vật chất, cần các điều kiện vật chất, tự nhiên, môi trường để tồn tại như vạn vật ra, con người còn cần các điều kiện, nhân tố cho đời sống tinh thần của mình.
Trong cuộc sống, sự nghiệp, khi phải đối mặt với khó khăn cực khổ thiếu thốn các điều kiện vật chất thì ít người bị suy sụp, thường chúng ta đều cố gắng một chút là vượt qua được. Những trước thất bại, suy sụp về tinh thần thì phần nhiều chúng ta bị đánh quỵ: người suy sụp tinh thần sinh bệnh tật, người chán nản mất hết ý chí, người bê tha sa đà buông thả trác táng, người suy nghĩ quá phát bệnh tinh thần, có người thì muốn kết thúc cuộc đời, quyên sinh…
Mọi người suy nghĩ đơn giản là ngoại cảnh (tức là người thân, bạn bè, và vật chung quanh mình, món ăn ngon, tiền bạc…) là nguyên nhân làm cho tahạnh phúchay đau khổ. Chính vì nghĩ chỉ có ngoại cảnh mới mang lại cho mình hạnh phúc nên ai ai cũng cố gắng tìm được bạn tốt, làm được nhiều tiền, mua được xe đẹp, xây được nhà đẹp, ăn được cao lương mỹ vị… để được hạnh phúc. Nhưng nếu để ý kỹ, ta sẽ thấy những cái mà mình mong muốn cũng chính là những cái sẽ mang lại cho mình sự đau khổ. Có những món ăn hàng ngày tưởng chừng như ngon miệng nhưng lại là nguyên nhân của nhiều bệnh tật.
Nhiều người thấy tự hào và hãnh diện khi có một chiếc xe đời mới, nhưng cũng chính chiếc xe đó có thể gây cho ta sự tàn phế hoặc mất mạng vì tai nạn. Ngay cả người thân trong gia đình và bạn bè – những người đã từng làm cho ta hạnh phúc – cũng có thể, một ngày nào đó, đem lại cho ta những lo lắng, ưu tư và đau khổ. Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật ngày càng làm cho cuộc sống trở nên tiện nghi hơn. Nhưng ngược lại, hạnh phúc của con người thì không thấy gia tăng thêm là bao nhiêu. Trái lại, có thể nói sự đau khổ, những khó khăn trong cuộc sống gia tăng thêm mỗi ngày. Như vậy rõ ràng là muốn thoát khỏi đau khổ, con người ta không thể tìm được từ người và sự vật ở bên ngoài mình. Hạnh phúc và đau khổ là vấn đề ở nội tâm chúng ta.
